Przytuły (województwo podlaskie)
53°22′02″N 22°18′34″E/53,367222 22,309444| wieś | |
.jpg) Przytuły | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
86 |
| Kod pocztowy |
18-423[4] |
| Tablice rejestracyjne |
BLM |
| SIMC |
0404230[5] |
Położenie na mapie gminy Przytuły  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  | |
Położenie na mapie powiatu łomżyńskiego  | |
| 53°22′02″N 22°18′34″E/53,367222 22,309444[1]
| |
Przytuły – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie łomżyńskim, w gminie Przytuły[5][6].
Miejscowość jest siedzibą gminy Przytuły.
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0404246 | Parcele | część wsi |
Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Krzyża Świętego w Przytułach[7].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wieś królewska położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie radziłowskim ziemi wiskiej województwa mazowieckiego[8].
Początki wsi Przytuły sięgają pierwszej ćwierci czternastego wieku. W 1422 roku książę Janusz I nadał Kiełczowi herbu Kościesza wójtostwo we wsi książęcej, która od jego imienia przyjęła nazwę Kiełczewo i tak była początkowo nazywana. W 1436 r. książę Władysław wystawił akt fundacji kościoła w Przytułach, swojej książęcej wsi. W 1506 roku w Przytułach odbył się sejmik ziemi wiskiej, gdzie została zawarta ugoda między bartnikami i szlachtą wiską, zezwalająca szlachcie na wykup barci w swoich dobrach pod określonymi warunkami. Rzeka Przytulanka, która przepływa przez Przytuły, aż do 1481 roku nazywana była Kubrą
Parafia w Przytułach jest jedną z najstarszych w powiecie łomżyńskim erygowana została w pierwszej połowie XV wieku. Pierwszy drewniany kościół spłonął w 1656 roku, drugi rozebrano w 1770 roku, a trzeci przetrwał aż do 1941 roku, kiedy to został zniszczony podczas działań wojennych. Obecny kościół pw. Świętego Krzyża budowano w latach 1950 - 1960.
Elementem atrakcyjności turystycznej gminy są lasy. Stanowią one głównie bazę rekreacji związaną z grzybobraniem oraz zbiorami runa leśnego. Trudnością w turystycznym wykorzystaniu lasów jest ich prywatna struktura własności. Potencjał turystyczny stanowią występujące w gminie zabytki oraz stanowiska archeologiczne[9].
W latach 1921–1939 wieś i osada młyńska leżała w województwie białostockim, w powiecie kolneńskim (od 1932 w powiecie łomżyńskim), w gminie Przytuły.
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś i osadę młyńską zamieszkiwały 262 osoby, 225 było wyznania rzymskokatolickiego, a 37 mojżeszowego. Jednocześnie 260 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 2 żydowską. Było tu 38 budynków mieszkalnych[10]. Miejscowość należała do miejscowej parafii rzymskokatolickiej w m. Przytuły. Podlegała pod Sąd Grodzki w Stawiskach i Okręgowy w Łomży[11].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. 2 listopada została włączona do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 włączona do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączona w skład Landkreis Lomscha, Bezirk Bialystok III Rzeszy[12].
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego.
W miejscowości znajduje się kościół, który jest siedzibą parafii Krzyża Świętego. W strukturze kościoła rzymskokatolickiego parafia należy do metropolii białostockiej, diecezji łomżyńskiej, dekanatu Jedwabne.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112452
- ↑ Wieś Przytuły w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-03-17], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1047 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Gmina Przytuły [online], www.wrotapodlasia.pl [dostęp 2021-04-01] (pol.).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 46.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl, Warszawa 1933, s. 1396.
- ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 - Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-13].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Przytuły (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 240.