Prezydent miasta stołecznego Warszawy

Prezydent miasta stołecznego Warszawy
	Obecny prezydent
	; Rafał Trzaskowski
	Stanowisko
Państwo	Polska
Data utworzenia	16 kwietnia 1792
Pierwszy prezydent	Ignacy Wyssogota Zakrzewski
Długość kadencji	5 lat; (do 2018 – 4 lata)
Obecny prezydent	Rafał Trzaskowski
Obecny od	22 listopada 2018
Siedziba	Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, plac Bankowy 3/5
	Strona internetowa
	Multimedia w Wikimedia Commons

Prezydent miasta stołecznego Warszawy – najwyższy organ wykonawczy miasta stołecznego Warszawy. Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników urzędu miasta, zwierzchnikiem kierowników miejskich jednostek organizacyjnych, a także służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy.

Główny artykuł: Ustrój miasta stołecznego Warszawy.

Urząd został utworzony 16 kwietnia 1792, a jego powstanie wiązało się z wprowadzeniem 18 kwietnia 1791 Prawa o miastach, które scalało wszystkie otaczające Warszawę jurydyki w jedno miasto, choć już wcześniej istniały urzędy prezydenta Starej Warszawy i prezydenta Nowej Warszawy, jednak były to nazwy jedynie zarządców jurydyk – Starej i Nowej Warszawy.

Siedziba urzędu prezydenta mieści się w pałacu Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu przy placu Bankowym 3/5.

Wybór[edytuj | edytuj kod]

Prezydent m.st. Warszawy wybierany jest przez mieszkańców w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym, w trakcie ogólnopolskich wyborów samorządowych, które odbywają się co 5 lat od 2018^[2]; w latach 1998−2017 odbywały się co 4 lata. Przed 2002 rokiem prezydent był wybierany przez radę miasta i był przewodniczącym zarządu miasta.

Kompetencje^[3][edytuj | edytuj kod]

Prezydent Warszawy wykonuje gminne i powiatowe zadania własne oraz zlecone z zakresu administracji rządowej, w tym zadania wynikające ze stołecznego charakteru m.st. Warszawy oraz zadania wynikające z porozumień zawartych z jednostkami samorządu terytorialnego.

Prezydent wykonuje funkcje określone w przepisach prawa dla starosty oraz zarządu powiatu, ze względu na fakt, iż Warszawa jest gminą mającą status miasta na prawach powiatu.

Zakres obowiązków prezydenta Warszawy obejmuje:

wykonywanie uchwał Rady m.st. Warszawy

przygotowanie projektów uchwał Rady m.st. Warszawy
gospodarowanie mieniem Miasta
zarządzanie budżetem Miasta
reprezentowanie Miasta
kierowanie bieżącymi sprawami Miasta.

W ramach realizacji budżetu Miasta Prezydent odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową Miasta.

Jest kierownikiem Urzędu m.st. Warszawy.
Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników Urzędu Miasta oraz kierowników jednostek organizacyjnych Miasta.
Rozstrzyga spory kompetencyjne, wynikające z funkcjonowania Urzędu.

Dokonuje czynności z zakresu prawa pracy w stosunku do pracowników samorządowych Urzędu, z zastrzeżeniem przepisów szczególnych.
Sprawuje bezpośredni nadzór nad działalnością Zastępców Prezydenta, Sekretarza, Skarbnika oraz kierowników podstawowych komórek organizacyjnych Urzędu podlegających mu bezpośrednio.
Zatrudnia i zwalnia kierowników jednostek organizacyjnych m.st. Warszawy.

Prezydent jest również zwierzchnikiem służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy. Zgodnie z ustawą o ustroju m.st. Warszawy powiatowe służby, inspekcje i straże stały się służbami, inspekcjami i strażami m.st. Warszawy. Sprawując zwierzchnictwo w stosunku do służb, inspekcji i straży m.st. Warszawy Prezydent:

powołuje i odwołuje kierowników tych jednostek, w uzgodnieniu z wojewodą, a także wykonuje wobec nich czynności z zakresu prawa pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej
w sytuacjach szczególnych kieruje wspólnym działaniem tych jednostek
zatwierdza program ich działania.

Prezydent wydaje w indywidualnych sprawach decyzje z zakresu administracji publicznej, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. W celu realizacji tych zadań prezydent wydaje zarządzenia^[4].

Lista prezydentów Warszawy[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też kategorie: Burmistrzowie Starego Miasta Warszawy, Prezydenci Starej Warszawy.

Rzeczpospolita Obojga Narodów^[5][edytuj | edytuj kod]

18 kwietnia 1791 zostało wprowadzone Prawo o miastach, które scalało wszystkie otaczające Warszawę jurydyki w jedno miasto. Pierwszy prezydent nowo powstałej jednostki został wyłoniony 16 kwietnia 1792, w pierwszych wyborach władz miejskich po Konstytucji 3 maja.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
1	Ignacy Wyssogota Zakrzewski (ur. 1745, zm. 1802)	16 kwietnia 1792	25 sierpnia 1792
2	Józef Michał Łukasiewicz	30 sierpnia 1792	20 marca 1793
3	Andrzej Rafałowicz (ur. 1736, zm. 1823)	21 marca 1793	17 kwietnia 1794
4	Ignacy Wyssogota Zakrzewski (ur. 1745, zm. 1802)	17 kwietnia 1794	3 listopada 1794
5	Józef Michał Łukasiewicz	20 listopada 1794	25 lipca 1796
5	Andrzej Rafałowicz (ur. 1736, zm. 1823)	20 listopada 1794	25 lipca 1796

Zabór pruski^[5][edytuj | edytuj kod]

Po III Rozbiorze Polski Warszawa została włączona do Królestwa Prus i stała się prowincjonalnym miastem Prus Południowych, ale aż do 25 lipca 1796 była okupowana przez wojska rosyjskie. Dopiero wtedy Prusy przejęły pełną kontrolę nad prowincjonalnym miastem i zaczęły obsadzać stanowisko jej prezydenta. Żaden z prezydentów Warszawy z okresu zaboru pruskiego nie był polskiego pochodzenia.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
6	Franz Schimmelpfennig von der Oye	25 lipca 1796	23 kwietnia 1799
7	Friedrich Georg Tilly (ur. 1742, zm. 1811)	23 kwietnia 1799	27 listopada 1806

Księstwo Warszawskie[edytuj | edytuj kod]

W 1807, po wkroczeniu wojsk napoleońskich, na terenach dzisiejszej Polski zostało utworzone Księstwo Warszawskie, a Warszawa została jego stolicą. Prezydenci Warszawy znowu byli wyłaniani przez lokalne władze miejskie.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
8	Joachim Moszyński (ur. 1758, zm. 1821)	1807	21 lutego 1807
-	Józef Anastazy Łochocki (wybrany 18 lutego 1807, urzędu nie przyjął)^[6]
9	Paweł Bieliński	17 kwietnia 1807	4 lipca 1807
10	Stanisław Węgrzecki (ur. 1765, zm. 1845)	4 lipca 1807	grudzień 1815

Królestwo Polskie (kongresowe) i zabór rosyjski[edytuj | edytuj kod]

Po likwidacji Księstwa Warszawskiego utrzymano dotychczasowy zakres kompetencji i sposób wyboru prezydenta Warszawy, jednak 15 sierpnia 1863, w reakcji na wybuch Powstania styczniowego Aleksander Wielopolski odwołał Kazimierza Woydę z funkcji prezydenta Warszawy i powołał komisarza. Od tej pory aż do powstania II Rzeczypospolitej urząd prezydenta Warszawy pozostawał formalnie nieobsadzony, a stolicą zarządzali pełniący obowiązki specjalni komisarze. Poza pierwszym p.o. prezydenta Warszawy – Zygmuntem Andrzejem Wielopolskim – wszyscy pozostali byli Rosjanami.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
11	Karol Fryderyk Woyda (ur. 1771, zm. 1845)	6 stycznia 1816	30 listopada 1830
12	Stanisław Węgrzecki (ur. 1765, zm. 1845)	30 listopada 1830	26 czerwca 1831
13	Jakub Ignacy Łaszczyński (ur. 1791, zm. 1865)	17 czerwca 1831	1837
14	Aleksander Graybner (ur. 1786, zm. 1847)	1837	9 listopada 1847
15	Teodor Andrault de Langeron (ur. 1804, zm. 1885)	10 listopada 1847	luty 1862
16	Kazimierz Woyda (ur. 1812, zm. 1877)	luty 1862	15 sierpnia 1862
17	Zygmunt Wielopolski	16 sierpnia 1862	18 września 1863
18	Kalikst Witkowski (ur. 1818, zm. 1877)	16 września 1863	1 października 1875
19	Sokrat Starynkiewicz (ur. 1820, zm. 1902)	18 listopada 1875	6 października 1892
20	Mikołaj Bibikow (ur. 1842, zm. 1923)	6 października 1892	29 czerwca 1906
21	Wiktor Litwiński	lipiec 1906	26 kwietnia 1909
22	Aleksander Miller (ur. 1862, zm. 1923)	4 września 1909	4 sierpnia 1915 (formalnie 1917)

Królestwo Polskie (1917–1918) i II Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

5 sierpnia 1915, tuż przed zajęciem miasta przez niemieckie wojska, ostatni rosyjski prezydent Warszawy, Aleksander Miller, przekazał magistrat przewodniczącemu Komisji Obywatelskiej – Zdzisławowi Lubomirskiemu, po czym opuścił Warszawę razem z carskimi władzami, choć formalnie pozostawał prezydentem Warszawy aż do 1917. W 1915 w związku z Aktem 5 listopada podpisanym 5 listopada 1916, w Polsce utworzono nowe Królestwo Polskie. 16 lipca 1916, za zgodą władz okupacyjnych Zdzisław Lubomirski zorganizował wybory do samorządu Warszawy, w wyniku których sam został prezydentem miasta. W II Rzeczypospolitej została utrzymana ciągłość władzy wykonawczej w Warszawie, ale od marca 1934 Warszawą zarządzali prezydenci komisaryczni (Marian Zyndram-Kościałkowski i Stefan Starzyński) powołani przez premiera.

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
23	Zdzisław Lubomirski (ur. 1865, zm. 1943)	5 sierpnia 1916	6 października 1917
24	Piotr Drzewiecki (ur. 1865, zm. 1943)	7 października 1917	28 listopada 1921
25	Stanisław Nowodworski (ur. 1873, zm. 1931)	28 listopada 1921	7 grudnia 1922
26	Władysław Jabłoński (ur. 1872, zm. 1952)	7 grudnia 1922	22 czerwca 1927
27	Zygmunt Słomiński (ur. 1879, zm. 1943)	7 lipca 1927	2 marca 1934
28	Marian Zyndram-Kościałkowski (ur. 1892, zm. 1946)	2 marca 1934	28 czerwca 1934
30	Stefan Starzyński (ur. 1893, zm. 1939)	2 sierpnia 1934	27 października 1939

II wojna światowa (1939-1944)[edytuj | edytuj kod]

W czasach okupacji niemieckiej Warszawa została przekazana pod kontrolę kolejnych niemieckich prezydentów-komisarzy, choć Polskie Państwo Podziemne i rząd RP na uchodźstwie uznawały tylko Juliana Kulskiego za zastępcę prezydenta Starzyńskiego w czasie okupacji. W październiku 1941 urząd prezydenta Warszawy został zlikwidowany, a dotychczasowy prezydent-komisarz Ludwig Leist zarządzał dalej Warszawą jako starosta miejski. Po rozpoczęciu powstania warszawskiego Marceli Porowski^[7] pełnił funkcję władzy cywilnej w opanowanej przez powstańców Warszawie łącząc stanowiska prezydenta i Komisarza rządu.

Komisaryczny burmistrz miasta Warszawy uznawany przez Państwo Podziemne i rząd RP na uchodźstwie za faktycznego p.o. prezydenta Warszawy w czasie okupacji:

#	Imię i nazwisko	Zdjęcie	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
-	Julian Kulski (ur. 1892, zm. 1976)		28 października 1939	5 sierpnia 1944

Komisaryczni prezydenci Warszawy w Generalnym Gubernatorstwie:

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
-	Helmut Otto (ur. 1892, zm. 1974)	4 października 1939^[8]^[9]	5 listopada 1939
-	Oskar Rudolf Dengel (ur. 1899, zm. 1964)	5 listopada 1939	20 marca 1940
-	Ludwig Leist (ur. 1891, zm. 1967)	20 marca 1940	październik 1941

Warszawski starosta miejski w Generalnym Gubernatorstwie^[10]:

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
-	Ludwig Leist	20 marca 1940	31 lipca 1944

Prezydent Warszawy w czasie powstania warszawskiego:

#	Imię i nazwisko	Zdjęcie	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
31	Marceli Porowski (ur. 1894, zm. 1963)		5 sierpnia 1944	2 października 1944

Rzeczpospolita Polska i PRL[edytuj | edytuj kod]

W 1944 po utworzeniu Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej powołano Miejską Radę Narodową Warszawy, która zgodnie z Konstytucją z 1952 wybierała prezydenta Warszawy. Prezydent miasta stał również na czele rady.

Na mocy ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej urząd prezydenta miasta został zniesiony na rzecz organu kolegialnego (Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy)^[11]. W latach 1950–1973 stanowisko prezydenta nosiło nazwę Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m.st. Warszawy. Urząd prezydenta przywrócono w 1973^[12].

#	Imię i nazwisko	Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
31	Marian Spychalski (ur. 1906, zm. 1980)	18 września 1944	5 marca 1945
32	Stanisław Tołwiński (ur. 1895, zm. 1969)	5 marca 1945	23 maja 1950
33	Jerzy Albrecht (ur. 1914, zm. 1992)	23 maja 1950	14 maja 1956
34	Janusz Zarzycki (ur. 1914, zm. 1995)	14 maja 1956	17 grudnia 1956
35	Zygmunt Dworakowski (ur. 1905, zm. 1971)	17 grudnia 1956	5 maja 1960
36	Janusz Zarzycki (ur. 1914, zm. 1995)	5 maja 1960	29 grudnia 1967
37	Jerzy Majewski (ur. 1925, zm. 2019)	29 grudnia 1967	9 grudnia 1973
37	Jerzy Majewski (ur. 1925, zm. 2019)	13 grudnia 1973	18 lutego 1982
38	Mieczysław Dębicki (ur. 1926, zm. 2001)	18 lutego 1982	5 grudnia 1986
39	Jerzy Bolesławski (ur. 1940)	5 grudnia 1986	30 stycznia 1990

III Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]

Choć Miejska Rada Narodowa istniała w III Rzeczypospolitej do maja 1990 r., to aż do wejścia w życie ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz.U. z 2010 r. nr 176, poz. 1191) prezydent miasta był wybierany przez lokalny samorząd terytorialny. Dopiero od wejścia w życie ustawy jest wybierany bezpośrednio przez mieszkańców.

	Imię i nazwisko		Rozpoczęcie sprawowania funkcji	Zakończenie sprawowania funkcji
39	Jerzy Bolesławski (ur. 1940)	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza	5 grudnia 1986	30 stycznia 1990
40	Stanisław Wyganowski (ur. 1919, zm. 2017)	NSZZ „Solidarność”	30 stycznia 1990	5 października 1994
41	Mieczysław Bareja (ur. 1939, zm. 2003)	Stronnictwo Demokratyczne	5 października 1994	3 listopada 1994
42	Marcin Święcicki (ur. 1947)	Unia Wolności	3 listopada 1994	30 marca 1999
43	Paweł Piskorski (ur. 1968)	Unia Wolności	30 marca 1999	14 stycznia 2002
44	Wojciech Kozak (ur. 1963)	Platforma Obywatelska	14 stycznia 2002	18 listopada 2002
45	Lech Kaczyński (ur. 1949, zm. 2010)	Prawo i Sprawiedliwość	18 listopada 2002	22 grudnia 2005
-	urząd nieobsadzony^[i]		22 grudnia 2005	9 lutego 2006
p.o.	Mirosław Kochalski^[16] (ur. 1965)	bezpartyjny	9 lutego 2006	20 lipca 2006
p.o.	Kazimierz Marcinkiewicz (ur. 1959)	Prawo i Sprawiedliwość	20 lipca 2006	2 grudnia 2006
46	Hanna Gronkiewicz-Waltz (ur. 1952)	Platforma Obywatelska	2 grudnia 2006	22 listopada 2018
47	Rafał Trzaskowski (ur. 1972)	Platforma Obywatelska	22 listopada 2018^[1]	obecnie

↑ Lech Kaczyński zrezygnował z funkcji na sesji rady miasta 22 grudnia 2005, w przeddzień objęcia urzędu Prezydenta RP^[13]. Po zaprzysiężeniu Lecha Kaczyńskiego na Prezydenta RP de facto obowiązki prezydenta miasta pełnił Mirosław Kochalski na mocy pełnomocnictwa do reprezentowania miasta udzielonego mu przez rezygnującego z urzędu Lecha Kaczyńskiego^[14]. Wygaśnięcie mandatu prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego stwierdzono, uchwałą zdominowanej przez PiS rady miasta, dopiero 8 lutego 2006^[15]. Zgodnie z art. 132 Konstytucji RP Prezydent RP nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.

Zastępcy prezydenta m.st. Warszawy[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też kategorię: Wiceprezydenci Warszawy.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Magdalena Łań: Warszawa ma nowego prezydenta. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 22 listopada 2018. [dostęp 2018-11-22].
↑ Art. 1 pkt 3, art 2 pkt 2 i art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).
↑ Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Prezydent m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].
↑ Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].
↑ ^a ^b Michał Pawlik: Prezydenci Warszawy. warszawa.pl. [dostęp 2006-11-18]. (pol.).
↑ Adam Moraczewski, Paweł Bieliński, w: Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 55.
↑ Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944. Warszawa: Pax, 1987. ISBN 83-211-0739-7.
↑ Niemiecki komisarz rządowy dla m. Warszawy. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939.
↑ Niemiecki komisarz rządowy na m. st. Warszawę. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 264, s. 1, 4 października 1939.
↑ „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1943-1945” T.II, KIW, Warszawa 1972.
↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 699. ISBN 83-01-08836-2.
↑ Zofia Chyra-Rolicz: Stanisław Tołwiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 229. ISBN 83-01-06882-5.
↑ ŻYCIORYS LECHA KACZYŃSKIEGO (1949-2010). Izba Pamięci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. [dostęp 2018-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-14)]. (pol.).
↑ Komisja do Spraw Kontroli Państwowej /nr 41/ biuletyn nr 1547/VI. Sejm RP. [dostęp 2018-12-11]. (pol.).
↑ Po odwołaniu Gronkiewicz-Waltz stolicą zarządzałby "komisarz" [online], Newsweek, 20 sierpnia 2013 [dostęp 2022-09-07], Cytat: Zdominowana przez PiS rada 8 lutego przyjęła uchwałę stwierdzającą wygaśnięcie mandatu prezydenta stolicy Lecha Kaczyńskiego (pol.).
↑ Mirosław Kochalski pełni funkcję Prezydenta Miasta. Urzędu m.st. Warszawy. [dostęp 2006-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-23)]. (pol.).

[16] Lech Kaczyński zrezygnował z funkcji na sesji rady miasta 22 grudnia 2005, w przeddzień objęcia urzędu Prezydenta RP^[13]. Po zaprzysiężeniu Lecha Kaczyńskiego na Prezydenta RP de facto obowiązki prezydenta miasta pełnił Mirosław Kochalski na mocy pełnomocnictwa do reprezentowania miasta udzielonego mu przez rezygnującego z urzędu Lecha Kaczyńskiego^[14]. Wygaśnięcie mandatu prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego stwierdzono, uchwałą zdominowanej przez PiS rady miasta, dopiero 8 lutego 2006^[15]. Zgodnie z art. 132 Konstytucji RP Prezydent RP nie może piastować żadnego innego urzędu ani pełnić żadnej funkcji publicznej, z wyjątkiem tych, które są związane ze sprawowanym urzędem.

[RT22-1] Magdalena Łań: Warszawa ma nowego prezydenta. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 22 listopada 2018. [dostęp 2018-11-22].

[2] Art. 1 pkt 3, art 2 pkt 2 i art. 3 pkt 2 Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 130).

[3] Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Prezydent m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].

[4] Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy – Zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy. [dostęp 2010-12-11].

[:0-5] Michał Pawlik: Prezydenci Warszawy. warszawa.pl. [dostęp 2006-11-18]. (pol.).

[6] Adam Moraczewski, Paweł Bieliński, w: Polski Słownik Biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 55.

[7] Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944. Warszawa: Pax, 1987. ISBN 83-211-0739-7.

[8] Niemiecki komisarz rządowy dla m. Warszawy. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 262, s. 1, 2 października 1939.

[9] Niemiecki komisarz rządowy na m. st. Warszawę. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 264, s. 1, 4 października 1939.

[10] „Okupacja i ruch oporu w Dzienniku Hansa Franka 1943-1945” T.II, KIW, Warszawa 1972.

[11] Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 699. ISBN 83-01-08836-2.

[12] Zofia Chyra-Rolicz: Stanisław Tołwiński. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 229. ISBN 83-01-06882-5.

[13] ŻYCIORYS LECHA KACZYŃSKIEGO (1949-2010). Izba Pamięci Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. [dostęp 2018-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-14)]. (pol.).

[14] Komisja do Spraw Kontroli Państwowej /nr 41/ biuletyn nr 1547/VI. Sejm RP. [dostęp 2018-12-11]. (pol.).

[15] Po odwołaniu Gronkiewicz-Waltz stolicą zarządzałby "komisarz" [online], Newsweek, 20 sierpnia 2013 [dostęp 2022-09-07], Cytat: Zdominowana przez PiS rada 8 lutego przyjęła uchwałę stwierdzającą wygaśnięcie mandatu prezydenta stolicy Lecha Kaczyńskiego (pol.).

[17] Mirosław Kochalski pełni funkcję Prezydenta Miasta. Urzędu m.st. Warszawy. [dostęp 2006-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-23)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[i]

[16]

[13]

[14]

[15]

Prezydenci Warszawy (1792–1863)	Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1792) Józef Michał Łukasiewicz (1792–1793) Andrzej Rafałowicz (1793–1794) Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1794) Józef Michał Łukasiewicz i Andrzej Rafałowicz (1794–1796) Franz Schimmelpfennig von der Oye (1796–1799) Friedrich Georg Tilly (1799–1806) Joachim Moszyński (1807) Paweł Bieliński (1807) Stanisław Węgrzecki (1807–1815) Karol Fryderyk Woyda (1816–1830) Stanisław Węgrzecki (1830–1831) Jakub Ignacy Łaszczyński (1831–1837) Aleksander Graybner (1837–1847) Teodor Andrault de Langeron (1847–1862) Kazimierz Woyda (1862) Zygmunt Wielopolski (1862–1863)
Komisarze Warszawy (1863–1915)	Kalikst Witkowski (1863–1875) Sokrat Starynkiewicz (1875–1892) Mikołaj Bibikow (1892–1906) Wiktor Litwiński (1906–1909) Aleksander Miller (1909–1915)
Prezydenci Warszawy (1916–1939)	Zdzisław Lubomirski (1916–1917) Piotr Drzewiecki (1917–1921) Stanisław Nowodworski (1921–1922) Władysław Jabłoński (1922–1927) Zygmunt Słomiński (1927–1934) Marian Zyndram-Kościałkowski (1934) Stefan Starzyński (1934–1939)
Burmistrz komisaryczny Warszawy (1939–1944)	Julian Kulski (1939–1944)
Komisaryczni prezydenci Warszawy (1939–1941)	Helmut Otto (1939) Oskar Rudolf Dengel (1939–1940) Ludwig Leist (1940–1941)
Prezydenci Warszawy (1944–1950)	Marceli Porowski (1944) Marian Spychalski (1944–1945) Stanisław Tołwiński (1945–1950)
Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej Warszawy (1950–1973)	Jerzy Albrecht (1950–1956) Janusz Zarzycki (1956) Zygmunt Dworakowski (1956–1960) Janusz Zarzycki (1960–1967) Jerzy Majewski (1967–1973)
Prezydenci Warszawy (od 1973)	Jerzy Majewski (1973–1982) Mieczysław Dębicki (1982–1986) Jerzy Bolesławski (1986–1990) Stanisław Wyganowski (1990–1994) Mieczysław Bareja (1994) Marcin Święcicki (1994–1999) Paweł Piskorski (1999–2002) Wojciech Kozak (2002) Lech Kaczyński (2002–2005) Mirosław Kochalski (2006) Kazimierz Marcinkiewicz (2006) Hanna Gronkiewicz-Waltz (2006–2018) Rafał Trzaskowski (od 2018)