Portret Mariana Goi (ok. 1815)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Portret Mariana Goi
Ilustracja
Autor

Francisco Goya

Data powstania

1813–1815

Medium

olej na desce

Wymiary

59 × 47 cm

Miejsce przechowywania
Lokalizacja

Kolekcja prywatna

Portret Mariana Goi, ok. 1810
Portret Mariana Goi, 1827

Portret Mariana Goi[1][2] (hiszp. Marianito Goya lub Retrato de Mariano Goya, nieto del pintor) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi[3]. Portret przedstawia Mariana Goyę, wnuka malarza, i należy do prywatnej kolekcji księcia de Albuquerque[4].

Okoliczności powstania[edytuj | edytuj kod]

Francisco Goya i jego żona Josefa Bayeu mieli sześcioro dzieci, ale oprócz syna Javiera wszystkie zmarły we wczesnym dzieciństwie. W 1804 roku Javier Goya ożenił się z Gumersindą Goicoecheą, z którą miał jedynego syna Mariana, nazywanego zdrobniale „Marianito”. Zarówno syn, jak i wnuk byli dla malarza niezwykle ważni, dawał im liczne dowody przywiązania i dbał o ich sytuację materialną[5]. Rodzice Mariana mieszkali z malarzem do 1806 roku, kiedy przeprowadzili się do domu, który im podarował. Dzięki posagowi Gumersindy i wsparciu Goi nie pracowali i prowadzili wygodne życie ze skłonnościami do luksusu[6]. Goya sportretował swojego wnuka trzykrotnie: w wieku 3–4 lat z zabawką, w wieku około 7–9 lat przy partyturze i jako młodego mężczyznę w 1827 roku[5][7]. We wrześniu 1823 tuż przed emigracją do Francji Goya przepisał Marianowi swoją posiadłość nazywaną Domem Głuchego, w której namalował czarne obrazy. W 1828 roku na wieść o chorobie dziadka Mariano przyjechał do Bordeaux i towarzyszył mu w ostatnich chwilach[8].

Mariano de Goya y Goicoechea urodził się 11 czerwca 1806 roku w Madrycie. W 1831 roku poślubił Concepción Mariátegui, córkę Francisca Javiera, inżyniera wojskowego i członka Akademii Sztuk Pięknych św. Ferdynanda. Prawdopodobnie mieli córkę Purificación. Mariano zajmował się ryzykownymi spekulacjami w branży wydobywczej oraz kupnem dóbr i terenów skonfiskowanych gospodarstw. W 1854 roku sprzedał otrzymany od dziadka Dom Głuchego. W 1859 owdowiał. Stracił majątek spekulując na giełdzie, a w konsekwencji wyprzedał posiadane obrazy, rysunki i płytki grawerskie dziadka przyczyniając się do rozproszenia rodzinnej kolekcji. Niekiedy korzystał z pomocy członków rodziny Madrazo jako pośredników sprzedaży. Poważnie zadłużony, chronił się w mniejszych miejscowościach w okolicy Madrytu: Fuencarral, Bustarviejo i La Cabrera, gdzie do jego majątku należał stary klasztor San Antonio. W 1846 roku próbował nabyć tytuł markiza del Espinar, ale choć prawa sprzedawcy do tytułu okazały się złudne, do końca życia tytułował się markizem. Początkowo identyfikował się jako liberał, a pod wpływem życiowych niepowodzeń jego poglądy zradykalizowały się i uważał się za republikanina. Ożenił się z Baskijką Franciscą Vildósola, z którą miał córki Luisę i Franciscę, a ich potomkowie noszą współcześnie nazwisko Sáez de Goya. Zmarł w La Cabrera 7 stycznia 1874 roku w wieku 68 lat[5][6].

Opis obrazu[edytuj | edytuj kod]

Goya namalował w swojej karierze wiele scen religijnych i rodzajowych z postaciami dzieci i cherubinów, a także około dwudziestu dziecięcych portretów. Dzieła te wyróżniają się jakością i specjalną dbałością o szczegóły oraz wyrazem czułości i szczerości[9]. Goya podkreślał czystość i niewinność dzieci, w przeciwieństwie do barokowego malarza Murilla, który akcentował łobuzerstwo i psotliwość[10]. Podobizna Mariana to jeden z najlepszych portretów dziecięcych, jakie wykonał artysta. Z wielką naturalnością odzwierciedlił żywotność i dziecięcość swego ukochanego wnuka[11]. Chłopiec na portrecie ma siedem do dziewięciu lat, dlatego obraz datowany jest na lata 1813–1815[11] lub 1814–1816[9], okres powojenny w Hiszpanii. Dla malarza był to czas niepewności i strachu przed represjami za jego rzekome francuskie sympatie i kolaborację[9].

Jest to drugi portret Mariana namalowany przez jego dziadka. Goya przedstawił go w półpostaci na neutralnym tle, w pozie małego arystokraty[11]. Mariano siedzi na krześle, a przed sobą ma otwartą partyturę, co może wskazywać na zainteresowanie muzyką. Lewa ręka jest oparta o talię we wdzięcznym geście, podczas gdy prawa ręka trzyma zwinięty papier, którym zdaje się poruszać jak batutą[11] lub odtwarzać rytm partytury[7]. Jest ubrany w strój dorosłego – ma na sobie czarną marynarkę, być może aksamitną, z szerokim, białym koronkowym kołnierzem[11]. Na głowie ma cylinder, nieco za duży na jego drobną głowę[7]. Czarny kapelusz otacza słodkie i żywe rysy twarzy, na której wyróżniają się ciemne oczy[11].

Kompozycja jest elegancka i o intymnym charakterze[7]. Światło padające z lewej strony rzeźbi ładną twarz dziecka, a jego inteligentne oczy wydają się bardziej czarne niż w rzeczywistości. Goya stosuje szybkie pociągnięcie pędzlem, pomijając szczegóły, aby skoncentrować się na postaci wnuka[12]. Delikatny, koronkowy kołnierz został namalowany czubkiem pędzla[11], a na twarzy miejscami zastosował impasty[9]. Kolory są świeże i czyste, a ich efekt plastyczny[4].

Na odwrocie obrazu widnieje inskrypcja Goya a su nieto (Goya swojemu wnukowi)[11].

Proweniencja[edytuj | edytuj kod]

Obraz należał do kolekcji Mariana Goi, a następnie do różnych kolekcji prywatnych: Eduarda Cano w Madrycie, Manuela Ussela (lub Wssela) (1833-1907) w Madrycie i Manuela Urzaiza w Sewilli. W 1900 roku należał do markiza de Alcañices i przeszedł na jego spadkobierców i aktualnych właścicieli, książąt de Albuquerque[11].

Przez 18 lat obraz był eksponowany w Muzeum Prado jako depozyt Beltrána Osorio, XVIII księcia Albuquerque. Portret znajdował się także na priorytetowej liście planowanych nabytków muzeum, a w 1986 roku jego dyrektor Alfonso E. Pérez Sánchez uzyskał dla dzieła status BIC (Bien de Interés Cultural), który uniemożliwia eksport z kraju. W 1993 roku muzeum złożyło właścicielowi ofertę w wysokości 800 milionów peset, która została przyjęta. Jednak tuż przed zatwierdzeniem decyzji konserwatorka muzeum i ekspertka w twórczości Goi Manuela Mena zgłosiła wątpliwości co do autorstwa Goi. Dyrektor muzeum Felipe Garín powołał komitet naukowy, w którego skład wchodzili eksperci: Alfonso E. Pérez Sánchez, José Manuel Pita Andrade, Jesús Urrea i Manuela Mena. Nie osiągnięto jednomyślności i dyrektor był zmuszony zarządzić dodatkowe badania i odwołać uzgodnioną transakcję. Beltrán Osorio zmarł w 1994 roku, a obraz odziedziczyło jego pięcioro dzieci. Portret wrócił do właścicieli i nie jest eksponowany. W 2003 roku ofertę kupna (ok. 600 tys. euro) złożyła Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, jednak właściciele nie brali pod uwagę sprzedaży[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Francisco Goya. Poznań: Oxford Educational, 2006. ISBN 83-7425-497-1.
  2. ↑ Rose Marie Hagen, Rainer Hagen: Francisco Goya. Warszawa: Taschen, 2003, s. 84–85. ISBN 83-89192-40-3.
  3. ↑ Alfonso E. Pérez Sánchez: Goya. Warszawa: Oficyna Imbir, 2009, s. 116–117. ISBN 978-83-60334-71-3.
  4. ↑ a b José Camón Aznar: Fran. de Goya. T. IV. Zaragoza: Caja de Ahorros de Zaragoza, Aragón y Rioja, 1980, s. 13. ISBN 84-500-4165-1.
  5. ↑ a b c Enrique Lafuente Ferrari: Goya en las colecciones madrileñas. Madrid: Museo del Prado, 1983, s. 214–215. ISBN 84-300-9033-9.
  6. ↑ a b Goya en tiempos de guerra. Manuela Mena (red.). Madrid: Museo del Prado, 2008, s. 264–265. ISBN 978-84-95241-55-9.
  7. ↑ a b c d Juan J. Luna: Goya en las colecciones españolas. Madrid: Banco Bilbao Vizcaya, 1995, s. 132–133. ISBN 84-86022-79-7.
  8. ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 381. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
  9. ↑ a b c d Pablo J. Rico: Don Manuel Godoy, Principe de la Paz. W: Praca zbiorowa: Goya (Catálogo Exposición Ayuntamiento de Zaragoza). Zaragoza: Electa España, 1992, s. 132. ISBN 84-88045-37-9.
  10. ↑ Antonio F. Fuster: Goya. T. Los retratos. Madrid: Hispano-Inglesa de Reaseguros, S.A., 1965, s. 51–53.
  11. ↑ a b c d e f g h i Mariano Goya. fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2020-01-26]. (hiszp.).
  12. ↑ Mariano Goya. artehistoria.com. [dostęp 2020-01-27]. (hiszp.).
  13. ↑ «Marianito» de Goya, el niño que vive en la cámara acorazada. abc.es, 28 stycznia 2013. [dostęp 2020-01-27]. (hiszp.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Portret_Mariana_Goi_(ok._1815)&oldid=65555721”