Proskomidia

Kapłan odkrawający cząsteczki prosfory w czasie proskomidii

Proskomidia (gr. Προσκομιδία, „przynoszenie, ofiarowanie”) – część Boskiej Liturgii w rycie bizantyjskim, podczas której przygotowywane są Święte Dary eucharystyczne. Obecnie proskomidia odbywa się na początku Liturgii, dawniej sprawowano ją jednak po liturgii słowa.

Obrzęd odbywa się w części ołtarzowej, w niewidocznej dla wiernych części świątyni za ikonostasem, przy stoliku zwanym żertwiennikiem. Sprawuje go prezbiter, czasem z diakonem. Przygotowuje się kielich z winem i chleb – prosforę, z której wykrawa się najważniejszy fragment – Baranka (Agnec), symbolizującego Chrystusa. Fragment ten służy później do przeistoczenia w ciało Chrystusa w czasie liturgii wiernych.

Z innych prosfor wykrawa się cząstki na pamiątkę Bogurodzicy, świętych oraz za żywych i zmarłych wiernych. Przed rozpoczęciem proskomidii wierni zapisują na karteczkach imiona zmarłych lub żywych bliskich, które czytane są później przy odkrajaniu cząsteczek prosfory (tzw. zapiski). Cząsteczki te dodaje się po zakończeniu nabożeństwa do przemienionych darów eucharystycznych, co symbolizuje przyjęcie Eucharystii przez osoby zapisane na karteczkach.

Po przygotowaniu dary przykrywa się welonami, okadza i przenosi w czasie liturgii wiernych podczas Wielkiego Wejścia na stół ołtarzowy.

Proskomidia nie występuje w Liturgii Uprzednio Poświęconych Darów.

Bibliografia

• Dominika Kovačević, Proskomidia w rycie bizantyjskim
• Youtube: Symbolika prawosławnej Liturgii cz. 1 - Proskomidia
• Youtube: Co się dzieje przed liturgią w cerkwi?