Proza fabularna Cypriana Kamila Norwida

Portret własny. C.K. Norwid (1880)

Proza fabularna Cypriana Kamila Norwida – zbiór pism fabularnych Cypriana Kamila Norwida.

Zestawienie

Tytuł	Rodzaj	Powstanie	Publikacja
Łaskawy opiekun	opowiadanie	1840	1840
Bransoletka	legenda	1858	1863
Cywilizacja. Legenda	legenda	1861	1863
Dwie powieści	satyra	1866	1935
Archeologia	satyra	1866	1933
Klary Nagnioszewskiej samobójstwo	humoreska	1877	1957
Estetyczne poglądy	humoreska	1881	1912
Ostatnia z bajek	opowiadanie	1882	1902
Stygmat	nowela	1883	1904
«Ad leones»	nowela	1883	1901
Tajemnica lorda Singelworth	nowela	1883	1902

Zbiór

Zbiór obejmuje jedenaście utworów. W wydaniu Przesmyckiego z 1912 został nazwany Prozą epicką, przy czym wydawca wyodrębnił z niego jako dodatek Łaskawego opiekuna. W wydaniu z 1937 Przesmycki zachował tytuł działu, zrezygnował jednak z dodatkowego podziału. Wiktor Gomulicki w wydaniu z 1968 wyodrębnił w tym dziale trzy poddziałyː juweniliów, do którego zaliczył Łaskawego opiekuna, prozy epickiej w skład którego weszły legendy Bransoletka i Cywilizacja, bajka Ostatnia z bajek oraz noweleː Stygmat, «Ad leones» i Tajemnica lorda Singelworth; jako trzeci poddział wyodrębnił prozę gawędziarsko-satyryczno-humorystyczną, do której zaliczył Archeologię, Dwie powieści i Estetyczne poglądy. W wydaniu z 1971 zrezygnował z wewnętrznych podziałów tytułując cały działː Pisma fabularne o charakterze fikcji literackiej.

Charakterystyka

Najwcześniejszym utworem fabularnym Norwida jest napisany w 1840 Łaskawy opiekun. Do prozy fabularnej powrócił Norwid ponownie dopiero na przełomie lat 50. i 60. W 1858 napisał legendę Bransoletkę oryginalny moralitet, w którym poza akcją rozgrywaną pomiędzy ludźmi ukrywa się akcja prawd i tajemnic chrześcijańskich. W 1861 powstała napisana niedługo po przeczytaniu informacji o katastrofie parowca Pacific legenda Cywilizacja. W 1866 dwa obrazki satyryczneː Dwie powieści związane z niepowodzeniem starań poety o wydanie tomiku Vade-mecum oraz Archeologia – okolicznościowa satyra na typowe polskie małżeństwo ziemiańskie. W 1877 roku powstał żartobliwy drobiazg o pannie grożącej domownikom odebraniem sobie życia Klary Nagnioszewskiej samobójstwo. Kolejny okres wzmożonej twórczości fabularnej przypadł na ostatnie lata życia Norwida. W 1881 powstała humoreska Estetyczne poglądy konfrontująca rubasznego szlachcica z subtelną artystką. W latach zaś 1882-1883 powstała Tetralogia epicka, składająca się z Ostatniej z bajek, Stygmatu, «Ad leones» i Tajemnicy lorda Singelworth.

Publikacja

Najwcześniejszy utwór z tego zbioru ukazał się w roku jego powstania (1840) w Przeglądzie Warszawskim Literatury, Historii, Statystyki i Rozmaitości. Za życia udało się Norwidowi wydać jeszcze Bransoletkę i Cywilizację, które umieścił w lipskim wydaniu Poezyj (1863). Tetralogię epicką opublikował Przesmycki w Chimerzeː w 1901 – «Ad leones», w 1902 – Tajemnicę lorda Singelworth i Ostatnią z bajek, w 1904 – Stygmat. Estetyczne poglądy wydała w 1912 Konstancja Łozińska w Echu Literacko-Artystycznym. W 1933 Adam Czartkowski opublikował Archeologię w Kurierze Warszawskim pod tytułem Pani na Korczewie. W 1935 Gomulicki wydrukował w Pionieː «Powieści dwie» Norwida. Jako ostatnie ukazało się staraniem Gomulickiego w Nowych książkach w 1957ː Klary Nagnioszewskiej samobójstwo.

Bibliografia

• Cyprian Kamil Norwid: Pisma wybrane. T. 4. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1968.
• Cyprian Kamil Norwid: Pisma wszystkie. T. 6. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.
• Cyprian Kamil Norwid: Pisma wszystkie. T. 7. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1971.