Potrzeszcz
|
||
| Emberiza calandra[1] | ||
| Linnaeus, 1758 | ||
 |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | wróblowe | |
| Podrząd | śpiewające | |
| Rodzina | trznadle | |
| Rodzaj | Emberiza | |
| Gatunek | potrzeszcz | |
| Synonimy | ||
|
||
| Podgatunki | ||
|
||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 |
||
Potrzeszcz[3] (Emberiza calandra) – gatunek małego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący południową i środkową Europę, Afrykę Północną oraz Azję aż po Mongolię. W zasadzie osiadły, ale część ptaków z północy migruje zimą bardziej na południe. W Polsce średnio liczny ptak lęgowy niżu, lokalnie może być nieliczny[4].
Spis treści
Systematyka[edytuj]
Takson ten często umieszczany jest w monotypowym rodzaju Miliaria z powodu braku dymorfizmu płciowego, innego okresu pierzenia oraz różnic w budowie struktury dzioba oraz skrzydeł. Najnowsze badania molekularne sugerują jednak że różnice genetyczne są tak małe że umieszczenie tego taksonu w monotypowym rodzaju jest nieuzasadnione[5]. Wyróżniono dwa podgatunki E. calandra[6][7]:
- E. calandra calandra – północno-zachodnia Afryka, Wyspy Kanaryjskie i Europa do Turcji, Kaukaz i północny Iran.
- E. calandra buturlini – Środkowy Wschód do północno-zachodnich Chin
Morfologia[edytuj]
- Cechy gatunku
- Większy od wróbla. Obie płci ubarwione jednakowo. Upierzenie brązowoszare z kreskowaniem, spód ciała jaśniejszy. Brak wyraźnych cech charakterystycznych.
- Śpiew – krótki, często powtarzany motyw o szeleszczącym i trzeszczącym brzmieniu (stąd polska nazwa ptaka). Śpiewa, siedząc na płocie lub innym dobrze widocznym miejscu.
- Wymiary średnie
- długość ciała ok. 18 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 26–32 cm
masa ciała ok. 53 g
Ekologia[edytuj]
- Biotop
- Otwarte tereny: pola uprawne, łąki i pastwiska, bez drzew lub z małą ich liczbą. Unika lasów i terenów silnie zadrzewionych.
- Gniazdo
- Zawsze na ziemi – w kępie traw, w łanie koniczyny, w zachwaszczonym kartoflisku.
- Jaja
- Lęgi w maju i bardzo licznie powtarzane, po utracie pierwszego, w czerwcu. W zniesieniu 4–5 jaj o średnich wymiarach 24x17 mm, o tle biało- lub jasnobrązowym z dość dużymi plamkami w kolorze ciemnobrązowym.
- Wysiadywanie
- Od zniesienia ostatniego jaja trwa 12–14 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 9–12 dniach.
- Pożywienie
- Nasiona zbóż i chwastów, ale również drobne owady.
Status i ochrona[edytuj]
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową na mocy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt[8].
Przypisy
- ↑ Emberiza calandra, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ BirdLife International 2014. Miliaria calandra. W: IUCN 2015. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) Wersja 2015-4. <www.iucnredlist.org>. (ang.) [dostęp 2015-12-13]
- ↑ P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2015-05-27). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2015-12-13].
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 784. ISBN 83-919626-1-X. Według skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego średnio liczny oznacza zagęszczenie 10–100 par na 100 km2, a nieliczny – 1–10 par na 100 km2.
- ↑ James Rising, Alvaro Jaramillo, José Luis Copete, Steve Madge, Peter Ryan: Family Emberizidae (Buntings and New World Sparrows). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 509. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.)
- ↑ F. Gill, D. Donsker: Bananaquit, buntings, sparrows & bush tanagers (ang.). IOC World Bird List: Version 5.4. [dostęp 2015-12-13].
- ↑ Corn Bunting (Emberiza calandra) (ang.). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2013-05-12].
- ↑ Dz.U. 2014 poz. 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. [dostęp 2014-10-08].
