Przemysław Urbańczyk

Przemysław Urbańczyk

Data urodzenia	21 października 1951
Prof. dr hab. nauk humanistycznych
Specjalność: mediewistyka
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Uczelnia	Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Odznaczenia

Przemysław Urbańczyk (ur. 21 października 1951) – prof. dr hab., mediewista archeolog, profesor zwyczajny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz Instytutu Archeologii i Etnologii PAN; od 2017 dyrektor Polish Institute of Advanced Studies (PIASt) PAN.

Kariera naukowa

Członek Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN wszystkich kadencji; reprezentował Polskę w: European Science Foundation (ESF), Europa Nostra, ALLEA i European Strategic Forum for Research Infrastructures (ESFRI); wielokrotny członek paneli recenzyjnych w: European Research Council (SH5, SH6 i Synergy Grants), Irish Research Council for Humanities and Social Sciences, European Union Prize for Culture Heritage oraz w Narodowym Centrum Nauki i w Narodowym Programie Rozwoju Humanistyki.

Był członkiem Expert Advisory Group SC6 europejskiego programu „Horizon 2020”; Był członkiem zespołów doradczo-kontrolnych wielkich programów interdyscyplinarnych (np. „Transformation of the Roman World”, EARTH, BOREAS, INSTAR, SAFE, SHAPE-ID, STAR-LAB).

Wygłosił referaty na ponad 70 zagranicznych konferencjach i kongresach zorganizowanych w 27 krajach; wygłosił 24 gościnne wykłady w uniwersytetach europejskich (Anglia, Czechy, Francja, Irlandia, Niemcy, Norwegia, Rosja, Słowacja, Szkocja i Szwecja) i amerykańskich (USA i Peru). Kierował i kieruje dużymi projektami badawczymi FNP, KBN, MNiSW, MKiDN i NCN. Prowadził badania terenowe w Polsce, w Anglii, Kuwejcie, Norwegii, Peru oraz na Barbudzie i Islandii.

Opublikował ponad 500 tekstów z zakresu historii i archeologii wczesnego średniowiecza Polski, Europy Środkowo-Wschodniej, Skandynawii i wysp północnego Atlantyku.

Został odznaczony: Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1991), Złotym Krzyżem Zasługi (1993) oraz Krzyżem Kawalerskim (2015) i Oficerskim (2022) Orderu Odrodzenia Polski.

Został wyróżniony: Medalem im. Księżnej Aleksandry Ogińskiej (2008), Medalem Biskupińskiego Towarzystwa Archeologicznego (2017), Nagrodą Lednickiego Orła Piastowskiego (2021).

Poglądy

Jest zwolennikiem inhumacji zmarłych zamiast ich spopielania, podkreślając przy tym, że szczątki zmarłych są konieczne do badania przeszłości kolejnych pokoleń. Sugeruje też w swoich badaniach, że dynastia Piastów wywodziła się z państwa wielkomorawskiego, prawdopodobnie z rodu Mojmirowiców.

W kwietniu 2023 roku opublikował na łamach „Gazety Wyborczej” agresywny list otwarty „do strojących fochy liderów opozycji”, w którym oskarżał liderów partii innych niż Platforma Obywatelska o posiadanie „gęb pełnych pseudopatriotycznych frazesów” i „niechęć do zachowań wspólnotowych” w postaci ówcześnie zapowiadanego marszu 4 czerwca przeciwko rządzącej partii Prawo i Sprawiedliwość. List spotkał się z krytyką Anny Marii Żukowskiej z Lewicy, która pisała ironicznie: „Wiem, dzięki temu apelowi, że będę na marszu mile widziana i że będzie sympatyczna atmosfera równości, braterstwa i współpracy!”

Książki

• The Soloey farm mound. Excavations and methods of stratigraphical analysis [z R. Bertelsenem], Tromsoe 1985;
• Medieval arctic Norway, Warszawa 1992;
• Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław 2000;
• Rok 1000. Milenijna podróż transkontynentalna, Warszawa 2001;
• Zdobywcy Północnego Atlantyku, Wrocław 2004;
• Herrschaft und Politik im Frühen Mittelalter, 2007;
• Trudne początki Polski, Wrocław 2008 [nagroda KLIO I stopnia];
• Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń 2012 [nagroda MNiSW];
• Myśli o średniowieczu, 2013;
• Central Europe in the High Middle Ages [z N. Berend i P. Wiszewskim], Cambridge 2013;
• Bliskie spotkania wikingów, 2014;
• Zanim Polska została Polską, Toruń 2015 [nominowana do Nagrody Giedroycia];
• Co się stało w 966 roku?, Poznań 2016;
• Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń 2017 [nagroda Rektora UW];
• Co się stało w 1018 roku?, Poznań 2018;
• Trudna historia zwłok, t. 1, Toruń 2020 [nominowana do Nagrody Jana Długosza];
• Niezwykli goście Bolesława Chrobrego, t. 1 "Św. Wojciech i jego bracia", Toruń 2021.

Redakcja tomów zbiorowych

• Origins of medieval towns in temperate Europe, 1994 – wyszło jako tom 32 „Archaeologia Polona”;
• Theory and practice of archaeological research, Warszawa 1995;
• Origins of Central Europe, Warszawa 1997;
• Early Christianity in Central and East Europe, Warszawa 1997;
• Adalbertus. Wyniki programu badań interdyscyplinarnych, Warszawa 1998;
• The neighbours of Poland in the 10th century, Warszawa 2000;
• Archeologia w teorii i w praktyce, Warszawa 2000;
• Europe around the year 1000, Warszawa 2001;
• Najstarsze dzieje Podlasia w świetle źródeł archeologicznych, Siedlce 2001;
• The neighbours of Poland in the 11th century, 2002;
• The Past Societies. Polish Lands from the first Evidence of Human Presence to the Early Middle Ages, vols. 1-5, Warszawa 2016;
• The Dawning of Christianty in Poland and accross Central and Eastern Europe, Berlin 2019;
• „Origines Polonorum”, vols. 1-15, Warszawa 2006-2022 [Nagroda KLIO w 2021];
• „Dziedzictwo archeologiczne Puszczy Białowieskiej” tomy 1-6, Warszawa 2021.

Linki zewnętrzne

• Prof. Przemysław Urbańczyk, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2008-11-09] .
• Przemysław Urbańczyk: Bibliografia w Litdok Europa Środkowo-Wschodnia / Instytut Herdera w Marburgu
• http://www.urbanczyk.info.pl
• Dariusz Andrzej Sikorski, Mieszko Pierwszy Tajemniczy i jeszcze bardziej tajemnicza metoda historiograficzna;
• Przemysław Urbańczyk, Furor Sikorscianus, czyli pryncypialny strażnik ortodoksji, „Roczniki Historyczne”, t. LXXX, 2014, s. 268–277.