
Pretoria
![]() Centralna dzielnica miasta | |||||
| |||||
Dewiza: Praestantia Praevaleat Pretoria | |||||
Państwo | |||||
---|---|---|---|---|---|
Prowincja | |||||
Dystrykt | |||||
Burmistrz |
Sputla Ramokgopa | ||||
Powierzchnia |
687,54 km² | ||||
Wysokość |
1370 m n.p.m. | ||||
Populacja (2010) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
Nr kierunkowy |
narodowy: 012 | ||||
Kod pocztowy |
0001 • 0002 | ||||
Położenie na mapie Gautengu ![]() | |||||
Położenie na mapie Południowej Afryki ![]() | |||||
![]() | |||||
Strona internetowa |
Pretoria – miasto w Południowej Afryce i administracyjna stolica państwa. Pretoria to 8. najbogatsze miasto w Afryce i 4. najbogatsze miasto w kraju. Większość (52,5%) mieszkańców miasta stanowią ludzie rasy białej, a oprócz nich 2,5% to Koloredzi, czarni Afrykanie (42%) oraz Hindusi (1,9%)[1].
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Miasto położone jest w północno-wschodniej części kraju na wyżynie Niski Weld (1360 m n.p.m.), w prowincji Gauteng, 50 km na północ od Johannesburga. Leży nad rzeką Apies i rozciąga się w pasie przejściowym między płaskowyżem Highveld na południu a niżej położonym Bushveld na północy na wschód do podnóża gór Magaliesberg. Pretoria znajduje się w strefie wilgotnego klimatu subtropikalnego
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
7 marca 2005 roku rada miejska Pretorii podjęła decyzję o zmianie nazwy miasta na Tshwane[2]. Dotychczasowa nazwa oddawała cześć burskiemu generałowi Andriesowi Pretoriusowi, który stał się bohaterem po pokonaniu Zulusów w bitwie nad Blood River, natomiast Tshwane to imię wodza plemienia, zamieszkującego te tereny przed przybyciem białych osadników. „Tshwane” w jednym z dialektów znaczy także „wszyscy jesteśmy równi”[potrzebny przypis].
Zmianę zaakceptował południowoafrykański Komitet Nazw Geograficznych. Jednak aby nazwa ta oficjalnie uległa zmianie, musi na nią wyrazić zgodę jeszcze rząd Południowej Afryki[2], który przez kilka kolejnych lat tego nie uczynił[3].
Mieszkańcy Pretorii często nazywają swoje miasto "Jacaranda City"(miasto Jakarandy), ponieważ w mieście jest ponad 50 000 krzewów Jakarandy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
- Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz,
Patronem nazwy miasta są: burski dowódca wojskowy i polityk Andries Pretorius, oraz jego syn Marthinus Pretorius, który w 1855 roku założył miasto.
W 1860 roku Pretoria została stolicą Transwalu. W czasie II wojny burskiej Pretoria została opanowana przez Wojska Brytyjczyków. Od 1910 roku pełniła funkcję stolicy Związku Południowej Afryki (od 1961 roku Południowa Afryka).
Przemysł[4][edytuj | edytuj kod]
Pretoria to ośrodek produkcji:
- środków transportu - montownie samochodów i rowerów
- maszynowy
- metalurgiczny
- chemiczny
- spożywczy - cukrowniczy, tytoniowy
- włókienniczy
- skórzany
- szklarski
Poza tym znajdują są tu:
- warsztaty naprawcze taboru kolejowego
- zakłady hutnictwa żelaza - produkcja stali ponad 1,3 mln t rocznie
- w pobliżu Pretorii:
- jedna z największych w kraju kopalń diamentów - Premier Mine
- kopalnia rud żelaza
- kopalnia złotalnia złota
Transport[edytuj | edytuj kod]
Kolej[edytuj | edytuj kod]
Podmiejskie usługi kolejowe wokół Pretorii są obsługiwane przez Metrorail. Koleją z centrum miasta można dojechać do:
- na południe do Germiston i Johannesburga
- na zachód do Atteridgeville
- na północny zachód do Ga-Rankuwa
- na północ do Soshanguve
- na wschód do Mamelodi
- koleją Pretoria – Maputo do portu w Maputo na wschodzie
- linia szybkiej kolei Gautrain prowadzi ze wschodnich przedmieść Hatfield do stacji Pretoria, a następnie w kierunku południowym do Centurion, Midrand, Marlboro, Sandton, do międzynarodowego lotniska OR Tambo, Rosebank i Johannesburga
- z dworca kolejowego Capital Park można jechać prywatną luksusową koleją w stylu kolonialnym Rovos Rail
Autobusy[edytuj | edytuj kod]
W Pretorii istnieje wiele firm transportu autobusowego, z których PUTCO jest jedną z najstarszych i najlepiej rozpoznawalnych. W Pretorii istnieje też państwowa firma transportu zbiorowego.
Autostrady[edytuj | edytuj kod]
- N1 - wschodnia obwodnica łącząca Johannesburg z Polokwane
- N4 - łączy Pretorię z eMalahleni i Maputo w Mozambiku na wschodzie oraz Rustenburgiem i Gaborone w Botswanie na zachodzie
- N14 - prowadzi w kierunku Krugersdorp na południowym zachodzie
- R21 - do międzynarodowego lotniska O. R. Tambo w Kempton Park i R80 na północnym zachodzie
Lotniska[edytuj | edytuj kod]
Loty cywilne w Pretorii obsługiwane są przez lotniska w Johannesburgu:
- OR Tambo International - 45 km na południe od centrum Pretorii
- Lanseria - 35 kilometrów na południowy zachód od miasta
- Wonderboom - lotnisko prywatne
Zabytki i atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]
- Ditsong National Muzeum of Cultural History (Okno Afryki)
- Freedom Park
- Hapo Muzeum
- Kruger House - Rezydencja Prezydenta RPA
- Mapungubwe Muzeum
- Biblioteka Narodowa RPA
- Pioneer Muzeum
- Pretoria Art Muzeum
- Pretoria Forts
- Van Tilburg Collection
- Van Wouw Muzeum
- Voortrekker Monument
- Willem Prinsloo Agricultural Muzeum
- Sammy Marks House
- Smuts House Muzeum
- Miejska Galeria Sztuki
- Muzeum Transwalu
- Muzeum Wojskowe znajdujące się w XIX-wiecznym forcie
- Melrose House
- ZOO Narodowe
Nauka[edytuj | edytuj kod]
- University of South Africa (UNISA)
- największy Uniwersytet w Afryce
- założony w 1873 roku
- ponad 300 000 studentów
- Tshwane University of Technology (TUT)
- University of Pretoria (UP)
- Sefako Makgatho Health Science University (SMU)
- Rada ds. Badań Naukowych i Przemysłowych - (CSIR)
- Rada ds. Badań Humanistycznych
- National Research Foundation
- South African Bureau of Standards
Sport[edytuj | edytuj kod]
W Pretorii znajduje się Loftus Versfeld Stadium, na którym mecze rozgrywają rugbyści zespołów Blue Bulls i Bulls. Odbywały się na nim niektóre mecze podczas Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej 2010.
Siedzibę w Pretorii mają m.in. kluby piłkarskie Mamelodi Sundowns i Supersport United.
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Amman, Jordania
Baku, Azerbejdżan
Betlejem, Izrael
Bukareszt, Rumunia
Delft, Holandia
Johannesburg, RPA
Kijów, Ukraina
Tajpej, Tajwan
Teheran, Iran
Waszyngton, Stany Zjednoczone
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Spis ludności RPA 2011.
- ↑ a b Ninth United Nations Conference on the Standardization of Geographical Names: Pretoria/Tshwane city name change.
- ↑ Przykładowo w urzędowej Government Gazette z 2012 roku nadal jako miejsce wydania podawana jest Pretoria: [1].
- ↑ Tshwane, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-11-11] .