Pręgomysz jednopręga
| Lemniscomys rosalia[1] | |||
| (Thomas, 1904) | |||
 Pręgomysz ze znaczkiem w uchu, umożliwiającym identyfikację osobnika | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pręgomysz jednopręga | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Pręgomysz jednopręga[3] (Lemniscomys rosalia) – gatunek gryzonia z rodziny myszowatych, występujący w Afryce Południowej i Wschodniej[2][4].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został opisany naukowo w 1904 roku przez O. Thomasa, pierwotnie w rodzaju kusu (Arvicanthis)[5]. Miejsce typowe to Monda w górach Nguru w Tanzanii. Była uważana za podgatunek pręgomyszy angolskiej (Lemniscomys griselda), jednak obecnie jest uznawana za pokrewny gatunek, bliski także pręgomyszy zambijskiej (L. roseveari)[4]. Dane chromosomowe wskazują, że takson ten obejmuje w rzeczywistości co najmniej dwa podobne gatunki i powinien zostać podzielony[2].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje na terenie północnej Namibii, Południowej Afryki (w prowincjach KwaZulu-Natal, Wolne Państwo, Gauteng, Mpumalanga, Limpopo i Północno-Zachodniej), we wschodnim Suazi, Zimbabwe, środkowej i północnej Botswanie, Mozambiku, Zambii, Malawi, Tanzanii oraz południowej Kenii[4][2]. Zasiedla tereny do 1200 m n.p.m., choć najczęściej spotykana jest poniżej 1000 m n.p.m.[2]
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jest to średniej wielkości mysz. Samiec osiąga długość od 102 do 168 mm (średnio 136,8 mm), z ogonem o długości od 98 do 147 mm (średnio 132,1 mm); samica osiąga długość od 85 do 133 mm (średnio 115,7 mm), z ogonem o długości od 81 do 147 mm (średnio 127,7 mm). Masa ciała samca to od 19 do 70 g (średnio 52,5 g), samica ma masę 42–74 g (średnio 55,8 g). Sierść grzbietu jest szorstka, brązowy grzbiet pokrywają przemieszane blade pomarańczowobrązowe oraz ciemnobrązowe włosy; zad jest bardziej płowy. Cechą charakterystyczną gatunku jest pojedynczy czarny pasek ciągnący się od szyi do nasady ogona. Głowa ma to samo ubarwienie co grzbiet, często z wyraźną żółtopomarańczową otoczką wokół oka. Uszy są płowe, średniej wielkości. Spód ciała jest biały lub białawy. Tylko trzy środkowe palce dłoni są funkcjonalne, pierwszy i piąty palec są bardzo zredukowane. Tylne nogi są pięciopalczaste, ale trzy środkowe palce są wyraźnie dłuższe. Samica ma cztery pary sutków[5].
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Pręgomysz jednopręga prowadzi naziemny tryb życia, jest aktywna głównie o zmierzchu i świcie. Zajmuje wiele siedlisk na sawannach, ale potrzebuje do życia gęstej, wysokiej trawy; opuszcza obszary, na których pożar zniszczył trawę, ale może powrócić gdy ta odrośnie. Często zamieszkuje też tereny rolnicze, szczególnie ugory[2][5].
Pręgomysz jednopręga jest roślinożerna. W Suazi 15% zjedzonego pokarmu stanowiły ziarna, a resztę inne części roślin. Areały osobnicze pręgomyszy nie nakładają się, a w niewoli gryzonie te przejawiają agresję wobec współplemieńców, co wskazuje na terytorialność. W niewoli samce dzielą gniazdo z samicą i uczestniczą w opiece nad młodymi. Gniazdo jest nieporządne, umieszczone na ziemi, zazwyczaj u podstawy kępy trawy[5].
Rozmnaża się w porze deszczowej. W Południowej Afryce przystępuje do rozrodu od września do grudnia. Ciąża trwa około 24 dni. W miocie rodzi się od 2 do 11 młodych, w Południowej Afryce (KwaZulu-Natal) jest ich przeważnie 6–7. Po urodzeniu młode mają masę 2,6 g, po 6–8 dniach wyrzynają się ich siekacze; młode są odstawiane od piersi 20 dnia życia. Niewiele pręgomyszy jednopręgich żyje dłużej niż rok. Poluje na nie m.in. kaniuk zwyczajny i sowy[5].
Populacja[edytuj | edytuj kod]
Pręgomysz jednopręga ma duży zasięg występowania, jest dość liczna do bardzo licznej, w sprzyjającym środowisku populacja osiąga dużą gęstość (15 zwierząt na hektar, a nawet więcej przy dużej dostępności pokarmu). Występuje w wielu obszarach chronionych, w tym w Parku Narodowym Krugera. Nie są znane zagrożenia dla tego gatunku. Pręgomysz jednopręga jest uznawana za gatunek najmniejszej troski, chociaż konieczna jest rewizja systematyki tych gryzoni[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Lemniscomys rosalia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f g M.F. Child, A. Monadjem, Lemniscomys rosalia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2017-2, DOI: 10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T11493A22439337.en [dostęp 2017-11-13] (ang.).
- ↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b c Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lemniscomys rosalia. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 2017-11-13]
- ↑ a b c d e Lemniscomys rosalia Single-striped Grass Mouse (Single-striped Lemniscomys). W: Mammals of Africa. Jonathan Kingdon, David Happold, Thomas Butynski, Michael Hoffmann, Meredith Happold, Jan Kalina (redaktorzy). T. 3: Rodents, Hares and Rabbits. Bloomsbury, 2013, s. 449–450. ISBN 1-4081-8996-8.