
Proszowa
|
||
![]() |
||
Rodzaj miejscowości | Wieś | |
Państwo | ![]() |
|
Województwo | dolnośląskie | |
Powiat | lwówecki | |
Gmina | Mirsk | |
Sołectwo | Proszowa | |
Wysokość | 455-510 m n.p.m. | |
Liczba ludności (III 2011) | 125[1] | |
Strefa numeracyjna | (+48) 75 | |
Kod pocztowy | 59-630 | |
Tablice rejestracyjne | DLW | |
SIMC | 0191336 | |
![]() |
Proszowa (niem. Gräflich Kunzendorf) – niewielka wieś w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Mirsk.
Spis treści
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Wieś położona jest na Pogórzu Izerskim, na Przedgórzu Rębiszowskim, w dolinie potoku Łada, u północnego podnóża Grzbietu Kamienickiego (Góry Izerskie). Znajduje się na wschód od wsi Przecznica, na zachód od Kwieciszowic i na południe od Rębiszowa[2][3][4]. Grunty Proszowej położone są na wysokości 455-510 m n.p.m. i zajmują powierzchnię 273 ha.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Do 1677 roku wieś nosiła nazwę Cunzdorf, później została zmieniona na Cunzendorff, w 1828- Kunzendorf am Kahlen Berge, 1871- Gräflich Kunzendorf, 1945- Iwenica. Swą aktualną nazwę Proszowa nosi od roku 1947[5].
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
W połowie roku 2000 zamieszkiwana była przez 139 mieszkańców. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 125 mieszkańców[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Proszowa jest bardzo starą wsią położoną na przedpolu Grzbietu Kamienieckiego Gór Izerskich przy Starym Trakcie Handlowym Żytawsko- Jeleniogórskim. Powstała w wyniku kolonizacji tych terenów przez księcia Bolesława Wysokiego na przełomie XII i XIII wieku. Pierwsze źródła historyczne z 1211 r. donoszą, że Proszowa była wsią prywatną, wchodzącą w obręb posiadłości Starej Kamienicy, którą władał protoplasta rodu von Schaffgotschów[5].
Prawdopodobne początki wsi sięgają XII lub XIII wieku, zachowały się źródła z roku 1211, w których wieś wzmiankowana jest jako Cunzdorf (później używane warianty tej nazwy to Kuntzendorff, Cuntzendorff, Kuntzendorf, Kunzendorf, Gräflich Kunzendorf). Na pobliskiej górze Urwistej (562 m n.p.m.) prawdopodobnie znajdował się gród, po którym jednak dziś nie ma już śladu. Pod koniec średniowiecza von Schaffgotschowie, właściciele dzisiejszej Proszowej i wielu okolicznych wsi zbudowali tu jeden ze swoich dworów.
Proszowa nigdy nie była ośrodkiem turystycznym, ale przed 1945 r. istniało tu schronisko młodzieżowe. Ponadto w wielu domach wynajmowane były pokoje dla turystów. Istniał tu również basen kąpielowy, stacja benzynowa, dom sądowy z salą taneczną i miejscami noclegowymi, masarnia, piekarnia, browar, dwie gospody, zajazd oraz remiza OSP. Przez wieś wiodło również wiele szlaków spacerowych wyposażonych w infrastrukturę turystyczną (ławeczki, miejsca widokowe)[5].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Najstarszym i zarazem najcenniejszym zabytkiem wsi Proszowa jest zbudowany na przełomie XV/XVI w. kościół pod wezwaniem Narodzenia Jana Chrzciciela. Budowla ta wzniesiona została z kamienia łupanego. W XVII w. kościół został przebudowany ze stylu późnogotyckiego na barokowy. Reprezentuje on typ kościołów wiejskich, licznie występujących na terenie Dolnego Śląska o wartościach architektonicznych wzbogaconych o takie detale, jak: portal, stolarka drzwi, pilastry, półkoliste, zamknięte okna, ośmioboczna wieża. Na przełomie XVI i XVII wieku ta część Europy znajdowała się pod silnym oddziaływaniem Ewangelików, dlatego też na pierwszy zbór ewangelicki we wsi zaadaptowano kościół katolicki, który później zwrócono katolikom.
W XV wieku został tu wzniesiony kościół, który wkrótce przejęli Ewangelicy i użytkowali go do 25.02.1654 roku. Po przejęciu Śląska przez Prusy w 1742 r., podjęto przebudowę tego kościoła, którą ukończono w roku 1744. W 1825 r. do kościoła ewangelickiego w Proszowej należał także Antoniów i Kwieciszowice. Powstała też ewangelicka przykościelna szkoła, która posiadała jednego nauczyciela i dwóch pomocników. Szkoła ta dysponowała legatem dla biednych uczniów. Do kościoła katolickiego zaś, który był filią parafii Mirsk, należała plebania z lasem.
We wsi spotkać można ciekawy zespół starych budynków o cechach doskonale oddających charakter budowli ludności regionu o konstrukcjach przysłupowych, murowano- szachulcowych, drewnianych, drewniano- szachulcowych, zrębowo-przysłupowych[5].
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[6]:
- kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela, z XV wieku, przebudowywany w XVIII wieku otrzymał wyposażenie barokowe; w czasie tych (i późniejszych, XIX-wiecznych) robót zatracił swoje pierwotne cechy gotyckie
- cmentarz przykościelny
- dom mieszkalno-gospodarczy nr 52, z drugiej połowy XIX w.
- dom mieszkalno-usługowy, budynek starej kuźni nr 55, z końca XVIII w. nr decyzji A/5891. Własność prywatna planowana do restauracji i adaptowania dla potrzeb krzewienia lokalnych tradycji architektonicznych i kulturowych regionu
zabytki nieistniejące:
- kościół ewangelicki[7], wybudowany w latach 1742-1744; po roku 1945 nie był używany i uległ dewastacji tak, że w latach 80. XX wieku został rozebrany.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4
- ↑ Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01
- ↑ Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8
- ↑ a b c d l, Serwis Urzędu Miasta i Gminy Mirsk, mirsk.pl [dostęp 2016-07-02] .
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 16.9.2012]. s. 121.
- ↑ http://3.bp.blogspot.com/-9G9QiJccKV8/VNcnNJZ-6CI/AAAAAAAACHE/S2GViu3pnes/s1600/2kircheschule.jpg
|