Popielec
| ||
 Posypanie popiołem w XIX-wiecznych Włoszech. Julian Fałat, Popielec, 1881 | ||
| Dzień | pierwszy dzień wielkiego postu | |
| w 2017 | 1 marca | |
| w 2018 | 14 lutego | |
| w 2019 | 6 marca | |
| Typ święta | chrześcijańskie | |
| Zwyczaje | posypywania głów popiołem na znak pokuty | |
| Symbole | ||
| Inne nazwy | Wstępna Środa | |
| Podobne święta | Niedziela Palmowa, Mardi Gras | |
Popielec, Środa Popielcowa (staropolska Wstępna Środa) − w kalendarzu katolickim pierwszy dzień Wielkiego Postu. Jest to dzień pokuty przypadający na 46 dni kalendarzowych (40-dniowy okres postu, bez wliczania niedziel) przed Wielkanocą. Środa Popielcowa wypada między 5 lutego, a 10 marca. W tym dniu wierni nie są zobowiązani do uczestniczenia we mszy świętej.
Spis treści
Liturgia katolicka[edytuj | edytuj kod]
Według obrzędów katolickich tego dnia kapłan posypuje głowy wiernych popiołem[a]. Tradycja posypywania głów popiołem na znak pokuty pojawiła się w VIII wieku. W XI wieku papież Urban II uczynił go obowiązującym zwyczajem w całym Kościele. Wówczas postanowiono, że popiół będzie pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową z ubiegłego roku.
Obrzęd ten ma miejsce w czasie liturgii słowa po homilii i zastępuje akt pokuty. Kapłan ze złożonymi rękami zachęca najpierw wiernych, by zjednoczyli się z nim w modlitwie błagalnej o poświęcenie popiołu. Mszał Rzymski określa dwie formuły modlitewne. W obu jest mowa o czterdziestodniowym okresie pokuty i błaganiu o oczyszczenie z grzechów, przez który ma przygotować wiernych do uczestnictwa w Misterium Paschalnym Chrystusa. Następnie następuje właściwy obrzęd posypania. Wierni zbierają się przy stopniu komunijnym, a kapłan posypując ich głowy mówi: Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię[1] lub prochem jesteś i w proch się obrócisz[2]. Zaleca się śpiew następujących antyfon, zaczerpniętych z Pisma Świętego: Jl 2,13; Jl 2,17; Est 13,17; Ps 51,3 lub pieśni pokutnych, np. Bądź mi litościw, Boże nieskończony. Jeśli obrzęd ma miejsce w czasie mszy św., następuje po nim modlitwa powszechna i liturgia eucharystyczna[3].
Normy kanoniczne[edytuj | edytuj kod]
W Środę Popielcową katolików obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych (od 14. roku życia) i post ścisły (między 18. a 60. rokiem życia), czyli ograniczenie liczby posiłków do syta do jednego w ciągu dnia[4]. Popielec nie jest dniem wolnym od pracy.
Poniższa tabelka przedstawia, kiedy wypada Środa Popielcowa w najbliższych latach:
| Rok | Data |
|---|---|
| 2013 | 13 lutego |
| 2014 | 5 marca |
| 2015 | 18 lutego |
| 2016 | 10 lutego |
| 2017 | 1 marca |
| 2018 | 14 lutego |
| 2019 | 6 marca |
| 2020 | 26 lutego |
Popielec w malarstwie[edytuj | edytuj kod]
- 1908: Witold Wojtkiewicz – "Medytacje. Popielec", tempera na płótnie, Muzeum Narodowe, Kraków
- 1881: Julian Fałat – "Popielec", akwarela, kolekcja prywatna
- 1857: Carl Spitzweg – "Środa Popielcowa", olej na płótnie, Galeria Państwowa, Stuttgart
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ W oficjalnych obrzędach nie ma mowy o czynieniu znaku krzyża popiołem.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mk 1,15 w przekładach Biblii.
- ↑ Rdz 3,19 w przekładach Biblii.
- ↑ Mszał Rzymski dla Diecezji Polskich. Wyd. 2. Poznań: Pallottinum, 2010, s. 62-64. ISBN 978-83-7014-627-6.
- ↑ Konferencja Episkopatu Polski: List Episkopatu Polski na temat przykazań kościelnych. Warszawa: 2003.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- O wstępnej środzie − Jędrzej Kitowicz w Opisie obyczajów za panowania Augusta III
- Popielec-Środa Popielcowa − materiały na brewiarz.katolik.pl
| |||||||||||||||||||||||||||
