Pragereza oliwkowa

Pragereza oliwkowa
	Procolobus verus
	(Van Beneden, 1838)
	; Ilustracja autorstwa Jeana Charlesa Chenu z drugiej połowy XIX wieku
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	łożyskowce
Rząd	naczelne
Podrząd	wyższe naczelne
Nadrodzina	koczkodanowce
Rodzina	koczkodanowate
Podrodzina	gerezy
Plemię	Colobini
Rodzaj	Procolobus; Rochebrune, 1887
Gatunek	pragereza oliwkowa
Synonimy
	Rodzaju: Lophocolobus de Pousargue, 1895; Gatunku: Colobus verus Van Beneden, 1838; Colobus cristatus J.E. Gray, 1866; Colobus ?? chrysurus J.E. Gray, 1866; Semnopithecus (Colobus) olivaceus Wagner, 1840;
	Rodzaju: Lophocolobus de Pousargue, 1895; Gatunku: Colobus verus Van Beneden, 1838; Colobus cristatus J.E. Gray, 1866; Colobus ?? chrysurus J.E. Gray, 1866; Semnopithecus (Colobus) olivaceus Wagner, 1840;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pragereza oliwkowa^[8], gereza oliwkowa^[9] (Procolobus verus) – gatunek ssaka naczelnego z podrodziny gerez (Colobinae) w obrębie rodziny koczkodanowatych (Cercopithecidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Pragereza oliwkowa występuje w zachodniej Afryce, od południowo-wschodniego Sierra Leone i południowej Gwinei do Ghany (zasięg rozciągający się na wschód od rzeki Wolta) oraz w południowym Togo, południowym Beninie i południowej Nigerii (południowy brzeg rzeki Benue tuż powyżej jej ujścia do rzeki Niger w Idah, w stanie Kogi i w dolnym biegu rzeki Niger). Występuje nieciągłość w rozmieszczeniu między rzeką Wolta w Ghanie a populacją z Nigerii i uważa się, że jego zasięg był znacznie większy w niedawnej przeszłości^[10].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1838 roku belgijski zoolog i paleontolog Pierre Joseph van Beneden nadając mu nazwą Colobus verus^[4]. Holotyp pochodził z Afryki^[4]^[11]. Jedyny przedstawiciel rodzaju pragereza^[8] (Procolobus), który opisał w 1887 roku francuski botanik i zoolog Alphonse Trémeau de Rochebrune^[2].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Procolobus: gr. πρό pro „przed, blisko”; rodzaj Colobus Illiger, 1811 (gereza)^[12].
Lophocolobus: gr. λοφος lophos „grzebień, czub”; rodzaj Colobus Illiger, 1811 (gereza)^[13].
verus: łac. verus „prawdziwy”^[14].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) samic 38–55 cm, samców 46–51 cm, długość ogona samic 43–71 cm, samców 50–61 cm; masa ciała samic 3–4,2 kg, samców 4–5,7 kg^[15]. Prgereza oliwkowa jest najmniejszą z gerez. Ma małą głowę z nieowłosioną lub słabo owłosioną częścią twarzową. Ubarwienie grzbietu oliwkowobrązowe, spód ciała biało-szary. Rozmiary samców są zbliżone do rozmiarów samic.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje wilgotny las równikowy. Gatunek ten prowadzi dzienny, nadrzewny tryb życia. Żyje w grupach liczących od 10 do 15 osobników. Grupy gerez oliwkowych często łączą się w stada z innymi gatunkami małp. Dieta gerez oliwkowych składa się głównie z młodych liści.

Samice osiągają dojrzałość płciową pomiędzy 3 i 4 a samce pomiędzy 4 i 5 rokiem życia. Okres ciąży trwa 5–6 miesięcy. Najczęściej rodzi się jedno młode. W przeciwieństwie do innych gerez samice pragerezy oliwkowej noszą młode w pysku.

Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]

Pragerezy oliwkowe są poławiane przez ludzi dla mięsa i skór. Dodatkowym zagrożeniem jest utrata siedlisk spowodowana wyrębem lasów.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Procolobus verus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b A.T. de Rochebrune: Faune de la Sénégambie. Cz. Supplément. Paris: O. Doin, 1886-1887, s. 95. (fr.).
↑ E. de Pousargue. Sur une collection de Mammifères provenant du voyage de M. Max Moskowitz au pays de Kong. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 1, s. 98, 1895. (fr.).
↑ ^a ^b ^c P.J. van Beneden. Notice gur une nouvelle espèce de singe d’Afrique. „Bulletins de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles”. 5, s. 347, 1838. (fr.).
↑ ^a ^b J.E. Gray. Notice of two new species of Colobus from Western Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 17, s. 77, 1866. (ang.).
↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 309. (niem.).
↑ J.F.J.F. Oates J.F.J.F. i inni, Procolobus verus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-09] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 90, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 248. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Procolobus verus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-09].
↑ Palmer 1904 ↓, s. 567.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 383.
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 712. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
L. Thompson: Procolobus verus. (On-line), Animal Diversity Web, 2002. [dostęp 2008-12-31]. (ang.).

[itis-1] Procolobus verus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Rochebrune-2] A.T. de Rochebrune: Faune de la Sénégambie. Cz. Supplément. Paris: O. Doin, 1886-1887, s. 95. (fr.).

[Pousargue-3] E. de Pousargue. Sur une collection de Mammifères provenant du voyage de M. Max Moskowitz au pays de Kong. „Bulletin du Muséum d’histoire naturelle”. 1, s. 98, 1895. (fr.).

[Beneden-4] P.J. van Beneden. Notice gur une nouvelle espèce de singe d’Afrique. „Bulletins de l’Académie Royale des Sciences et Belles-Lettres de Bruxelles”. 5, s. 347, 1838. (fr.).

[Gray-5] J.E. Gray. Notice of two new species of Colobus from Western Africa. „The Annals and Magazine of Natural History”. Third series. 17, s. 77, 1866. (ang.).

[Wagner-6] J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. von Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 1: Die Affen und Fledenthiere. Erlangen: Expedition des Schreber’schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1840, s. 309. (niem.).

[iucn-7] J.F.J.F. Oates J.F.J.F. i inni, Procolobus verus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-09] (ang.).

[Cichocki&inni-8] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 51. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-9] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 90, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 248. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Procolobus verus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-09-09].

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792314_567]-12] Palmer 1904 ↓, s. 567.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792130_383]-13] Palmer 1904 ↓, s. 383.

[Jobling-14] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Zinner&inni-15] D. Zinner, G.H. Fickenscher, Ch. Roos, M.V. Anandam, E.L. Bennett, T.R.B. Davenport, N.J. Davies, K.M. Detwiler, A. Engelhardt, A.A. Eudey, E.L. Gadsby, C.P. Groves, A. Healy, K.P. Karanth, S. Molur, T. Nadler, M.C. Richardson, E.P. Riley, A.B. Rylands, L.K. Sheeran, N. Ting, J. Wallis, S.S. Waters & D.J. Whittaker: Family Cercopithecidae (Old World Monkeys). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 712. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]