Ponocnica trójpręgowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ponocnica trójpręgowa
Aotus trivirgatus
(Humboldt, 1812)[1]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Rodzina

ponocnicowate

Rodzaj

ponocnica

Gatunek

ponocnica trójpręgowa

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ponocnica trójpręgowa[7], ponocnica[8][9], mirikina[8] (Aotus trivirgatus) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny ponocnicowatych (Aotidae), wcześniej zaliczana do płaksowatych. Jest jednym z nielicznych gatunków małp prowadzących nocny tryb życia. W nocy rozróżnia kolory. Żyje w monogamicznych parach.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1812 roku niemiecki przyrodnik Alexander von Humboldt nadając mu nazwę Simia trivirgatus[1]. Miejsce typowe to lasy rzeki Casiquiare, u podnóża Cerro Duida, Amazonia, w Wenezuela[1][10][11].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[12].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Aotus: gr. αωτος aōtos „bezuchy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[13].
  • trivirgatus: łac. tri- „trój-”, od tres „trzy”; virgatus „paskowany”, od virga „pasek, smuga”[14].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Ponocnica trójpręgowa występuje w południowo-środkowej Wenezueli, wschodniej Kolumbii i północnej Brazylii (na północ od rzeki Rio Negro i na wschód od rzeki Trombetas); być może jest sympatryczny z A. vociferans w niektórych częściach Kolumbii[12].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 30–38 cm, długość ogona 33–40 cm; masa ciała samic około 736 g, samców około 813 g[15][16]. To szybkie i zwinne zwierzę. Długi ogon, pełniący podczas dalekich skoków z drzewa na drzewo rolę steru. Do nadrzewnego sposobu życia przystosowane są również ich kończyny, wyposażone w smukłe i długie palce, z których każdy może się zginać oddzielnie, zakończone krótkimi paznokciami. Kciuk jest przeciwstawny, a wszystkie palce mają poduszeczki pełniące rolę podobną do przylg u innych zwierząt. Tylne kończyny są dłuższe od przednich. Wszystko to pomaga mirikini w długich skokach i szybkiej wspinacze po cienkich i wiotkich gałęziach.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Poruszając się grupami rodzinnymi zajmują obszar do 9 hektarów. Po wtargnięciu innej grupy dochodzi do walki, która rozstrzyga o pozostaniu. Walki, w których biorą udział zarówno samce jak i samice nie trwają dłużej niż 10 minut.

Ponocnice poruszają się w ciemności cicho, ale mają upodobanie do hałasowania. Wydają przeróżne dźwięki od przypominających świergot ptaków, miauczenie kota i szczekanie psa podobne do ryku jaguara. Głos służy im do utrzymywania ze sobą kontaktu w ciemnościach.

Po ciąży trwającej od 133 do 153 dni rodzi się najczęściej jedno, bardzo rzadko dwa młode. Maleństwem opiekuje się przede wszystkim ojciec otaczając ochroną, zabawiając i przenosząc z miejsca na miejsce.

Małpy te są łagodne, łatwo się oswajają i przywiązują do swoich opiekunów. Chętnie więc hodowane są w ogrodach zoologicznych, a niekiedy nawet w mieszkaniach.

Status zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d A. von Humboldt: Sur les singes qui habitent les rives de l’Orénoque, du cassiquiare et du Rio Negro. W: A. von Humboldt & A. Bonpland: Recueil d’observations de zoologie et d’anatomie comparée, faites dans l’Océan atlantique, dans l’intérieur du nouveau continent et dans la mer du sud pendant les années 1799, 1800, 1801, 1802 et 1803. T. 1. Paris: F. Schoell, 1812, s. 306. (fr. • łac.).
  2. ↑ A. von Humboldt: Tableau synoptique des singes de l’Amérique. W: A. von Humboldt & A. Bonpland: Recueil d’observations de zoologie et d’anatomie comparée, faites dans l’Océan atlantique, dans l’intérieur du nouveau continent et dans la mer du sud pendant les années 1799, 1800, 1801, 1802 et 1803. T. 1. Paris: F. Schoell, 1812, s. 358. (fr. • łac.).
  3. ↑ J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 24. (łac.).
  4. ↑ N.A. Vigors & T. Horsfield. Observations on some of the Mammalia contained in the Museum of the Zoological Society. „The Zoological journal”. 4, s. 112, 1829. (ang.). 
  5. ↑ R.-P. Lesson: Species des Mammifères bimanes et quadrumanes; suivi d’un mémoire sur les Oryctéropes. Paris: J.B. Baillière, 1840, s. 169. (fr.).
  6. ↑ a b Aotus trivirgatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  7. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 40. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 279, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
  9. ↑ Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Aotus trivirgatus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  11. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Aotus trivirgatus (Humboldt, 1812). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-13]. (ang.).
  12. ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 184. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  13. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 111, 1904. (ang.). 
  14. ↑ trivirgatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-09-13] (ang.).
  15. ↑ E. Fernandez-Duque, M.K. Corley & A. Spence-Aizenberg: Family Aotidae (Night Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 428. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  16. ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 119. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • A. LaValle: Aotus trivirgatus. (On-line), Animal Diversity Web, 2000. [dostęp 2008-12-28]. (ang.).
  • K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 279, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ponocnica_trójpręgowa&oldid=71252140”