Przełęcz Półgórska
 Widok z Przełęczy Przysłopy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Wysokość |
809 m n.p.m. |
| Pasmo | |
| Sąsiednie szczyty | |
Położenie na mapie gminy Jeleśnia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°34′36,5″N 19°24′10,7″E/49,576806 19,402972
| |
Przełęcz Półgórska (słow. sedlo Pod Beskydom, 809 m) – przełęcz w Grupie Pilska w Beskidzie Żywiecko-Orawskim, między szczytami Beskidu Krzyżowskiego (także Szelust, 923 m) i Jaworzyny (1047 m). Grzbietem, na którym znajduje się przełęcz przebiega, granica polsko-słowacka. Polskie, północno-zachodnie zbocza przełęczy są w dużym stopniu bezleśne, zajęte przez pola i zabudowania miejscowości Krzyżówki. Ze zboczy tych spływa potok Krzyżówka[1][2]. Słowackie, południowo-wschodnie zbocza są całkowicie porośnięte lasem. Nieco poniżej przełęczy trawersuje je droga, ale zamknięta dla pojazdów[3].
Przy szlaku turystycznym po polskiej stronie Przełęczy Półgórskiej stoi samotna opuszczona chata, ambona myśliwska i rozlatujący się letniak. Obecnie przez przełęcz brak dobrej drogi łączącej Polskę ze Słowacją. Dawniej jednak, zanim wybudowano drogę przez przełęcz Glinne, właśnie przez Przełęcz Półgórską prowadziła główna droga łącząca Orawę z Żywiecczyzną. Używana była przynajmniej od XV wieku, a nazywała się Drogą Miedziową lub Thurzową. Pierwsza nazwa pochodziła stąd, że z ówczesnych Węgier (zwłaszcza w XVI w.) drogą tą wożono na Śląsk głównie miedź (w rzeczywistości miedź ta pochodziła z kopalń i zakładów hutniczych zlokalizowanych w rejonie Bańskiej Bystrzycy na dzisiejszej Słowacji), oraz wina, druga nazwa pochodziła od węgierskiego rodu Thurzonów (właścicieli wraz z Fuggerami, głównych organizatorów handlu miedzią w ówczesnej Europie)[4].
Przez Przełęcz Półgórską prowadził też dawniej popularny szlak turystyczny na Babią Górę. Zazwyczaj w tym celu w miejscowości Krzyżówki wynajmowano konie z przewodnikiem lub furmankę, wyjeżdżano nimi na przełęcz, następnie zjeżdżano do doliny potoku Półgórzanka, nią podjeżdżano pod Przełęcz Jałowiecką Południową i dopiero stąd pieszo udawano się na Babią Górę przez Małą Babią Górę[4].
Polskie stoki przełęczy znajdują się w granicach wsi Krzyżówki w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Jeleśnia[1].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
Główny Szlak Beskidzki na odcinku: schronisko PTTK na Hali Miziowej – przełęcz Glinne – Beskid Krzyżowski – Przełęcz Półgórska – Jaworzyna – Mędralowa
słowacki szlak graniczny
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-01-25].
- ↑ Geoportal. Mapa topograficzna [online] [dostęp 2025-01-25].
- ↑ Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000, Kraków: Compass, 2011, s. 2, ISBN 978-83-7605-084-3.
- ↑ a b Stanisław Figiel, Urszula Janicka-Krzywda, Wojciech W. Wiśniewski Piotr Krzywda, Beskid Żywiecki: przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2012, s. 215, ISBN 978-83-62460-30-4.