Przejdź do zawartości

Protesty w Serbii (od 2024)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Protesty w Serbii
Ilustracja
Protesty na placu Slavija(inne języki) 22 grudnia 2024 roku
Państwo

 Serbia

Początek wystąpień

3 listopada 2024

Ranni

dziesiątki osób

Przyczyny wystąpień
Charakter wystąpień

demonstracje, obywatelskie nieposłuszeństwo, blokady dróg, okupacje budynków

Rezultat wystąpień
brak współrzędnych

Protesty w Serbiiprotesty, które rozpoczęły się po katastrofie budowlanej na stacji kolejowej w Nowym Sadzie, w której zginęło 15 osób. Początkowe żądania demonstrantów dotyczące dymisji ministra transportu, budownictwa i infrastruktury Gorana Vesicia przerodziły się w regularne demonstracje antyrządowe, podczas których władze zostały oskarżone o korupcję, przestępczość, brak transparentności i zaniedbania.

Protesty odbywające się w całym kraju największą frekwencję osiągnęły w stołecznym Belgradzie (ponad 100 tysięcy), Nowym Sadzie (ponad 50 tysięcy), stolicy autonomicznej Wojwodiny, gdzie doszło do katastrofy oraz w trzecim największym mieście kraju, Niszu (20 tysięcy). W protesty zaangażowały się różne grupy społeczne i zawodowe, takie jak studenci, pracownicy oświaty, aktywiści obywatelscy, rolnicy, prawnicy, pracownicy poczty i służby zdrowia, sektor IT, aktorzy i filmowcy, a także pracownicy spółki energetycznej Elektroprivreda Srbije(inne języki).

Blokady placówek edukacyjnych rozpoczęły się 22 listopada na Wydziale Sztuk Dramatycznych w Belgradzie po tym, jak studenci zostali zaatakowani podczas składania cichego hołdu dla ofiar incydentu 1 listopada. Po Wydziale Sztuk Dramatycznych wkrótce dołączyły inne wydziały i szkoły średnie. Oprócz innych demonstracji protestujący przeprowadzają cotygodniowe blokady ruchu „Zatrzymaj się, Serbio” (serb.: Застани, Србијо, Zastani, Srbijo), prowadzone od 11:52 rano, czyli chwili, w której zawalił się dach w Nowym Sadzie, do 12:07 po południu, aby symbolicznie upamiętnić 15 osób, które straciły życie w katastrofie.

W wyniku protestów demonstrantom udało się wymusić na władzach państwowych pełną lub częściową realizację kilku ze swoich postulatów. Wśród najważniejszych można wymienić rezygnację ministra transportu, budownictwa i infrastruktury Gorana Vesicia oraz ministra handlu wewnętrznego i zagranicznego Tomislava Momirovicia, publikację części dokumentów dotyczących przebudowy dworca kolejowego w Nowym Sadzie, który uległ zawaleniu, a także podniesienie budżetu na szkolnictwo wyższe o 4%, wobec żądanych 20% podwyżki.

28 stycznia 2025 roku po ataku na studentów w Nowym Sadzie przez zamaskowanych napastników będących członkami rządzącej partii SNS, premier Serbii Miloš Vučević i burmistrz Nowego Sadu Milan Đurić(inne języki) podali się do dymisji. Niemiecka telewizja państwowa ARD określiła protesty w Serbii jako „najpoważniejszy kryzys władzy, jaki Serbia przeżywa od upadku postkomunistycznej autokracji Slobodana Miloševicia w 2000 roku”.

1 listopada 2024 roku zawalił się dach stacji kolejowej w Nowym Sadzie, zabijając 15 osób i pozostawiając dwie inne z obrażeniami niekrytycznymi. Zawalenie się dachu zszokowało serbską opinię publiczną. Wielu komentatorów kwestionowało integralność strukturalną i nadzór nad konserwacją infrastruktury publicznej w kraju. Władze wszczęły dochodzenie w sprawie przyczyn incydentu, ale frustracja społeczna wzrosła z powodu odczuwanych opóźnień i braku odpowiedzialności w reakcji[1].

Koleje Serbskie(inne języki) wyraziły ubolewanie z powodu katastrofy[2]. Ministrowie rządu, premier Serbii Miloš Vučević i burmistrz miasta odwiedzili miejsce katastrofy[3]. Prezydent Serbii Aleksandar Vučić obiecał „sprawiedliwość” wobec osób odpowiedzialnych, podczas gdy partie opozycyjne oskarżyły władze o korupcję[4]. Następnego dnia burmistrz Nowego Sadu Milan Đurić(inne języki) oświadczył, że śledczy badają szczątki, że przyczyna katastrofy jest nieznana, że ​​śledztwo musi zostać zakończone przed jakimikolwiek rozmowami o rezygnacjach oraz że reszta konstrukcji wydaje się być w normalnym stanie i zaapelował do obywateli, aby „zaufali państwu i systemowi”, dodając, że osoby odpowiedzialne zostaną pociągnięte do odpowiedzialności[5].

Protesty

[edytuj | edytuj kod]

Listopad

[edytuj | edytuj kod]
Blokada studencka wydziałów w Belgradzie, styczeń 2025 roku. Od lewej do prawej: Wydział Elektrotechniki, Wydział Prawa, Wydział Filozofii i Wydział Sztuk Pięknych

Po katastrofie budowlanej wiele osób w mediach społecznościowych potępiło rząd za zaniedbania. Głównym punktem spornym były twierdzenia Serbskiej Infrastruktury Kolejowej(inne języki), że zadaszenie nie było poddane remontowi. Innym punktem spornym była odmowa chińskiego przedsiębiorstwa CRIC-CCCC(inne języki) publicznego udostępnienia dokumentacji remontu[6]. 3 listopada odbyły się protesty przed Ministerstwem Budownictwa, Transportu i Infrastruktury w Belgradzie, wzywające do rezygnacji i aresztowania urzędników uznanych za odpowiedzialnych za katastrofę[7]. 4 listopada minister budownictwa Goran Vesić ogłosił swoją rezygnację, oczekującą na uznanie przez Zgromadzenie Narodowe, zaplanowane na następny dzień, jednocześnie stwierdzając, że „nie przyznaje się do winy”[8].

5 listopada protesty w związku z katastrofą odbyły się przed dworcem kolejowym i innymi miejscami w Nowym Sadzie, co doprowadziło do starć z policją i obrażeń co najmniej 12 osób, z których dziesięciu było funkcjonariuszami policji. Biura regionalne rządzącej Serbskiej Partii Postępowej (SNS) oraz ratusz miejski zostały obrzucone czerwoną farbą. Aresztowano co najmniej dziewięć osób, a incydent ten skłonił prezydenta Vučicia do wizyty w Nowym Sadzie[9][10]. Kolejny protest odbył się w Belgradzie 11 listopada[11], podczas gdy w Nowym Sadzie 15 listopada odbył się cichy protest, w trakcie którego demonstranci zablokowali skrzyżowanie przed dworcem kolejowym[12]. 19 listopada protestujący zablokowali budynek sądu w Nowym Sadzie, domagając się aresztowania osób odpowiedzialnych za katastrofę i uwolnienia osób uwięzionych podczas poprzednich protestów[13]. 20 listopada minister handlu wewnętrznego i zagranicznego, będący w przeszłości ministrem budownictwa, Tomislav Momirović ogłosił swoją rezygnację[14]. 22 listopada protestujący w całej Serbii zachowali 15-minutową ciszę, aby uczcić pamięć 15 ofiar śmiertelnych, a także zablokowali ruch uliczny[15].

25 listopada doszło do bójek podczas przesłuchania budżetowego w Zgromadzeniu Narodowym, gdy posłowie opozycji wywiesili transparent z napisem „krew na waszych rękach” i zażądali dyskusji na temat katastrofy, podczas gdy posłowie rządu wywiesili kolejny transparent, oskarżając swoich odpowiedników o chęć „wojny, podczas gdy Serbia chce pracować”[16].

Grudzień

[edytuj | edytuj kod]
Czerwone odciski dłoni z tekstem Macie krew na rękach! (serb. Krvave su vam ruke!)

Na początku grudnia serbscy studenci zaczęli organizować 24-godzinne blokady na niektórych kampusach szkolnych[17]. Do połowy grudnia ponad 50 kampusów uniwersyteckich (w tym trzy największe uniwersytety w Belgradzie, Nowym Sadzie i Niszu) oraz wiele szkół średnich zawiesiło zajęcia z powodu protestów studenckich[18]. 6 grudnia muzycy belgradzkiej filharmonii(inne języki), którzy brali udział w copiątkowym 15-minutowym momencie ciszy blokując ruch uliczny zostali potrąceni przez 67-letniego mieszkańca Kikindy[17]. Pięć dni wcześniej po podobnym incydencie z potrąceniem protestujących Vučić usprawiedliwiał kierowcę i krytykował uczestników protestów mówiąc, że „przemoc stosują ci, którzy nie rejestrują swoich wieców”[19].

5 grudnia Izba Adwokacka Serbii ogłosiła, że ​​prawnicy zorganizują jednodniowy strajk 11 grudnia z powodu „systematycznej i długotrwałej ingerencji władzy wykonawczej w pracę władzy sądowniczej i naruszenia zasady podziału władzy w społeczeństwie demokratycznym”[20].

11 grudnia, po tygodniach protestów studenckich, prezydent Vučić zgodził się na ustępstwa, w tym obietnicę, że wszystkie dokumenty prokuratorskie związane z katastrofą zostaną opublikowane. Ogłosił również, że wszyscy obecnie przetrzymywani protestujący zostali uwolnieni i zobowiązał się ułaskawić każdego protestującego, jeśli zostanie skazany w procesie. Ustępstwa te były pierwszymi ustępstwami na rzecz protestujących od czasu dojścia Vučicia do władzy w 2012 roku. Prezydent nie zdecydował się jednak ulec wezwaniom do swojej rezygnacji[21].

13 grudnia rolnicy w centralnej Serbii zablokowali traktorami Magistralę Ibarską[18][22]. Tego samego dnia w Nowym Sadzie grupa czterech chuliganów próbowała wjechać swoim Porsche Cayenne w protestujących, a następnie zaatakowała ich fizycznie[23][24]. Napastnicy zostali później aresztowani; okazało się, że jeden z nich był czynnym funkcjonariuszem policji[25].

Premier Miloš Vučević powiedział 15 grudnia w wywiadzie telewizyjnym, że „nie można obalić [władz] kraju z powodu śmierci 15 osób, nie 155, ani 1555”[26]. 20 grudnia odbył się o minutę dłuższy, cichy protest, upamiętniający ofiarę ataku nożem w szkole w Zagrzebiu w sąsiedniej Chorwacji[27].

W odpowiedzi na brutalność policji i domniemanych płatnych chuliganów atakujących cywilów i protestujących, liderzy opozycji, studenci, rolnicy i niezależni demonstranci zorganizowali 22 grudnia masowy protest na placu Slavija(inne języki) w Belgradzie[28]. Szacunkowa liczba uczestników wyniosła od 100 do 102 tysięcy osób, co stanowi największy protest w Belgradzie i Serbii pod względem frekwencji od lat[29].

24 grudnia w wywiadzie Vučić stwierdził, że „gdyby chciał, mógłby wysłać siły specjalne Kobra na studentów, a oni rozgoniliby ich w ciągu 6-7 sekund”. To stwierdzenie zostało szeroko wyśmiane i spowodowało, że studenci stworzyli memy, wyśmiewając Vučicia i jego zwrot „rozganianie” (serb. razbacati)[30]. Warto zauważyć, że jednostka specjalna żandarmerii wojskowej Kobra(inne języki) nie jest przeznaczona do rozpraszania tłumu[31].

25 grudnia ludzie zebrali się i przynieśli 1000 listów do biura prokurator Zagorki Dolovac, wzywając ją do „zaczęcia wykonywania swojej pracy”[32]. Tego samego dnia pracownicy serbskiej agencji wywiadowczej Agencji Bezpieczeństwa i Informacji(inne języki) (BIA) złożyli nieoficjalną wizytę matce jednego ze studentów-organizatorów w jej miejscu pracy. Kobieta zinterpretowała to posunięcie jako „groźbę i nacisk”[33]. Inni organizatorzy rzekomo otrzymali telefony z zaproszeniem do biur BIA „na przyjacielską pogawędkę”, ale nie wręczono im żadnego oficjalnego wezwania[34].

Wieczorem 25 grudnia ponad 2000 osób protestowało w Užicach przed ratuszem[35]. Władze lokalne, kierowane przez SNS, wyłączyły oświetlenie uliczne przed ratuszem, ale protestujący przynieśli ze sobą przenośny agregat prądotwórczy[36].

Podobnie jak w przypadku protestów z lat 1996–1997, ciche protesty w Belgradzie i Nowym Sadzie odbyły się w Sylwestra, ale tym razem od godziny 23:52 do 00:07. Według szacunków w demonstracjach Belgradzie wzięło udział od 17 do 18 tysięcy osób, a w Nowym Sadzie od 4,6 do 6 tysięcy osób[37].

Styczeń

[edytuj | edytuj kod]
Flaga z czerwonym odciskiem dłoni, symbolem powszechnie używanym przez protestujących

2 stycznia 15 minut ciszy wydłużono do 29: dodatkowe 12 minut dla uczczenia pamięci ofiar strzelaniny w Cetyni w sąsiedniej Czarnogórze, do której doszło 31 grudnia, oraz dwie minuty dla uczczenia pamięci ofiar zabitych w Arilje 1 stycznia[38]. 3 stycznia w Aleksandrovacu odbył się protest uczniów, największy w historii tego miasta. Do uczniów dołączyli inni obywatele, w tym niektórzy z ich nauczycieli[39].

11 stycznia protestujący zebrali się przed biurami BIA w Nowym Sadzie, zapraszając pracowników BIA „na przyjacielską pogawędkę”. Budynek był silnie strzeżony przez policję[40]. Jednocześnie w Kragujevacu zorganizowano duży protest, w którym wzięli udział lokalni uczniowie szkół średnich, do których dołączyli pracownicy służby zdrowia[41]. W nocy studenci kierunków technicznych w Belgradzie poinformowali, że nieznane osoby weszły na teren kampusu pomimo blokady i zaczęły im grozić[42].

12 stycznia około 20 tysięcy studentów i obywateli zebrało się przed Sądem Konstytucyjnym Serbii(inne języki) w Belgradzie, domagając się ścigania osób odpowiedzialnych za zawalenie się dachu i wyrażając poparcie dla związku zawodowego pracowników szkół, który zapowiedział możliwość ogłoszenia strajku generalnego. Protest rozpoczął się 15 minutami ciszy[42][43]. W tym samym czasie studenci w Niszu zorganizowali protest przed Rektoratem Uniwersytetu w Niszu. Na drugim piętrze budynku Rektoratu wywiesili transparent z napisem „Wstrzymanie pracy z powodu protestu”[44].

13 stycznia późnym wieczorem nieznani sprawcy zaatakowali fizycznie studentów blokujących Wydział Prawa w Belgradzie, w tym jedną studentkę. Łącznie sześciu studentów zostało rannych. Interweniowała policja, a jeden z napastników został aresztowany[45][46].

14 stycznia największy związek zawodowy pracowników oświaty (NSPRS) ogłosił jednodniowy strajk generalny, niezadowolony z polityki rządu wobec nauczycieli i profesorów. Przedstawiciele związków zawodowych oficjalnie wyrazili swoje poparcie dla studentów i ogłosili, że dołączą do protestów[47]. Tego samego dnia związek zawodowy pracowników Elektroprivreda Srbije, serbskiej państwowej spółki energetycznej, również ogłosił strajk generalny[48]. W centrum Belgradu tysiące studentów maszerowało na wiecu, wyrażając swoje poparcie dla napadniętych studentów prawa i strajku generalnego[49].

16 stycznia, podczas 15-minutowej blokady w centrum Belgradu, ciemnoniebieski samochód Ford Focus wjechał w protestujących studentów, przewożąc jedną studentkę na dachu samochodu przez kilka metrów, nie zatrzymując się[50]. Ranna studentka został przewieziony na ostry dyżur, a kierowca został aresztowany i oskarżony o usiłowanie zabójstwa[51][52]. Ten incydent wywołał powszechne oburzenie: później w ciągu dnia tysiące ludzi zgromadziły się w Belgradzie, Nowym Sadzie, Zrenjaninie, Kragujevacu i Kraljevie, podczas gdy w Niszu część profesorów wydziału przyłączyła się do studenckiej blokady[53][54][55][56].

W odpowiedzi na protesty w Kraljevie burmistrz Kraljeva, Predrag Terzić, członek rządzącej SNS, porównał protestujących do chorwackich ustaszy z II wojny światowej i opublikował ich nazwiska bez ich zgody[57][58].

17 stycznia członkowie opozycji w radzie miejskiej Nowego Sadu przejęli kontrolę nad ratuszem, ale wkrótce zostali zmuszeni do opuszczenia budynku przez policję wyposażoną w sprzęt do tłumienia zamieszek[59]. Później tego samego dnia starszy mężczyzna uzbrojony w nóż kieszonkowy próbował zaatakować studentów protestujących przed Wydziałem Lekarskim w Nowym Sadzie, ale studenci odebrali mu nóż[60].

Pracownicy RTS wyrażają swoje poparcie dla studentów, 17 stycznia 2025 roku

Wieczorem 17 stycznia studenci i obywatele zorganizowali masowy protest przed budynkiem Radio-Televizija Srbije (RTS) w Belgradzie, niezadowoleni ze sposobu, w jaki RTS relacjonował protesty, porównując raz symbol protestujących do symbolu Hamasu[61]. Zebrały się dziesiątki tysięcy osób, a protest rozpoczął się 15 minutami ciszy. Następnie studenci paradowali z gigantyczną lalką Kobry, parodiując wcześniejsze wypowiedzi Vučicia na temat sił specjalnych Kobra, oraz z gigantyczną kanapką przeznaczoną dla dyrektora generalnego RTS, parodiując stereotyp zwolenników SNS przynoszących opłaconą kanapkę[62]. Protestujący odtworzyli nagranie audio swoich żądań: opublikowanie całej dokumentacji dotyczącej odbudowy dworca kolejowego, oddalenie zarzutów wobec aresztowanych i zatrzymanych studentów, aktywistów i obywateli podczas poprzednich protestów dotyczących tragedii w Nowym Sadzie, wniesienie oskarżeń karnych przeciwko wszystkim napastnikom studentów, profesorów i obywateli oraz zwiększenie budżetu wydziałów o 20 procent[63] Pracownicy RTS zebrali się na balkonie i pokazali transparenty z napisami: „Pracownicy RTS wspierają studentów” i „Nie możecie nas przejechać”, nawiązując do ataków pojazdów na protestujących[64].

18 stycznia Izba Adwokacka Serbii ogłosiła 7-dniowy strajk generalny, rozpoczynający się 20 stycznia. W tym czasie prawnicy nie będą uczestniczyć w żadnych rozprawach sądowych[65]. Zapytany o strajk prawników w wywiadzie telewizyjnym, Vučić porównał prawników do „motłochu”[66]. Izba Adwokacka potępiła stanowisko Vučicia i ogłosiła protest[67]. Tego samego dnia nauczyciele i profesorowie protestowali w Nowym Sadzie, domagając się rezygnacji rektora uniwersytetu i oskarżając go o wspieranie ataków na studentów[68].

18 stycznia studenci ogłosili, że 1 lutego odbędzie się wielka blokada wszystkich trzech mostów w Nowym Sadzie (Mostu Wolności, varadinskiego mostu i Mostu Žeželja(inne języki)), aby uczcić trzy miesiące od zawalenia się dachu na stacji kolejowej, a także z okazji Dnia Miasta[69].

19 stycznia 20 tysięcy pracowników oświaty protestowało w Belgradzie. Dołączyli do nich studenci, a protest symbolicznie trwał 45 minut[70]. Ze względu na istnienie kilku różnych związków zawodowych pracowników oświaty, decyzja o strajku została ostatecznie pozostawiona poszczególnym szkołom. Około 35 procent szkół, zarówno podstawowych, jak i średnich w całej Serbii, zdecydowało się na strajk rozpoczynający się w poniedziałek, 20 stycznia[71].

Wieczorem 21 stycznia tajna policja wkroczyła do hotelu w Belgradzie, w którym przebywali studenci z zagranicy na międzynarodowej konferencji zorganizowanej przez Erste. Pięć studentek z Chorwacji zostało wytypowanych przez policję, przewiezionych na posterunek policji, oskarżonych o pomoc w protestach i deportowanych. Akt ten został potępiony przez Chorwację, a także przez protestujących w Serbii[72][73][74].

22 stycznia dziesiątki małych, średnich i dużych przedsiębiorstw w całej Serbii ogłosiło, że dołączą do strajku generalnego w piątek 24 stycznia. Witryny sprzedaży detalicznej online były tymczasowo niedostępne między 11:52 a 12:07 rano. Pracownicy firm technologicznych z siedzibą w Nowym Belgradzie dołączyli do studentów w 15-minutowych blokadach dróg. W Čačaku pracownicy służby zdrowia oficjalnie dołączyli do protestu[75].

22 stycznia dwóch posłów z rządzącej SNS oficjalnie zrezygnowało, nie podając powodów swojej rezygnacji[76].

24 stycznia podczas protestów w Nowym Belgradzie czarny citroen potrącił dwóch studentów i poważnie ich zranił. Następnie protestujący otoczyli pojazd i go uszkodzili. Kierowcę, młodą kobietę, aresztowali policjanci pod przykrywką[77][78]. Tego samego dnia Ministerstwo Edukacji zaapelowało do szkół o obniżenie styczniowych pensji pracowników oświaty biorących udział w strajku[79].

28 stycznia około 3:00 studenci rozwieszający plakaty w Nowym Sadzie zostali zaatakowani przez zamaskowane osoby z kijami baseballowymi przed lokalnymi biurami rządzącej partii SNS[80]. Jedna studentka trafiła do szpitala z przemieszczoną szczęką[81]. Wywołało to oburzenie w mediach społecznościowych, a studenci ogłosili nowy protest w Nowym Sadzie. Około 10 rano studenci zebrali się i narysowali graffiti z napisem „mordercy” na oknach biur SNS w Nowym Sadzie[82].

Na konferencji prasowej, która odbyła się o 11:00 tego samego dnia, premier Miloš Vučević i burmistrz Nowego Sadu Milan Đurić, obaj członkowie SNS, oficjalnie złożyli rezygnację, podając jako powód atak na studentów w Nowym Sadzie. Vučević poinformował również opinię publiczną, że napastnicy byli rzeczywiście członkami SNS[83].

28 stycznia niemiecka telewizja państwowa ARD określiła protesty w Serbii jako „najpoważniejszy kryzys władzy, jaki Serbia przeżywa od upadku postkomunistycznej autokracji Slobodana Miloševicia w 2000 roku”. Wówczas w trakcie tzw. rewolucji buldożerów doszło do marszu na Belgrad 5 października, po którym serbski przywódca oddał władzę zwycięzcy wyborów prezydenckich Vojislavowi Koštunicy[84].

Od połowy grudnia serbska diaspora protestuje w wielu miastach na całym świecie, takich jak Bruksela[85], Lublana[86], Madryt[85], Nowy Jork[85] i Paryż[86].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Philip Oltermann: Serbian schools to close early for winter break amid anti-corruption protests. „The Guardian”, 2024-12-22. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  2. Fourteen people killed in Serbia train station roof collapse. Al-Dżazira, 2024-11-01. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  3. Veertien doden na instorten dak treinstation Servië. nos.nl, 2024-11-01. [dostęp 2025-01-25]. (niderl.).
  4. Serbia probes fatal train station roof collapse as vigil held for victims. Reuters, 2024-11-02. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  5. Đurić: Struka da uradi posao pa ćemo o ostavkama, građani da veruju u državu i sistem. n1info.rs, 2024-11-02. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  6. Nenad Kulačin: Pad nadstrešnice u Novom Sadu – nesreća ili zločin?. Al-Dżazira, 2024-11-02. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  7. Protesters demand arrests over train station roof collapse that killed 14 people in Serbia. Associated Press, 2024-11-03. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  8. Goran Vesić: Ujutru podnosim ostavku, ali krivicu ne prihvatam. „Danas”, 2024-11-04. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  9. 9 people detained after unrest in Serbian city during protest over deadly roof collapse. Associated Press, 2024-11-06. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  10. Police fire tear gas at protest over deadly canopy collapse in Serbia. Associated Press, 2024-11-06. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  11. Anti-government protesters blame rampant corruption for roof crash that killed 14 people in Serbia. Associated Press, 2024-11-12. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  12. Protesters demand arrests over train station roof collapse that killed 14 people in Serbia. Associated Press, 2024-11-15. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  13. Serbia’s opposition is locked in a standoff with police as tensions rise over deadly roof collapse. Associated Press, 2024-11-19. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  14. Tomislav Momirović podneo ostavku. blic.rs, 2024-11-20. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  15. Protesters in Serbian cities block traffic, standing in silence for the victims of roof collapse. Associated Press, 2024-11-22. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  16. Dušan Stojanović: Scuffles in Serbian parliament as deadly station collapse sparks anger at the government. Associated Press, 2024-11-25. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  17. a b Car rams and injures orchestral musicians in Belgrade during a protest over station roof collapse. Associated Press, 2024-12-06. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  18. a b Jovana Gec: Traffic blockades held throughout Serbia against populist government over roof collapse tragedy. Associated Press, 2024-12-13. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  19. Vožnja čoveka na haubi za Vučića nije prekršaj: „Jeste li pri svesti, umijte se hladnom vodom“. n1info.rs, 2024-12-01. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  20. Advokati u Srbiji obustavili rad, evo koliko će trajati štrajk. blic.rs, 2024-12-11. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  21. Serbia's Vucic promises to meet protesters' demands after train station disaster. Reuters, 2024-12-11. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  22. Poljoprivrednici blokadom magistrale podržali proteste studenata u Srbiji. Radio Wolna Europa, 2024-12-13. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  23. Autom prošli kroz učesnike protesta u Novom Sadu pa se vratili i nastavili da ih tuku. n1info.rs, 2024-12-13. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  24. Privedeni nasilnici iz Novog Sada. Tukli učesnike protesta, jednog od njih udarili automobilom. blic.rs, 2024-12-13. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  25. Suspendovan policajac koji je napao učesnike protesta u Novom Sadu. Radio Wolna Europa, 2024-12-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb. • ang.).
  26. Jovan Mladenović: Skandalozna izjava Miloša Vučevića o tragediji u Novom Sadu: Ne možete da srušite državu zbog 15 ljudi koji su poginuli, ni 155, ni 1.555. nova.rs, 2024-12-15. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  27. Studenti kod Vuka zastali na 16 minuta, odali poštu i detetu stradalom u Zagrebu. n1info.rs, 2024-12-21. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  28. Jim Dickinson: Students are at the centre of a political uprising in Serbia. Again. wonkhe.com, 2025-01-24. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  29. Massive protest rally held in Belgrade. n1info.rs, 2024-12-23. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  30. Bojan Bednar: Vučić ‘Kobrama’ prijeti studentima. Al-Dżazira, 2025-01-03. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  31. Ko su Kobre kojima bi Vučić da „razbacuje“ studente: „Znamo da su odlično plaćene“. n1info.rs, 2024-12-24. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  32. Students deliver 1,000 letters to office of Serbian supreme public prosecutor. n1info.rs, 2024-12-25. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  33. Radar: Agenti BIA upali na posao majke novosadskog studenta. „Danas”, 2024-12-26. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  34. N1 saznaje: BIA pozvala studenta u policiju na „prijateljski razgovor“ o protestu na fakultetima. n1info.rs, 2024-12-25. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  35. „Dogorelo je“: Pogledajte kako je protekao narodni protest u Užicu. nova.rs, 2024-12-26. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  36. Sa protesta u Užicu zatražene ostavke kompletne gradske vlasti. ozonpress.net, 2024-12-26. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  37. AoPG: 17,000-18,000 join New Year’s Eve protest in Belgrade. n1info.rs, 2024-12-31. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  38. Silent protest extended in memory of 14 people murdered in Serbia, Montenegro. n1info.rs, 2025-01-02. [dostęp 2025-01-25]. (ang.).
  39. Milica Srejić: Aleksandrovac: Građani su plakali na istorijskom protestu. vreme.com, 2025-01-03. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  40. Zlatko Čonkaš: U Novom Sadu protest ispred BIA, u Beogradu blokirana Ruzveltova ulica, okupljanje i u Kragujevcu. blic.rs, 2025-01-11. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  41. Nikad masovniji protest u Kragujevcu: Ceo grad uz studente i srednjoškolce. ozonpress.net, 2025-01-11. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  42. a b Koliko je ljudi bilo na protestu ispred Ustavnog suda – pogledajte snimke iz vazduha. nova.rs, 2025-01-12. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  43. Hiljade demonstranata ispred Ustavnog suda Srbije tražile ispunjenje studentskih zahteva. Radio Wolna Europa, 2025-01-12. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  44. Završeni protesti ispred Banovine i Ustavnog suda: Studenti u Nišu i Beogradu pozvali na generalni štrajk. „Danas”, 2025-01-12. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  45. „Ja sam za Vučića, i šta mi tu možete“: Napadnuti studenti o incidentu na Pravnom. „Danas”, 2025-01-14. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  46. Anika Bečki: Napad tokom noći na blokadi Pravnog: Studenti gađani flašama, devojka gurnuta niz stepenice, šestoro završilo u Urgentnom centru. nova.rs, 2025-01-14. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  47. Sindikat prosvetnih radnika najavio: Potpuna obustava rada 20. januara, protest na Platou kod Filozofskog. „Danas”, 2025-01-14. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  48. Sindikat u EPS-u doneo odluku o štrajku. „Danas”, 2025-01-14. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  49. Tanja Urošević: Studenti ispred Pravnog fakulteta: Održali skup podrške napadnutim kolegama. blic.rs, 2025-01-14. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  50. Devojku vozio na krovu automobila. Strašna scena tokom blokade u Beogradu: Studentkinja svesna, ispričala policiji i lekarima šta se dogodilo. blic.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  51. U kolima bio sa maloletnom osobom. Muškarca koji je udario studentkinju policija pronašla nedaleko od mesta incidenta. blic.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  52. Vojislav Milovančević: Uhapšen vozač koji divljački udario automobilom studentkinju na blokadi u Ruzveltovoj. nova.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  53. Anika Bečki: Profesori i učenici gimnazije u Kraljevu pozvali na okupljanje zbog povređene studentkinje na blokadi u Ruzveltovoj. nova.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  54. Protest u Kraljevu zbog pregažene studentkinje: „Jedino nam je ostalo da decu branimo svojim telima“. n1info.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  55. „Nećete nas gaziti“: Održani protesti širom Srbije zbog pokušaja ubistva studentkinje. n1info.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  56. Ne damo da nas gaze: Studenti Pravnog fakulteta u Kragujevcu pozvali sugrađane večeras na protest u Ulici Jovana Cvijića. „Danas”, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  57. SNS ludilo nema granica: Gradonačelnik Kraljeva studente naziva ustašama. ozonpress.net, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  58. Gradonačelnik Kraljeva nastavlja da crta mete studentima: Objavio njihova imena na društvenim mrežama. nova.rs, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  59. Policija upala u Gradsku kuću, izbila tuča. n1info.rs, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  60. Stariji muškarac potegao nož na studenta na blokadi ispred Medicinskog fakulteta u Novom Sadu. n1info.rs, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  61. Stefan Kosanović: RTS glumce zbog crvene krvave šake predstavio kao teroriste – šta su prećutali o ovom simbolu. raskrikavanje.rs, 2025-01-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  62. Nađa Vukajlović, Nevena Juretić: Održan protest studenata i građana ispred RTS-a: Uživo uključenje u Dnevnik i „sendvič“ za Bujoševića. „Danas”, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  63. Протест студената испред зграде РТС-а. Radio-Televizija Srbije, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  64. Radnici RTS-a u direktnom uključenju istakli transparent, podržali studente. portalanalitika.me, 2025-01-17. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  65. Odluka doneta: Advokati stupaju u štrajk. „Danas”, 2025-01-18. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  66. Kako advokati pomažu studentima. vreme.com, 2025-01-20. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  67. Advokatska komora: Vučiću, advokati nisu rulja. ozonpress.net, 2025-01-19. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  68. Protest „4000 nastavnika, 4000 koraka“: Traži se ostavka rektora Madića. vreme.com, 2025-01-18. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  69. Najavljena blokada sva tri mosta u Novom Sadu 1. februara. 021.rs, 2025-01-18. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  70. 'Školski čas u zadnji čas', akcija podrške studenata prosvetarima u više gradova Srbije. Radio Wolna Europa, 2025-01-19. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  71. Nedim Sejdinović: Štrajk prosvjetnih radnika u Srbiji: ‘Strah je promijenio stranu’. Al-Dżazira, 2025-01-19. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  72. Jutarnji list: Policajci u civilu upali u hotel u Beogradu, izveli pet Hrvatica, celu noć ih ispitivali i ujutro deportovali. „Danas”, 2025-01-22. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  73. Policajci u civilu upali u beogradski hotel: Ispitivali celu noć i deportovali 5 Hrvatica. direktno.rs, 2025-01-22. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  74. Grlić Radman: Uputit ćemo prosvjednu notu Srbiji zbog privođenja Hrvatica u Beogradu. hrvatskarijec.rs, 2025-01-22. [dostęp 2025-01-25]. (chorw.).
  75. Studenti sutra ispred EPS-a pružaju podršku radnicima: Sve više škola se pridružuje generalnom štrajku u petak. nova.rs, 2025-01-22. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  76. Dvojica poslanika SNS podnela ostavke. direktno.rs, 2025-01-22. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  77. Žena se kolima zaletela na okupljene na NBG i UDARILA studentkinju. direktno.rs, 2025-01-24. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  78. Incident na Novom Beogradu: Kolima se zaletela na okupljene građane pa udarila studentkinju. n1info.rs, 2025-01-24. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  79. Ministarstvo prosvete Srbije pozvalo direktore škola da umanje plate prosvetarima u štrajku. Radio Wolna Europa, 2025-01-24. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  80. Anika Bečki: „Hitna pomoć se odazvala na treći poziv, posle pola sata“: Studentkinja iz Novog Sada otkriva detalje napada bejzbol palicama tokom noći. nova.rs, 2025-01-28. [dostęp 2025-01-28]. (serb.).
  81. Bejzbol palicama na studente u Novom Sadu, teško povređena jedna devojka. BBC News, 2025-01-28. [dostęp 2025-01-28]. (serb.).
  82. Miloš Vučević podneo ostavku, priznao da su članovi SNS napali studente. n1info.rs, 2025-01-28. [dostęp 2025-01-28]. (serb.).
  83. Novosadski studenti išarali prostorije SNS-a: „Dajemo rok policiji da do 16h privede odgovorne“. n1info.rs, 2025-01-28. [dostęp 2025-01-28]. (serb.).
  84. Dragoslav Dedović: Štampa: „Najteža kriza vlasti od pada Miloševića“. Deutsche Welle, 2025-01-29. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  85. a b c U Njujorku i Briselu održani protesti podrške studentima i prosvetarima. n1info.rs, 2025-01-19. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).
  86. a b Gordana Momčilović Ilić: Podrška dijaspore srpskim studentima i đacima na protestima. Al-Dżazira, 2024-11-16. [dostęp 2025-01-25]. (serb.).