Przewodów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przewodów
wieś
Ilustracja
Kościół pw. Świętego Brata Alberta
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

hrubieszowski

Gmina

Dołhobyczów

Liczba ludności (2021)

413[2][3]

Strefa numeracyjna

84

Kod pocztowy

22-540[4]

Tablice rejestracyjne

LHR

SIMC

0887026[5]

Położenie na mapie gminy Dołhobyczów
Mapa konturowa gminy Dołhobyczów, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Przewodów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko prawej krawiędzi na dole znajduje się punkt z opisem „Przewodów”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Przewodów”
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego
Mapa konturowa powiatu hrubieszowskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Przewodów”
Ziemia50°28′18″N 23°56′10″E/50,471667 23,936111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Przewodów (ukr. Переводів, Perewodiw[6][7]) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Dołhobyczów[5][8].

Wieś stanowi sołectwo gminy Dołhobyczów[9]. W skład sołectwa wchodzi także osada Lipina. Według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (III 2011) liczyła 530 mieszkańców i była drugą co do wielkości miejscowością gminy Dołhobyczów[10].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Brata Alberta[11].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieś położona jest w staropolskim powiecie bełskim. W 1403 wchodziła w skład łacińskiej parafii rzeplińskiej, należała podówczas do Benedykta (Radzanowskiego?) z Przewodowa i Wasylowa. W 1435 roku od Radzanowskich wieś kupił kasztelan bełski Jan Magier (Magiera[12]). W II połowie XV wieku przeszła do Andrzeja Magiera, zaś w 1554 roku dziedziczka Zofia z Magierów Secygniowska (córka Mikołaja[13] sprzedała ją Andrzejowi Dembowskiemu, ówczesnemu staroście hrubieszowskiemu. W 1564 roku w miejscowości tej znajdowało się 8 łanów (134,4 ha) gruntów uprawnych[14]. W 1880 roku wieś liczyła 120 domostw i 682 mieszkańców, w tym kilkudziesięciu katolików[15]. Na przełomie XIX i XX w. wieś (gmina miejscowa, gmina katastralna) Przewodów składała się ze wsi właściwej i obszaru dworskiego. Ten drugi miał niewiele mniejszą powierzchnię, ale znacznie mniejszą populację. Powierzchnia całej wsi wynosiła 1205 ha, z czego 100 ha pokrywał las. Miejscowość należała do powiatu (starostwa) sokalskiego, podlegając powiatowi sądowemu w Bełzie. We wsi znajdowała się jednoklasowa szkoła ludowa, filialna cerkiew greckokatolicka i stacjonowali żandarmi. Katolicy łacińscy podlegali parafii w Żniatynie, uniccy parafii w Liskach, a Żydzi gminie w Bełzie[16]. Spis z r. 1921 (wówczas Przewodów był w powiecie sokalskim województwa lwowskiego) wykazał 140 domów oraz 737 mieszkańców, w tym 34 Żydów i 658 Ukraińców[14]. Z roku 1947 pochodzą dane o ówczesnej aktywności w rejonie Przewodowa oddziałów Ukraińskiej Powstańczej Armii[17]. W okresie PRL wieś była siedzibą kombinatu Państwowego Gospodarstwa Rolnego, który w 1981 r. obejmował obszar 4572 ha, głównie bardzo dobrej jakości gleb - czarnoziemów na lessach, miał ośrodki rolnicze w sześciu pobliskich miejscowościach: Białystok, Lipina, Majdan, Myców, Setniki i Wasylów, a także bazę transportowo-remontową[18]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa zamojskiego. W latach 1981–1986 wybudowano kościół św. Brata Alberta, przy którym w 1988 r. erygowano parafię pod tym samym wezwaniem. Parafia ta przejęła cmentarz, który pierwotnie był greckokatolicki[19].

W 1937 w Przewodowie znaleziono skarb w postaci co najmniej 150 rzymskich denarów, z których najmłodsze bite były w czasach panowania cesarza Kommodusa, czyli w okresie 180–192 n.e.[20] W miejscowości tej odkryto także cmentarzysko kultury przeworskiej[21]

Kombinat Państwowych Gospodarstw Rolnych[edytuj | edytuj kod]

W wyniku zakrojonej na szeroką skalę nacjonalizacji pod koniec lat 40. XX wieku do życia powołano Państwowe Gospodarstwa Rolne, w 1968 roku przekształcone w Kombinat PGR, w którego skład weszły gospodarstwa w Lipinie, Mycowie, Majdanie, Białymstoku, Setnikach i w Przewodowie. [22] Na terenie gospodarstwa swego czasu funkcjonowały takie instytucje jak amfiteatr, hotel zakładowy dom kultury, czy wiejski ośrodek zdrowia. Do dziś funkcjonuje szkoła podstawowa, otwarta w 1974 roku jako Szkoła XXX-lecia PRL w Przewodowie. [23]

Eksplozja rakiety 15 listopada 2022[edytuj | edytuj kod]

 Główny artykuł: Eksplozja rakiety w Przewodowie.

15 listopada 2022 na terenie wsi spadł pocisk; w wyniku eksplozji zginęły dwie osoby[24].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111201
  2. ↑ Wieś Przewodów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-03].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1043 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju) [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ Andrzej Saładiak: Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce. Warszawa: Burchard Edition, 1993, s. 337-338. ISBN 83-900398-1-8.
  7. ↑ Barbara Czopek: Nazwy miejscowe dawnej ziemi chełmskiej i bełskiej (w granicach dzisiejszego państwa polskiego). Ossolineum, 1988, s. 137. ISBN 83-04-02819-0.
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-11-18]. 
  9. ↑ Jednostki pomocnicze gminy Dołhobyczów [online], Urząd Gminy Dołhobyczów [dostęp 2016-01-08].
  10. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  11. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  12. ↑ Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV-XVIII wieku. Red. Antoni Gąsiorowski. Kórnik: Biblioteka Kórnicka, 1992, s. 32.
  13. ↑ Adam Boniecki: Herbarz polski: wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Cz. 1. T. 16. Warszawa: Warszawskie Towarzystwo Akcyjne S. Orgelbranda S[yn]ów), 1913, s. 248.
  14. ↑ a b Bondyra 1993 ↓, s. wg indeksu.
  15. ↑ Przewodów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 182.
  16. ↑ Skorowidz gminny Galicji : opracowany na podstawie wyników spisu ludności z dnia 31 grudnia 1900, Wiedeń: C.K. Centralna Komisja Statystyczna, 1907, s. 610-612, 921.
  17. ↑ Pawlikowski G., Drzewień-Bieniek A., 2016: Akcja „Wisła” w województwie lubelskim. „Rocznik Lubelski”, Nr 42, s. 155, 156.
  18. ↑ Płudowski H., 1985: Ocena przestrzennego ukształtowania rozłogu w wieloobiektowym przedsiębiorstwie rolniczym na przykładzie kombinatu PGR w Przewodowie. ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN — POLONIA, VOL. XIX, 12 SECTIO H, strony 163-164
  19. ↑ Przewodów. [dostęp 2022-11-15].
  20. ↑ Bodzek J., 2009: Znaleziska monet rzymskich w Przewodowie rozpatrzone na nowo. „Numismatický Sbornik”, Nr 24: 133–140.
  21. ↑ Rozwałka A., 2007: Archeologia w Dziejach gmin Zamojszczyzny. „Archeologia Polski Środkowo-wschodniej”, Nr 9, s. 343.
  22. ↑ http://www.biuletyn.net/nt-bin/_private/dolhobyczow/2224.pdf
  23. ↑ http://szkolapodstawowawprzewodowieprzewod.szkolnictwa.pl
  24. ↑ Ministerstwo Spraw Zagranicznych Polski, Komunikat w związku z wezwaniem ambasadora Federacji Rosyjskiej do MSZ [online] [dostęp 2022-11-15].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Dołhobyczów
Wsie
Kolonie
Osady
Osady wsi
  • Gołębie
  • Kościaszyn
Inne miejscowości

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Przewodów&oldid=73125102”