Prionops

	Prionops
	Vieillot, 1816
	; Przedstawiciel rodzaju – czołoczub modrooki (P. scopifrons)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	wangowate
Rodzaj	Prionops
	Typ nomenklatoryczny
	„Le Geoffroy” Levaillant (= Lanius plumatus Shaw, 1809)
Synonimy
	Sigmodus Bonaparte, 1850; Trionops Vierthaler, 1852; Sygmodus Sousa, 1887; Knestrometopon Neumann, 1920; Phaidrometopon Roberts, 1922; Eressornis Roberts, 1922; Knestrometophon W.L. Sclater, 1921;
	Sigmodus Bonaparte, 1850; Trionops Vierthaler, 1852; Sygmodus Sousa, 1887; Knestrometopon Neumann, 1920; Phaidrometopon Roberts, 1922; Eressornis Roberts, 1922; Knestrometophon W.L. Sclater, 1921;
Gatunki
	7 gatunków – zobacz opis w tekście
	7 gatunków – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Prionops – rodzaj ptaków z rodziny wangowatych (Vangidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Czarnej Afryce^[8].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 16–26 cm; masa ciała 20–63 g^[9].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj zdefiniował w 1816 roku francuski ornitolog Louis Jean Pierre Vieillot w publikacji swojego autorstwa Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire^[1]. Jako gatunek typowy Vieillot wyznaczył czołoczuba żółtookiego (P. plumatus).

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Prionops (Trionops): gr. πριων priōn, πριονος prionos „piła”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”^[10] .
Sigmodus (Sygmodus): gr. σιγμα sigma „litera Σ (S)”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[11]. Typ nomenklatoryczny: Sigmodus caniceps Bonaparte, 1850.
Knestrometopon (Knestrometophon): gr. κνηστριον knēstrion „skrobacz”; μετωπον metōpon „czoło”, od μετα meta „między”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”^[12]. Typ nomenklatoryczny: Sigmodus scopifrons W. Peters, 1854.
Phaidrometopon: gr. φαιδρος phaidros „jasny”; μετωπον metōpon „czoło”, od μετα meta „między”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”^[13]. Typ nomenklatoryczny: Sigmodus scopifrons W. Peters, 1854.
Eressornis: gr. ερεσσω eressō „działać szybko”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”^[14]. Typ nomenklatoryczny: Prionops retzii Wahlberg, 1856.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj w zależności od ujęcia systematycznego liczy siedem^[15] lub osiem gatunków^[8]^[9]; tutaj lista gatunków za „Kompletną listą ptaków świata”^[15]:

Prionops plumatus (Shaw, 1809) – czołoczub żółtooki
Prionops poliolophus G.A. Fischer & Reichenow, 1884 – czołoczub duży
Prionops alberti Schouteden, 1933 – czołoczub żółtogłowy
Prionops caniceps (Bonaparte, 1850) – czołoczub płowobrzuchy
Prionops retzii Wahlberg, 1856 – czołoczub czerwonooki
Prionops gabela Rand, 1957 – czołoczub czerwonodzioby
Prionops scopifrons (W. Peters, 1854) – czołoczub modrooki

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

↑ Wariant pisowni Prionops Vieillot, 1816.
↑ Wariant pisowni Sigmodus Bonaparte, 1850.
↑ Wariant pisowni Knestrometopon Neumann, 1920.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 41. (fr.).
↑ Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E. J. Brill, 1850, s. 365. (fr.).
↑ R. Vierthaler. Ornithologischer Tagebuchsbericht einer Reise auf dem blauen Nil von Char turn durch Sennaar nach Rosseires. „Naumannia: Archiv für die Ornithologie Vorzugsweise Europa’s: Organ der Deutsche Ornithologen-Gesellschaft”. 2 (1), s. 48, 1852. (niem.).
↑ Sousa. Lista das aves de Moçambique (Distrícto de Cabo Delgado) colligidas pelo sr. Augusto Caposo. „Jornal de sciencias mathematicas, physicas e naturaes”. 12 (45), s. 45, 46, 1887.
↑ O.R. Neumann. Neue Gattungen und Unterarten afrikanischer Vögel. „Journal für Ornithologie”. 68 (1), s. 77, 1920. (niem.).
↑ ^a ^b A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 248, 1922. (ang.).
↑ W.L. Sclater. Notices of recent Ornithological Publications. „Ibis”. Eleventh series. 3 (3), s. 563, 1921. (ang.).
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Batises, bushshrikes, boatbills, vangas (sensu lato) [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-19] (ang.).
↑ ^a ^b D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Vangas, Helmetshrikes, and Allies (Vangidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Prionops, DOI: 10.2173/bow.vangid2.01 [dostęp 2023-06-19] (ang.).
↑ The Key to Scientific Names ↓, Prionops [dostęp 2023-06-19] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Sigmodus [dostęp 2023-06-19] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Knestrometopon [dostęp 2023-06-19] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Phaidrometopon [dostęp 2023-06-19] .
↑ The Key to Scientific Names ↓, Eressornis [dostęp 2023-06-19] .
↑ ^a ^b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Vangidae Swainson & Richardson, 1832 - wangowate - Vangas, Helmet-shrikes and Shrike-flycatchers (wersja: 2022-08-27), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-19] .

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[3] Wariant pisowni Prionops Vieillot, 1816.

[5] Wariant pisowni Sigmodus Bonaparte, 1850.

[9] Wariant pisowni Knestrometopon Neumann, 1920.

[vie-1] L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 41. (fr.).

[bon-2] Ch.L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E. J. Brill, 1850, s. 365. (fr.).

[vier-4] R. Vierthaler. Ornithologischer Tagebuchsbericht einer Reise auf dem blauen Nil von Char turn durch Sennaar nach Rosseires. „Naumannia: Archiv für die Ornithologie Vorzugsweise Europa’s: Organ der Deutsche Ornithologen-Gesellschaft”. 2 (1), s. 48, 1852. (niem.).

[sou-6] Sousa. Lista das aves de Moçambique (Distrícto de Cabo Delgado) colligidas pelo sr. Augusto Caposo. „Jornal de sciencias mathematicas, physicas e naturaes”. 12 (45), s. 45, 46, 1887.

[neu-7] O.R. Neumann. Neue Gattungen und Unterarten afrikanischer Vögel. „Journal für Ornithologie”. 68 (1), s. 77, 1920. (niem.).

[rob-8] A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 248, 1922. (ang.).

[scl-10] W.L. Sclater. Notices of recent Ornithological Publications. „Ibis”. Eleventh series. 3 (3), s. 563, 1921. (ang.).

[ioc-11] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (redaktorzy), Batises, bushshrikes, boatbills, vangas (sensu lato) [online], IOC World Bird List (v13.1) [dostęp 2023-06-19] (ang.).

[botw-12] D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Vangas, Helmetshrikes, and Allies (Vangidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, Prionops, DOI: 10.2173/bow.vangid2.01 [dostęp 2023-06-19] (ang.).

[13] The Key to Scientific Names ↓, Prionops [dostęp 2023-06-19] .

[14] The Key to Scientific Names ↓, Sigmodus [dostęp 2023-06-19] .

[15] The Key to Scientific Names ↓, Knestrometopon [dostęp 2023-06-19] .

[16] The Key to Scientific Names ↓, Phaidrometopon [dostęp 2023-06-19] .

[17] The Key to Scientific Names ↓, Eressornis [dostęp 2023-06-19] .

[mk-18] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Vangidae Swainson & Richardson, 1832 - wangowate - Vangas, Helmet-shrikes and Shrike-flycatchers (wersja: 2022-08-27), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2023-06-19] .

[1]

[2]

[a]

[3]

[b]

[4]

[5]

[6]

[c]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]