Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie

Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie
	; Fotografia z 2001 roku
Państwo	Polska
Miejscowość	Kraków
Miejsce	ul. J. Zamoyskiego 2
Typ obiektu	obelisk z tablicami
Fundator	krakowskie Szare Szeregi
Data odsłonięcia	21 listopada 1988
	Położenie na mapie Krakowa Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie
	Położenie na mapie Polski Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie
	50°02′37″N 19°56′59″E/50,043611 19,949722

Pomnik pamięci harcerzy plutonu „Alicja” w Krakowie – pomnik w formie obelisku z tablicami pamiątkowymi znajdujący się przy ulicy J. Zamoyskiego 2, w obejściu kościoła pw. św. Józefa w Dzielnicy XIII Podgórze w Krakowie. Obelisk upamiętniający harcerzy poległych w czasie II wojny światowej został odsłonięty 21 listopada 1998 roku.

Pluton „Alicja” – podgórski pluton Grup Szturmowych, działający od wiosny 1943 roku na terenie Krakowa. Jednostka została stworzona na bazie Roju Podgórskiego przez Franciszka Baraniuka, pseudonim Szulce. W jej skład wchodziły harcerki i harcerze w wieku około 17–20 lat (najmłodszy Czesław Sutek, pseudonim Cenio miał 15 lat), a ich pierwszym dowódcą został Mieczysław Barycz, pseudonim Lis. W lipcu 1943 roku, ze względu na trudności z utrzymaniem dyscypliny i konspiracji, rozkazem komendanta Chorągwi Krakowskiej hm. Edwarda Heila, pseudonim Jerzy, pluton Alicja został oddany do dyspozycji Kierownictwu Dywersji Krakowskiego Okręgu Armii Krajowej. Jednostka liczyła wówczas około pięćdziesięciu chłopców i dwanaście dziewcząt. Dowództwo Szarych Szeregów nie zrezygnowało jednak z nadzoru nad Plutonem, utrzymując nad nim pieczę wychowawczą. Podwójne dowództwo (ze strony Kedywu działania Plutonu kontrolował por. Ryszard Nuszkiewicz, pseudonim Powolny, natomiast od strony Szarych Szeregów – Szulce, Lis oraz Jerzy) utrudniało utrzymywanie członków Plutonu w ryzach dyscypliny i konspiracji.

Członkowie Plutonu prowadzili działania sabotażowe: kolportaż nielegalnej prasy, zastraszanie rodzin niemieckich, niszczenie aparatów wyświetlających w kinach filmy propagandowe (Akcja „Kino”), sabotaż kolejowy, a także zdobywanie broni. Dziewczęta, pod dowództwem Anny Surowiec, pseudonim Żywia, zajmowały się głównie ubezpieczaniem akcji, łącznością i prowadziły działania wywiadowcze.

Pierwsze aresztowania miały miejsce w sierpniu i wrześniu 1943 r., kolejne zaś rozpoczęły się 14 listopada tego samego roku. Do kwietnia 1944 roku aresztowana została większość Plutonu. Udział w tak szybkim działaniu Gestapo miał Sławomir Mądrala, pseudonim Pirat, który próbując ratować swoje życie zdecydował się na współpracę i zdradę koleżanek i kolegów. Członkowie Plutonu zostali rozstrzelani w publicznych egzekucjach, zakatowani w więzieniu na ul. Montelupich lub siedzibie Gestapo przy ul. Pomorskiej 2, przewiezieni do obozów koncentracyjnych (m.in. w Neuengamme i Ravensbrück). Przy życiu pozostali jedynie Janina Potoczek, pseudonim Telimena i Stanisław Pławecki, pseudonim Sulibor. Zdrajca został skazany na śmierć przez podziemny Wojskowy Sąd Specjalny. Pierwsza próba nie była udana, uratował go nieznany przechodzień. Wyrok wykonano ostatecznie 31 marca 1944 roku. „Pirat” został rozstrzelany w swoim mieszkaniu przy ul. B. Limanowskiego.

Znajdująca się na frontowej tablicy inskrypcja brzmi:

Harcerzom Żołnierzom Kedywu AK
plutonu dywersyjnego
„Alicja”
Krakowskich Szarych Szeregów
wiernych Ojczyźnie
i prawu harcerskiemu
którzy
oddali życie w walce
o wolność i niepodległość Polski
w latach 1943–1944
Kraków
Szare Szeregi

Inskrypcja na bocznej górnej tablicy:

ZGINĘLI NA SŁUŻBIE
KRAKOWSKICH SZARYCH
SZEREGÓW

Barycz Mieczysł. „Lis” lat 22
Baraniuk Fran. „Szulce” lat 21
Czarny Zdzisł. „Pikuś” lat 17
Czarny Stanisław lat 19
Dąbrowski Tadeusz lat 17
Drapich Marian „Lawina” lat 18
Drapich Józef lat 17
Dziedzic Halina „Alina” lat 16
Folwark Bog. „Mściwój” lat 18
Gaweł Antoni „Luby” lat 22
Grochala Tadeusz lat 18
Handzlik Marian lat 16
Jaguś Arkadi „Kadek” lat 21
Jaguś Wiesław lat 18
Karaś Stanisław lat 19

Inskrypcja na bocznej dolnej tablicy:

Kraus Jerzy „Przemko” lat 18
Latowiecki Ludwik lat 21
Latowiecki Wł. „Wałkoń” lat 20
Niziński Andrz. „Lasota” lat 17
Niżnik Marian lat 21
Niżnik Władysław lat 23
Seidel Aleksander lat 17
Seidel Karol lat 21
Skwarczowski Wład. lat 16
Sułek Wład. „Mahomet” lat 17
Stachura Mieczysł. Lat 18
Szczurek Wład. „Szatan” lat 18
Świstak Józef „Bunkier” lat 18
Świstak Zb. „Przepiórka” lat 18
Woźniczka Feliks lat 16
Woźniczka Tadeusz lat 22
Wytyśnik Stef. „Baca” lat 19

ORAZ INNI KTÓRYCH
PAMIĘĆ JUŻ ZAGUBIŁA

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Lista krakowskich pomników

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Obelisk plutonu „Alicja”. Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. [dostęp 2012-11-02].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]