Powojnik
|
||
 Clematis 'Nelly Moser' |
||
| Systematyka[1] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Klad | rośliny naczyniowe | |
| Klad | Euphyllophyta | |
| Klad | rośliny nasienne | |
| Klasa | okrytonasienne | |
| Rząd | jaskrowce | |
| Rodzina | jaskrowate | |
| Rodzaj | powojnik | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Clematis L. Sp. Pl. 543. 1753 |
||
Powojnik (Clematis L.) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae Juss.). Obejmuje ok. 500 gatunków[2]. Występują na całym świecie w strefie klimatu umiarkowanego i ciepłego. Największa liczba uprawianych gatunków pochodzi z Chin i Japonii[3]. Łacińska nazwa rodzaju wywodzi się od greckiego klema – łoza, pnącze. Gatunkiem typowym jest Clematis vitalba[4].
Morfologia i biologia[edytuj | edytuj kod]
- Morfologia
- Rośliny pnące lub płożące o drewniejących łodygach dorastające u niektórych gatunków do 8 m długości. Wspinają się za pomocą ogonków liściowych owijających się wokół podpór. Liście ułożone naprzeciwlegle, zimozielone lub opadające na zimę, złożone z 3 listków, podwójnie 3-listkowe lub nieparzystopierzaste. Kwiaty: Okrągłe, duże, o średnicy powyżej 5 cm, o barwach od białej i żółtej przez różową, czerwoną do ciemnofioletowej i niebieskiej. Obupłciowe, rzadziej rozdzielnopłciowe i dwupienne. Owoce: główkowaty, złożony z licznych drobnych niełupek, które zachowują na szczycie szyjkę słupka, przeważnie długą i pierzastą. Puszyste owoce pozostają na roślinie często do zimy[5][6]
- Biologia
- Byliny, krzewy lub pnącza. W Polsce okres kwitnienia przypada od maja do października. Roślina lekko trująca. Trujące są sok, liście, kwiaty i owoce[7].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Synonimy[8]
- Archiclematis (Tamura) Tamura, Atragene L., Clematopsis Bojer ex Hutch., Coriflora Weber, Viorna Rchb.
- Pozycja według APweb (2001...) – aktualizowany system APG II
- Rodzaj z podrodziny Ranunculoideae Arnott, rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) z rzędu jaskrowców (Ranunculales), należących do kladu dwuliściennych właściwych (eudicots)[1].
- Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)
- Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal), rząd jaskrowce (Ranunculales Dumort.), podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate (Ranunculaceae Juss.), podrodzina Clematidoideae Raf., plemię Clematideae DC., rodzaj powojnik (Clematis L.)[9].
- Lista gatunków
- Gatunki flory Polski[10]
- powojnik alpejski (Clematis alpina (L.) Mill.)
- powojnik pnący (Clematis vitalba L.) – antropofit zadomowiony
- powojnik prosty (Clematis recta L.)
- Clematis alpina (L.) Mill. – powojnik alpejski
- Clematis akebioides (Maxim.) H.J.Veitch
- Clematis aristata R.Br. ex Ker Gawl.
- Clematis armandii Franch. – powojnik Armanda
- Clematis chinensis Osbeck – powojnik chiński
- Clematis ×durandii T. Durand ex Kuntze – powojnik Duranda
- Clematis flammula L. – powojnik południowy
- Clematis florida Thunb. – powojnik kwiecisty
- Clematis glycinoides DC.
- Clematis heracleifolia DC.
- Clematis integrifolia L. – powojnik całolistny
- Clematis ×jackmanii T. Moore – powojnik Jackmana
- Clematis x jouiniana Schn. – powojnik pośredni
- Clematis koreana Kom. – powojnik koreański
- Clematis lanuginosa Lindl. & Paxton – powojnik wełnisty
- Clematis macropetala Ledeb. – powojnik wielkopłatkowy
- Clematis marmoraria Sneddon
- Clematis microphylla DC. – powojnik drobnolistny
- Clematis montana Buch.-Ham. – powojnik górski
- Clematis orientalis L. – powojnik wschodni
- Clematis paniculata J. F. Gmel. – powojnik wiechowaty
- Clematis rehderiana Craib – powojnik Rehdera
- Clematis serratifolia Rehd. – powojnik piłkowany
- Clematis spooneri Rehder & E. H. Wilson – powojnik Spoonera
- Clematis tangutica (Maxim.) Korsh. – powojnik tangucki
- Clematis texensis Buckley – powojnik teksaski
- Clematis viticella L. – powojnik włoski
Liczna grupa uprawianych powojników jest mieszańcami i kultywarami o trudnym do ustalenia pochodzeniu. Opisuje się je według wzoru (przykład) Clematis 'The President'.
Zastosowanie i uprawa[edytuj | edytuj kod]
Ze względu na duże i barwne kwiaty wiele gatunków uprawianych jest jako rośliny ozdobne. Wymagają ziemi żyznej, próchnicznej. Najlepsze jest stanowisko słoneczne, ale dolna część rośliny powinna być zacieniona. Wiosną zbyt długie pędy przycina się. Jako rośliny pnące wymagają specjalnych podpór, do których mogłyby się przyczepić ogonkami liściowymi[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stevens P.F.: Angiosperm Phylogeny Website (ang.). 2001–. [dostęp 2009-06-07].
- ↑ The Plant List Clematis. [dostęp 2011-03-30].
- ↑ a b c Geoff Burnie i inni: Botanica. Rośliny ogrodowe. Könemann, 2005. ISBN 3-8331-1916-0.
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
- ↑ Stefan Franczak: Powojniki. Warszawa: Hortpress, 1996.
- ↑ Bolesław Sękowski: Powojniki. Warszawa: PWRiL, 1978.
- ↑ Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. ISBN 978-83-11-11088-5.
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-04-03].
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Clematis (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-24].
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland : a checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
- ↑ Nazwa polska niektórych gatunków pochodzi z różnych książek ogrodniczych. Ich nazwa łacińska sprawdzona według The Plant List i GRIN
