Przyjaciel Dzieci (1861–1915)
_(65309523)_(cropped).jpg) Winieta, numer 1/1861 | |
| Częstotliwość |
tygodnik |
|---|---|
| Państwo | |
| Adres |
Warszawa |
| Tematyka |
edukacja |
| Język |
polski |
| Pierwszy numer |
1851 |
| Ostatni numer |
1915 |
| Redaktor naczelny |
m.in. Fryderyk Henryk Lewestam, Władysław Ludwik Anczyc, Jan Kanty Gregorowicz |
Przyjaciel Dzieci – polski tygodnik o charakterze wychowawczo-edukacyjnym przeznaczony dla młodzieży, wydawany w latach 1851–1915 w Warszawie. Było to jedno z najważniejszych czasopism tego typu ukazujących się w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku[1]. Od 1871 roku wychodził z przeznaczonym dla młodszych dzieci dodatkiem „Światek Dziecięcy”[1], a w 1914 został podzielony na dwa oddzielne tytuły ("Przyjaciel Dzieci" i "Przyjaciel Młodzieży").
Historia[edytuj | edytuj kod]
W „Przyjacielu Dzieci” ukazywały się artykuły o tematyce historycznej, biograficznej, krajoznawczej i naukowej (dział „Nauki przyrodnicze i gawędy naukowe”, redagowany m.in. przez Adama Wiślickiego). Pismo miało rozbudowany dział beletrystyczny z poezją i prozą, na ogół o charakterze moralizatorskim, choć niektóre utwory miały też i walory literackie; z działem tym współpracowali m.in. Władysława Izdebska, Władysław Bełza, Jadwiga Papi. Redakcja dbała też o wysoki poziom edytorski i graficzny, współpracując m.in. z Franciszkiem Kostrzewskim, Juliuszem Kossakiem i Wojciechem Gersonem[1].Kolumnę popularnonaukową prowadził przez pewien czas Władysław Umiński[2].
Treści zamieszczane w czasopiśmie były zgodne ze zmianami kulturowymi, zachodzącymi w tym okresie, i nowymi tendencjami w zakresie wychowania. „Przyjaciel Dzieci” odgrywał istotną rolę w nauczaniu domowym w warunkach ograniczenia programu szkolnego w zaborze rosyjskim, kształtując obywatelską postawę i dostarczając wiedzy o polskiej historii i geografii[1].
Od stycznia 1914 roku, dotychczasowa publikacja „Przyjaciel Dzieci” została rozdzielona na dwa niezależne tygodniki z osobnymi redakcjami: „Przyjaciela Młodzieży”, przeznaczonego dla starszych dzieci w wieku od 10 do 16 lat oraz „Przyjaciela Dzieci”, skierowanego do czytelników w wieku 5–10 lat. Pierwszy z nich stanowił kontynuację głównego nurtu wcześniejszego tygodnika, natomiast drugi był zmodyfikowaną i poszerzoną wersją zlikwidowanego dodatku „Światek Dziecięcy”. Tak podzielone czasopisma, zachowując ciągłość (oznaczając rok 1914 jako 54. rocznik) ukazywały się do wiosny 1915 roku[2].
Redakcja[edytuj | edytuj kod]
Redaktorzy naczelni „Przyjaciela Dzieci”[1]:
- 1861–1865 Fryderyk Henryk Lewestam
- 1865–1867 Władysław Ludwik Anczyc
- 1867–1890 Jan Kanty Gregorowicz
- 1890–1911 Jan Skiwski
- 1911–1913 W. Podwiński
- 1913–01.1914 Stefan Krzywoszewski (od stycznia 1914 Krzywonoszewski był redaktorem „Przyjaciela Młodzieży”)[2]
- 01.1914 Janina Porazińska[2]
Redaktorzy naczelni „Przyjaciela Młodzieży”:
- 01–05.1914 Stefan Krzywoszewski[2]
- 05–07.1914 Czesław Podwiński[2]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Stefan Gębarski – jeden z kierowników literackich[2]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Barbara Tylicka, Grzegorz Leszczyński: Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2003, s. 331. ISBN 83-04-04606-7.
- ↑ a b c d e f g Krzysztof Woźniakowski, PO PODZIALE CZASOPISMA: „PRZYJACIEL MŁODZIEŻY” I „PRZYJACIEL DZIECI” W OSTATNICH MIESIĄCACH PRZEDWOJENNYCH (STYCZEŃ – LIPIEC 1914), „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”, 12 (Tom 12 (2020): Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego), 2021, DOI: 10.19251/rtnp/2020.12(20).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Nasz plon. Książka pamiątkowa pięćdziesięciolecia „Przyjaciela Dzieci”. Śląska Biblioteka Cyfrowa. [dostęp 2011-10-15]. (pol.).
- Zeskanowane wydania "Przyjaciela Dzieci" w MBC
- Przyjaciel Dzieci. 1861-1915. Dostępne online w: CRISPA - biblioteka cyfrowa Uniwersytetu Warszawskiego.
- Wydania czasopisma w bibliotece Polona