Poronin

Poronin
	wieś
	; Poronin widziany z Galicowej Grapy
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	tatrzański
Gmina	Poronin
Wysokość	740 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	4466
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-520
Tablice rejestracyjne	KTT
SIMC	0468810
	Położenie na mapie gminy Poronin Poronin
	Położenie na mapie Polski Poronin
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Poronin
	Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego Poronin
	49°20′40″N 20°00′23″E/49,344444 20,006389
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Artykuł	49°20′40″N 20°0′23″E
- błąd	39 m
WD	49°20'16.35"N, 20°0'10.52"E
- błąd	0 m
Odległość	816 m

Kościół w Poroninie

Centrum Poronina

Poronin – wieś podhalańska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Poronin, położona 7 km od Zakopanego. Przez miejscowość przechodzi łącząca Kraków z Zakopanem droga krajowa nr 47, będąca częścią zakopianki.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Poronin, liczy około 3500 mieszkańców, przybywa tam wielu turystów.

Integralnymi częściami miejscowości są Jesionkówka – część miejscowości, Kośne Hamry – część miejscowości, Majerczykówka – przysiółek, Stasikówka – przysiółek (odrębne sołectwo).

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze wzmianki o Poroninie pochodzą z roku 1624, ale nazwa Poronin, choć w odniesieniu do rzeki, pojawia się już w 1254. Przypuszcza się, iż teren dzisiejszego centrum gminy był we wczesnym średniowieczu wielką polaną wypasową, przysiółkiem Białego Dunajca, o nazwie Bańkówki albo Wańkówki.

Około 1620 Poronin stał się odrębną wsią. W 1806 wybudowano tu kaplicę, a w 1833 utworzono samodzielną parafię z kościołem.

Około 1813 powstał w Poroninie zakład przerabiający surówkę – Kuźnia Poroniańska. Wyrabiano tu doskonałe kosy i lemiesze. Stąd pochodzi nazwa części wsi – Kośne Hamry.

Pomnik Włodzimierza Ilicza Lenina w Poroninie około 1966 roku

Już w początkach XIX w. Poronin był letniskiem, znanym bardziej niż Zakopane. Bywali tu wielcy Polacy, jak: Jan Matejko, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leon Wyczółkowski, Jan Kasprowicz, Władysław Orkan, Leopold Staff. W latach 1913–1914 w zajeździe Pawła Guta Mostowego bywał mieszkający w pobliskim Białym Dunajcu Włodzimierz Lenin. W 1947 w budynku karczmy Gutów-Mostowych utworzono Muzeum Lenina a na przyległym placu postawiono jego pomnik. W 1970 organizacja Ruch planowała podpalenie muzeum jako protest przeciwko obchodom 100-lecia urodzin Lenina. Muzeum zlikwidowano w 1990, a pomnik obalono. Obecnie w tym budynku mieści się Gminny Ośrodek Kultury. We wrześniu 2014 roku miejscowy rzeźbiarz Sławomir Cudzich-Bularz wykonał drewnianą kopię pomnika^[3]. Ponad pół roku później rzeźba została zdewastowana^[4].

Przez wiele lat Poronin był stolicą gminy. W 1977 wraz z sąsiednimi wsiami włączono go do gminy Tatrzańskiej. Jednakże z dniem 30 grudnia 1994 ponownie utworzono gminę Poronin^[5].

Turystyka i sport[edytuj | edytuj kod]

Tereny wokół Poronina są wykorzystywane jako tereny do uprawiania turystyki i narciarstwa. W sezonie zimowym dla turystów udostępniony jest wyciąg narciarski. Liczne pensjonaty wykorzystywane są podczas zimowych i letnich wakacji.

W Poroninie znajduje się skocznia narciarska Galicowa Grapa, oraz wyciąg narciarski.

Przy siedzibie Ochotniczej Straży Pożarnej jest boisko i działa drużyna piłki nożnej.

Związani z Poroninem[edytuj | edytuj kod]

Michał Głowacki (1804–1846) – duchowny katolicki
Jan Kasprowicz (1860–1926) – poeta
Franciszek Orawiec (1896–1940) – major piechoty Wojska Polskiego
Aniela Gut-Stapińska (1898–1954) – działaczka kulturalna, poetka, nowelistka i folklorystka podhalańska
Józef Gąsienica Tomków (ok. 1888–1942) – przewodnik tatrzański, ratownik górski
Włodzimierz Lenin (1870–1924) – rosyjski rewolucjonista
Józef Galica (1924–1985) – rzeźbiarz, profesor krakowskiej ASP
Bronisława Orawiec-Löffler (1929–2010) – lekarz stomatolog, działaczka społeczna
Stanisław Gał (ur. 1943) – działacz kultury, fotograf
Jagna Marczułajtis-Walczak (ur. 1978) – snowboardzistka, posłanka

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 970 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ŁukaszŁ. Bobek ŁukaszŁ., Do Poronina powrócił Włodzimierz Lenin!, Gazeta Krakowska, 15 września 2014 [dostęp 2019-09-10] (pol.).
↑ TomaszT. Mateusiak TomaszT., Poronin. Drewnianemu Leninowi ścięto piłą głowę. Ma już nową [ZDJĘCIE], Gazeta Krakowska, 27 kwietnia 2015 [dostęp 2019-09-10] (pol.).
↑ Dz.U. z 1994 r. nr 132, poz. 671

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Poronin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 824 .
Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona

[1] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 970 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[3] ŁukaszŁ. Bobek ŁukaszŁ., Do Poronina powrócił Włodzimierz Lenin!, Gazeta Krakowska, 15 września 2014 [dostęp 2019-09-10] (pol.).

[4] TomaszT. Mateusiak TomaszT., Poronin. Drewnianemu Leninowi ścięto piłą głowę. Ma już nową [ZDJĘCIE], Gazeta Krakowska, 27 kwietnia 2015 [dostęp 2019-09-10] (pol.).

[5] Dz.U. z 1994 r. nr 132, poz. 671

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]