Poziewnik dwudzielny

Poziewnik dwudzielny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	poziewnik
Gatunek	poziewnik dwudzielny
	Nazwa systematyczna
	Galeopsis bifida Boenn.; Prodr. Fl. Monast. Westphal. 178 1824
Synonimy
	Galeopsis bifida var. emarginata Nakai; Galeopsis pallens Briq.; Galeopsis pernkofferi Wettst.; Galeopsis tetrahit subsp. bifida (Boenn.) Nyman; Galeopsis tetrahit var. bifida (Boenn.) Lej. & Courtois; Galeopsis tetrahit var. bifida (Boenn.) Kudô; Galeopsis tetrahit var. parviflora Benth.;
	Galeopsis bifida var. emarginata Nakai; Galeopsis pallens Briq.; Galeopsis pernkofferi Wettst.; Galeopsis tetrahit subsp. bifida (Boenn.) Nyman; Galeopsis tetrahit var. bifida (Boenn.) Lej. & Courtois; Galeopsis tetrahit var. bifida (Boenn.) Kudô; Galeopsis tetrahit var. parviflora Benth.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Poziewnik dwudzielny (Galeopsis bifida Boenn.) – gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Występuje na rozległych obszarach Europy i północnej Azji – od Francji i Wysp Brytyjskich, poprzez Turcję, region Kaukazu, Rosję, po Mongolię, rozległe obszary Chin, Korei i Japonię. Zawleczony rośnie także w Ameryce Północnej^[4]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina zielna o łodydze zwykle do 0,6, czasem do 1 m wysokości, tęga, ze zgrubieniami pod węzłami (widocznymi tylko w stanie świeżym – po zasuszeniu się kurczą)^[6]. Łodyga, zwłaszcza na zgrubieniach z kłującymi szczecinkami, poza tym także z nielicznymi, przylegającymi, jedwabistymi włoskami. Włoski gruczołowate rzadko obecne^[7].
Liście: Na ogonkach długości do 2,5 cm, o blaszce jajowatej do lancetowatej, do ok. 8 cm długości i 4 szerokości, szczeciniasto owłosionej. Wierzchołek blaszki zaostrzony, brzeg karbowano-piłkowany, nasada zwężająca się^[6].
Kwiaty: Zebrane w nibyokółkach w szczytowej części pędu. Kwiaty wsparte przysadkami długości 3-6 mm o kolczastych brzegach i długim kolcu na szczycie. Kielich zrosłodziałkowy, długości ok. 1 cm, z nierównymi łatkami działek o kształcie trójkątnym, na końcach z długimi ośćmi. Korona grzbiecista, dwuwargowa, o rurce długości ok. 8 mm^[6], a całkowitej długości 1–1,5 cm^[7]. Różnej barwy dominującej – białej, żółtej, brudnopurpurowej, czerwonej lub fioletowej^[7]^[6], zwykle z żółtą plamą w gardzieli i rysunkiem na trójdzielnej wardze dolnej. Jej środkowa łatka jest ciemniejsza od bocznych, zwykle wyraźnie wycięta na końcu, z brzegami silnie podwijającymi się po przekwitnieniu^[7].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na cztery pojedyncze rozłupki, jajowato trójgraniaste, brązowe^[6].

Kwiatostan
Kwiat z sercowatym wycięciem wargi dolnej
Węzeł z włoskami szczeciniastymi i przylegającymi

Gatunki podobne: Bardzo podobny jest poziewnik szorstki G. tetrahit różniący się większymi kwiatami (od 1,5 do 2 cm długości), ze środkową łatką wargi dolnej kwadratową, a nie podługowatą, niewyciętą lub słabo wyciętą na końcu i zawsze o brzegach płaskich. Na łodydze występują też zwykle u tego gatunku włoski gruczołowe^[7].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do października^[7].

Rośnie zwykle jako chwast na polach uprawnych, poza tym w widnych lasach i na skrajach lasów, na zrębach, w zaroślach, na przydrożach i siedliskach ruderalnych^[7]^[6]. W polskich górach sięga do 1367 m n.p.m.^[7], a w Azji do 4000 m n.p.m.^[6]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-22] (ang.).
↑ ^a ^b Galeopsis bifida Boenn.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2020-12-22].
↑ Galeopsis bifida Boenn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-22].
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 246, ISBN 83-915161-1-3 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Galeopsis bifida Boenninghausen. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-22].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maria Sychowa: Galeopsis L., Poziewnik. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. XI. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1967, s. 130-131.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-12-22] (ang.).

[tpl-3] Galeopsis bifida Boenn.. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2020-12-22].

[powo-4] Galeopsis bifida Boenn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-12-22].

[5] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 246, ISBN 83-915161-1-3 .

[china-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Galeopsis bifida Boenninghausen. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2020-12-22].

[sychowa-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maria Sychowa: Galeopsis L., Poziewnik. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i Ziem Ościennych. T. XI. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1967, s. 130-131.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]