Na mapach: 
53°01′20″N 18°36′40″E/53,022222 18,611111
53°01′20″N 18°36′40″E/53,022222 18,611111Pomniki w Toruniu
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
 Pomnik Mikołaja Kopernika w Toruniu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ pomnika |
rzeźby, kamienie pamiątkowe, tablice, instalacje artystyczne i inne |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
Położenie na mapie Polski  | |
| 53°01′20″N 18°36′40″E/53,022222 18,611111
| |
Pomniki w Toruniu – rzeźby, kamienie pamiątkowe, tablice oraz instalacje artystyczne znajdujące się w Toruniu.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Toruń prastary gród Kopernika i miasto o bogatej historii oraz dziedzictwie kulturowym, zachowuje pamięć o ważnych wydarzeniach ze swojej przeszłości oraz upamiętnia wyjątkowe postaci z nią związane, czego wyrazem są liczne pomniki, tablice i instalacje artystyczne[1].
Najbardziej znanym i charakterystycznym jest stojący w samym centrum miasta, czyli na Rynku Staromiejskim pomnik najsłynniejszego torunianina – Mikołaja Kopernika[2].
Podział[edytuj | edytuj kod]
Pomniki w Toruniu dzielą się na następujące grupy[3][4]:
- Pomniki i popiersie
- Zespoły pomnikowe i obeliski
- Kamienie pamiątkowe
- Instalacje artystyczne
- Sakralne
- Miejsca Pamięci Narodowej
Statystyka[edytuj | edytuj kod]
Liczba pomników w Toruniu (stan z 2020 roku)[5]:
Pomniki i popiersia[edytuj | edytuj kod]
Pomniki i popiersia osób związanych z historią kraju i regionu[6][7][8]:
Zespoły pomnikowe, obeliski[edytuj | edytuj kod]
Pomniki, zespoły pomnikowe, obeliski oraz inne formy upamiętnienia ważnych wydarzeń w dziejach historii miasta
| Nazwa | Dzielnica | Miejsce | Rok osłonięcia | Autor | Dyslokacja | Uwagi | Zdjęcie | Zabytek |
| ku czci zabitych Bawarczyków | Chełmińskie Przedmieście | Przed budynkiem Zespołu Szkół Technicznych | 1888 | 2003[9] | Upamiętnia blisko tysiąc bawarskich żołnierzy, którzy zginęli i zmarli podczas obrony Torunia przed Rosjanami w 1813 rok | 
|
 | |
| Chwalebne kamienie | Barbarka | U zbiegu ulic Barbarka i Polnej | 1919 | Brak | Cel jego powstania i symbolika nie zostały jednoznacznie wyjaśnione | 
|
||
| Dzieci Polskie – Matce Polski | Barbarka | Przy ulicy Pawiej | 1933 | W 1939 został zniszczony, po wojnie odbudowany | Z okazji siedemsetnej rocznicy nadania Toruniowi praw miejskich | 
|
||
| ku czci pomordowanych pracowników młyna | Mokre | W sąsiedztwie dawnego Młyna Richtera | 1967 | Ryszard Kaczor | Brak | Upamiętnia zamordowanych w 1941 roku pracowników toruńskiego młyna | 
|
|
| Kotwica | Centrum | Bulwar Filadelfijski | 1972 | Brak | Upamiętnia istnienie w latach międzywojennych Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu | 
|
||
| Artylerii Polskiej | Centrum | Plac Artylerii Polskiej | 1972 | Henryk Siwicki | Brak | Upamiętnia polskich artylerzystów z armii Księstwa Warszawskiego, którzy walczyli w obronie Torunia w 1809 i 1813 roku | 
|
|
| Zegar słoneczny | Centrum | Dolina Marzeń | 1973 | Ewelina Szczech-Siwicka, Henryk Siwicki | Brak | Z okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika | 
|
|
| De revolutionibus | Bielany | W sąsiedztwie Rektoratu i Auli UMK | 1973 | prof. Witold Marciniak | Brak | Z okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika | 
|
|
| Helios | Centrum | Plac Rapackiego | 1973 | Józef Kopczyński | Brak | Z okazji 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika | 
|
|
| Pomnik kolejarzy – ofiar faszyzmu | Centrum | W sąsiedztwie dworca kolejowego Toruń Miasto | 1976 | Michał Rosa | Brak | Upamiętnia toruńskich kolejarzy | 
|
|
| Policji Toruńskiej | Mokre | W sąsiedztwie Komendy Miejskiej Policji | 1978 | Henryk Siwicki | Brak | Upamiętnia toruńskich policjantów | 
|
|
| Artylerii Polskiej | Centrum | Na placu Towarzystwa Miłośników Torunia | 1980 | Franciszek Duszeńko | 2015 | Upamiętnia toruńskich artylerzystów oraz Wyższą Szkołę Oficerską Wojsk Rakietowych i Artylerii w Toruniu | 
|
|
| Pomnik Lotników Toruńskich | Bielany | Lotnisko Toruń | 1985 | Brak | Upamiętnia toruńskich lotników | 
|
||
| ku czci ofiar członków grupy oporu | Bielany | Fort VIII Twierdzy Toruń | koniec lat 80. | Brak | Upamiętnia członków toruńskich organizacji konspiracyjnych działających w latach 1939–1945 | 
|
||
| Stefan Łaszewski | Zespół Staromiejski | Przy gmachu Collegium Maius UMK (dawny Urząd Wojewódzki Pomorski) | 1997 | W 1939 został zniszczony, po wojnie odbudowany | Upamiętnia pierwszego wojewodę pomorskiego II Rzeczypospolitej | 
|
||
| Pomnik Dar Miasta Czadca | Centrum | Aleja Solidarności | 2000 | Josef Mundier | Brak | Upamiętnia współpracę Torunia ze słowackim miastem Czadca | 
|
|
| Pomnik Pamięci Ofiar Barbarki | Barbarka | Cmentarz Ofiar Hitleryzmu | 2009 | Marian Molenda | Brak | Ku czci pomordowanych w czasie II wojny światowej mieszkańców Torunia i województwa pomorskiego | 
|
|
| Pomnik Żołnierzy Wyklętych | Centrum | Aleja Solidarności | 2014 | Tadeusz Antoni Wojtasik | Brak | Upamiętnia żołnierzy wyklętych | 
|
|
| Pomnik Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939 | Centrum | Park Pamięci | 2018 | Zbigniew Mikielewicz | Brak | Ku czci mieszkańców przedwojennego województwa pomorskiego zamordowanych przez okupantów niemieckich jesienią 1939 roku w ramach tzw. akcji „Inteligencja” | 
|
|
| Pomnik Żołnierzy Wojsk Balonowych | Bydgoskie Przedmieście | Park Miejski | 2020 | Maciej Jagodziński-Jagenmeer | W 1939 został zniszczony, po wojnie odbudowany | Ku czci żołnierzy wojsk balonowych, którzy polegli w latach 1918–1920 | 
|
Kamienie pamiątkowe[edytuj | edytuj kod]
Wybrane kamienie pamiątkowe na terenie Torunia:
Upamiętniający porwanie ks. Jerzego Popiełuszki
Upamiętniający Cmentarz Żydowski
Związek Nauczycielstwa Polskiego
Upamiętniający domniemane miejsce pierwotnej lokalizacji Torunia
Upamiętniający założyciela ogrodu zoobotanicznego w Toruniu
Upamiętnia jeńców brytyjskich
.jpg)
.jpg)
_(1)_(OLA_Z.).JPG)
Instalacje artystyczne[edytuj | edytuj kod]
| Instalacja artystyczna | Informacje o treści dzieła | Miejsce | Rok osłonięcia | Autor | Zdjęcie |
| Filuś | Upamiętnia popularnego rysownika Zbigniewa Lengrena, „ojca” rysunkowych historyjek o profesorze Filutku i jego piesku Filusiu zamieszczanych na ostatniej stronie tygodnika „Przekrój” | Przy ulicy Chełmińskiej w bliskim sąsiedztwie Rynku Staromiejskiego | 2005 | Zbigniew Mikielewicz | 
|
| Pawlak i Kargul | Poświęcony polskiej kinematografii oraz bohaterom kultowej "trylogii zabużańskiej" S. Chęcińskiego | Przed kinem Cinema City | 2006 | Zbigniew Mikielewicz | 
|
| Osioł | Nawiązuje do historycznego pręgierza, narzędzia tortur w średniowieczu | Przy Rynku Staromiejskim u zbiegu z ulicą Żeglarską | 2007 | Karol Furyk, Małgorzata Więcławska | 
|
| Wózek | Upamiętniający kręcony w Toruniu film Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego „Prawo i pięść” | Rynek Nowomiejski | 2008 | Karol Furyk, Małgorzata Więcławska | 
|
| Planetoida – Toruń | Upamiętnia Międzynarodowy Rok Astronomii 2009 | Skwer Lucjana Broniewicza | 2009 | Paulina Kaczor-Paczkowska | 
|
| Toruńska Piernikarka | Nawiązuje do otwarcia w 1751 roku największej ówczesnej fabryki pierników Gustawa Weesego | U zbiegu ulic Małe Garbary i Królowej Jadwigi | 2011 | Tadeusz Porębski | 
|
| Toruńska Przekupka | Jeden z elementów realizowanego w Toruniu projektu „Hanza nad Wisłą” | Rynek Nowomiejski | 2011 | Aneta Jagodzińska, Maciej Jagodziński | 
|
Sakralne[edytuj | edytuj kod]
| Postać | Dzielnica | Miejsce | Rok osłonięcia | Autor | Zdjęcie | Zabytek |
| Golgota | Podgórz | Cmentarz św. św. Piotra i Pawła | 1911 | Julian Wyrzykowski | 
|
|
| św. Józef | Bielany | Plac przed klasztorem oo. redemptorystów | lata 20. XX w. | 
|
| |
| Grota Maryjna | Mokre | Park przed kościołem Chrystusa Króla | 1956 | 
|
| |
| Chrystus Król | Bielany | Przed gmachem Rektoratu Akademii Kultury Społecznej i Medialnej | 1997 | Czesław Dźwigaj | 
|
|
| Madonna | Centrum | Przed kościołem garnizonowym pw. św. Katarzyny | 2007 | Krzysztof Mazur | 
|
|
| Matka Boża Oczekująca | Barbarka | Szkoła Leśna | 2020 | Stanisław Stopyra | 
| |
| św. Franciszek | Podgórz | skwer przed klasztorem ojców franciszkanów | 2021 | 
|
Tablice pamiątkowe[edytuj | edytuj kod]
Wykaz tablic pamiątkowych na terenie Torunia, bez uwzględnienia tych, które znajdują się na cmentarzach, wewnątrz gmachów użyteczności publicznej oraz w kościołach. Większość tablic pamiątkowych jest umieszczona na budynkach Zespołu Staromiejskiego.
Tablice upamiętniające ważne wydarzenia w dziejach historii miasta
Upamiętniająca założenie Towarzystwa Naukowego w Toruniu
Upamiętniająca najstarszą mennicę toruńską
Upamiętniająca 750-lecie nadania praw miejskich Toruniowi
Upamiętniająca powrót Pomorza do Polski
Upamiętniająca demonstracjom w maju 1982 w Toruniu
Upamiętniająca wizytę Jana Pawła II w Toruniu 1999 roku
Upamiętniająca wpisanie Starego Miasta w Toruniu na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO
Tablice upamiętniające osoby związane z historią kraju i regionu
Upamiętniająca Grzegorza Ciechowskiego
Upamiętniająca Mariana Sydowa
Upamiętniająca Zbigniewa Herberta
Upamiętniająca Samuela Soemmerringa
Upamiętniająca Kazimierza Serockiego
Upamiętniająca Marię Znamierowską-Prüfferową
Upamiętniająca rabina Kalischera
Upamiętniająca Adama Freytaga
Upamiętniające pobyt znanych osobistości w Hotelu „Pod Trzema Koronami”
_2010-07-17_060.jpg)
Upamiętniająca dom, w którym zatrzymał się w 1812 r. cesarz Napoleon Bonaparte
Upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej Garnizony Toruń
Upamiętniająca 400-lecia gimnazjum toruńskiego
Upamiętniająca wydanie Pana Tadeusza
Upamiętniająca 500-lecie powrotu Pomorza do Polski
Upamiętniająca nazwy drużyn harcerskich
Upamiętniająca Oficerską Szkołę Marynarki wojennej
Upamiętniająca twórców i Organizatorów harcerstwa w Toruniu i na Pomorzu
Upamiętniająca powstanie w 1649 roku Apteki Radzieckiej w Toruniu
_(OLA_Z.).JPG)
Upamiętniająca przebieg pierwszej linii tramwajowej
Upamiętniająca nieistniejącą synagogę przy ul. Szczytnej 10/12
Miejsca Pamięci Narodowej[edytuj | edytuj kod]
Upamiętniające dzieci Polskie, ofiary faszyzmu
Symboliczna ściana śmierci, Fort VII Twierdzy Toruń
Pomniki nieistniejące[edytuj | edytuj kod]
| Nazwa | Rozebrany |
|---|---|
| Kolumna Maryjna | 1817 |
| Pomnik Wilhelma I | 1919 |
| Pomnik Poległych | 1920 |
| Pomnik Wojaka Pruskiego | 1920 |
| Pomnik Ottona von Bismarcka | 1926 |
| Pomnik 63. Pułku Piechoty – | 1939 |
| Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej | 1997 |
| Tablica Juliana Nowickiego | 2012 |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Toruński Serwis Turystyczny (pol.). turystyka.torun.pl.
- ↑ Pomnik Mikołaja Kopernika | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2019-01-08].
- ↑ Toruń – pomniki, www.torun.webd.pl [dostęp 2019-01-08].
- ↑ Pomniki, rzeźby Toruń, pomnik w Toruniu, godziny otwarcia, dojazd, www.nocowanie.pl [dostęp 2019-01-08].
- ↑ Pomniki w Toruniu – Atrakcje Torunia – Przewodnik po Toruniu | Toruń Tour Toruński Portal Turystyczny, Toruński Portal Turystyczny [dostęp 2019-01-08] (pol.).
- ↑ Odsłonięcie pomnika gen. prof. Elżbiety Zawackiej | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-01-07].
- ↑ Marianna Popiełuszko przy pomniku swego syna – dzieje.pl, dzieje.pl [dostęp 2016-01-07].
- ↑ Pierwszy w Polsce pomnik Władysława Raczkiewicza odsłoniety zostanie w Toruniu, torun.naszemiasto.pl, 23 października 2010 [dostęp 2016-01-07] (pol.).
- ↑ Pomnik Bawarczyków po renowacji | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-01-07].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Antoni Ziółkiewicz, Toruńskie pomniki. Pomniki, tablice, kamienie, oprac. nauk. Adam Paczuski, Toruń 2009