Przejdź do zawartości

Przenicowany świat

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przenicowany świat
Обитаемый остров
Autor

Arkadij i Boris Strugaccy

Typ utworu

Fantastyka naukowa

Wydanie oryginalne
Miejsce wydania

ZSRR

Język

rosyjski

Data wydania

1969

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1971

Wydawca

Iskry

Przekład

Tadeusz Gosk

Przenicowany świat (ros. Обита́емый о́стров, dosł. Zamieszkała wyspa) – rosyjska powieść fantastycznonaukowa wydana w 1969 roku, napisana przez braci Arkadija i Borysa Strugackich. Wraz z powieściami Żuk w mrowisku i Fale gaszą wiatr stanowi trylogię o przygodach pilota Maksyma Kammerera. Polskie wydania ukazały się w tłumaczeniu Tadeusza Goska.

Powieść ukazująca działanie totalitarnej antyutopii, widzianej oczami ziemskiego pilota, który rozbił się na obcej planecie.

Wydania

[edytuj | edytuj kod]

Powieść ukazała się najpierw w 1969 roku w odcinkach w miesięczniku „Newa”. Pierwsza wersja książkowa ukazała się w 1971. W ZSRR powieść w wersji książkowej opublikowano jeszcze w 1983 i 1989 r. W Rosji (od 1992 roku) ponad dwadzieścia razy.

Polskie wydania

[edytuj | edytuj kod]

Polski tytuł nie nawiązuje do tytułu oryginalnego („Обитаемый остров” – Zamieszkała/zaludniona wyspa).

Różnice w wydaniach

[edytuj | edytuj kod]

W pierwszej wersji powieści, opublikowanej w czasopiśmie „Newa” Maksym nosił nazwisko Rościsławski, które autorzy wybrali tak, by mieszkańcom planety trudno było je wymówić (takie samo nazwisko nosi bohater w pierwszym polskim wydaniu). Jednak podczas przygotowywania wersji książkowej interwencja radzieckiej cenzury spowodowała, że zastąpiono ją nazwiskiem o niemieckim brzmieniu, Kammerer tak, by czytelnicy nie mieli antyradzieckich skojarzeń z fabułą książki. Gdy po zniesieniu cenzury bracia Strugaccy mieli możliwość przywrócenia bohaterowi pierwotnego nazwiska, nie zrobili tego, by nie wprowadzać zamieszania w innych powieściach z tym samym bohaterem[1]. Także w kolejnych polskich wydania bohater nosi nazwisko Kammerer.

Fabuła

[edytuj | edytuj kod]

Maksym Kammerer wciąż posiada duszę dziecka. Nie chce podjąć obowiązków dorosłego życia. Aby ich uniknąć zgłosił się do jednostki Kosmicznego Zwiadu. Tutaj korzystając z najnowszych zdobyczy ziemskiej cywilizacji, może włóczyć się po kosmosie wedle własnej fantazji.

Niespodziewana kosmiczna katastrofa przerywa jego beztroskie życie. Rozbija się na planecie, gdzie ideały w których się wychował: humanizm, człowieczeństwo, prawa człowieka, wolność i wiedza, nic nie znaczą. Tu liczy się tylko brutalna siła i poddana technologicznej perfekcji manipulacja. Wszystko ma inne oblicze. Mimo wysokiego rozwoju technologii na planecie nie zdają sobie sprawy z kulistości planety. Jest to spowodowane silną refrakcją światła w atmosferze, przez co powierzchnia planety wydaje się być wklęsła (autorzy korzystają tutaj prawdopodobnie z ówczesnych hipotez o refrakcji w atmosferze Wenus). Maksym musi porzucić beztroski stan Piotrusia Pana, w którym dotychczas żył. Pomagają mu w tym genetyczne zmiany, jakim został poddany gatunek ludzki na Ziemi, niosące za sobą dużą sprawność fizyczną, odporność na urazy i zabójcze toksyny. Pomimo swojej początkowej naiwności, staje twardo do walki w obronie swoich ideałów, broniąc dyskryminowanych pariasów, zwanych wyrodkami, i pewnej kobiety, która skradła mu serce. Jednak stawanie się mężczyzną nie jest bezbolesne i nigdy nie trwa chwilę. Maksym przekona się o tym podczas ostatniej walki.

Ekranizacja

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Przenicowany świat (film).

W 2008 roku rosyjski aktor i reżyser Fiodor Bondarczuk nakręcił dwuczęściowy film, pod takim samym tytułem (Обитаемый остров). Film zyskał nieoficjalną aprobatę Borysa Strugackiego. Film jest dosyć wierny powieści. Na ekrany rosyjskich kin pierwsza część weszła w styczniu 2009 roku, zaś druga w kwietniu 2009.

W filmie w dużym zakresie stosowane są efekty specjalne, co nie pozostało bez wpływu na koszty produkcji (obie części), które wyniosły 36,3 mln dolarów. W scenach masowych wystąpiło do 7 tys. statystów, wykorzystano 300 modeli pojazdów i obiektów, oraz 3 tys. specjalnych kostiumów. Dla potrzeb filmu przebudowano 13 pojazdów opancerzonych, a także stworzono 300 szt. broni.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Б. Стругацкий: КОММЕНТАРИИ К ПРОЙДЕННОМУ. Русская фантастика. [dostęp 2019-06-12]. (ros.).