Pseudomysz
(Przekierowano z Pseudomys)
| Pseudomys | |||
| J.E. Gray, 1832[1] | |||
 Przedstawiciel rodzaju – pseudomysz piaskowa (P. hermannsburgensis) w Terytorium Północnym | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
pseudomysz | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Pseudomys australis J.E. Gray, 1832 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Gatunki | |||
| |||
Pseudomysz[9] (Pseudomys) – rodzaj ssaków z podrodziny myszy (Murinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae). Został on opisany naukowo w 1832 roku przez J.E. Graya[1].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące endemicznie w Australii[10][11][12].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 50–160 mm, długość ogona 53–200 mm, długość ucha 10–26 mm, długość tylnej stopy 14–36 mm; masa ciała 6–118 g[11][13].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1832 roku angielski zoolog John Edward Gray na łamach Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London[1]. Na gatunek typowy wyznaczył (oznaczenie monotypowe) pseudomysz wschodnią (P. australis).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Pseudomys: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; μυς mus, μυός muos ‘mysz’[14].
- Thetomys: gr. θης thēs, θητος thētos ‘najemnik, poddany’[15]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus nanus Gould, 1858.
- Gyomys: gr. γυιος guios ‘kulawy’[17]; μυς mus, μυος muos ‘mysz’[16]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus novaehollandiae Waterhouse, 1843.
- Paraleporillus: gr. παρα para ‘blisko’; rodzaj Leporillus O. Thomas, 1906 (zającoszczur)[4]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Paraleporillus stirtoni Martinez & Lidicker, 1971 (= Pseudomys australis J.E. Gray, 1832).
- Eekmys: „W 1980 roku spędziłem trochę czasu z miejscowymi zachodnioaustralijskimi Aborygenami z plemienia Noongar, z pasa pszenicy Australii Zachodniej. Kiedy kobiety widzą ten gatunek, wykrzykują słowo «eek!» Stąd nazwa «Eekmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos „mysz”. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudomys (Gyomys) occidentalis Tate, 1951.
- Farkmys (oryginalne oznaczenie): „Domniemany gatunek P. oralis był uważany za rzadki, więc kiedy zaciągnąłem Aborygenów Birpai do pomocy w znalezieniu tego taksonu w pobliżu rzeki Hastings w Nowej Południowej Walii zimą 2019 roku, myśliwy krzyknął «fark», kiedy chwycił jednego, a ten go ugryzł. Stąd wywodząca się nazwa «Farkmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy: Pseudomys australis oralis O. Thomas, 1921.
- Ohmys: „Podczas polowania na gryzonia z tego rodzaju w Grampian Ranges w Zachodniej Wiktorii, pod koniec 2014 roku członek aborygeńskiego plemienia Jardwadjali krzyknął «Och», gdy prawie nadepnął na jednego z nich. Stąd nazwa «Ohmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Mus albocinereus Gould, 1845.
- Oimys: „W 1996 roku zaangażowałem Aborygena z plemienia Bunganditj, aby pomógł mi zlokalizować gatunek z tego podrodzaju na wrzosowiskach na dalekiej południowo-zachodniej Wiktorii. Nie udało nam się znaleźć żadnego. Jednak powiedziano mi, że kiedy zobaczą te gryzonie, krzyczą «oi», aby zaalarmować swoich przyjaciół. Stąd nazwa podrodzaju «Oimys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy: Mus shortridgei O. Thomas, 1907.
- Ouchmys: „Kiedy w Pilbara w Zachodniej Australii w 1980 roku, szukając zdradnicy Acanthophis wellsi Hoser, 1998, boleśnie uderzyłem się palcem w stos kamieni na skraju nory P. chapmani Kitchener, 1980, i krzyknąłem «Ouch». Stąd nazwa «Ouchmys»”[7]; gr. μυς mus, μυός muos ‘mysz’. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Pseudomys chapmani Kitchener, 1980.
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Pseudomysz należy do australijskich „starych endemitów”; najstarsze szczątki zwierząt z tego rodzaju (P. vandyki) zidentyfikowano w osadach późnego pliocenu. Należą do niego różnorodne gatunki; analizy morfologiczne, anatomiczne i biochemiczne nie pozwoliły jednoznacznie ustalić związków filogenetycznych pomiędzy nimi. Badania molekularne wskazują, że może być to takson parafiletyczny, nieobejmujący przedstawicieli rodzajów zajączkoszczurek (Mastacomys) i skakuszka (Notomys) wywodzących się od wspólnego przodka. Szczątki subfosylne wskazują, że co najmniej dwa gatunki przynależne do tego rodzaju nie zostały jeszcze opisane[11]. Badania opublikowane w 2021 roku dowiodły, że osobniki zaklasyfikowane do wymarłego gatunku Pseudomys gouldii są genetycznie nieodróżnialne od żyjących P. fieldi; prowadzi to do wniosku, że gatunek ten w rzeczywistości nie wymarł, a nazwa Pseudomys fieldi jest młodszym synonimem P. gouldii[18].
Do rodzaju należą następujące gatunki (występujące współcześnie i wymarłe po 1500 roku[b])[20][13][10][9]:
- Pseudomys bolami Troughton, 1932 – pseudomysz akacjowa
- Pseudomys delicatulus (Gould, 1842) – pseudomysz delikatna
- Pseudomys novaehollandiae (Waterhouse, 1843) – pseudomysz malutka
- Pseudomys hermannsburgensis (Waite, 1896) – pseudomysz piaskowa
- Pseudomys higginsi (Trouessart, 1897) – pseudomysz tasmańska
- Pseudomys australis J.E. Gray, 1832 – pseudomysz wschodnia
- Pseudomys auritus O. Thomas, 1910 – takson wymarły
- Pseudomys gouldii (Waterhouse, 1839) – pseudomysz wydmowa
- Pseudomys albocinereus (Gould, 1845) – pseudomysz popielata
- Pseudomys apodemoides Finlayson, 1932 – pseudomysz jedwabista
- Pseudomys glaucus O. Thomas, 1910 – pseudomysz niebieskawa – takson wymarły
- Pseudomys fumeus Brazenor, 1934 – pseudomysz okopcona
- Pseudomys desertor Troughton, 1932 – pseudomysz pustynna
- Pseudomys shortridgei (O. Thomas, 1907) – pseudomysz wrzosowiskowa
- Pseudomys oralis O. Thomas, 1921 – pseudomysz leśna
- Pseudomys gracilicaudatus (Gould, 1845) – pseudomysz cienkoogonowa
- Pseudomys nanus (Gould, 1858) – pseudomysz kasztanowa
- Pseudomys calabyi Kitchener & Humphreys, 1987 – pseudomysz północna
- Pseudomys johnsoni Kitchener, 1985 – pseudomysz forteczna
- Pseudomys patrius (O. Thomas & Dollman, 1909) – pseudomysz rodzinna
- Pseudomys chapmani Kitchener, 1980 – pseudomysz kamienista
- Pseudomys occidentalis Tate, 1951 – pseudomysz zachodnia
Opisano również gatunek wymarły z pliocenu stanu Queensland w Australii[21][22]:
- Pseudomys vandycki Godthelp, 1989
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Autentyczność taksonów opisanych przez kontrowersyjnego[5] australijskiego herpetologa Raymonda Hosera jest kwestionowana przez władze teriologiczne i herpetologiczne oraz ICZN; zachodzi potrzeba dalszych badań nad ważnością opisanych taksonów[6].
- ↑ W teriologii za taksony współczesne uważa się również gatunki wymarłe po 1500 roku[19].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c J.E. Gray. Three new animals, brought from New Holland by Mr. Cunningham. „Proceedings of the Committee of Science and Correspondence of the Zoological Society of London”. 2, s. 39, 1832. (ang.).
- ↑ Thomas 1910 ↓, s. 606.
- ↑ Thomas 1910 ↓, s. 607.
- ↑ a b M.R. Martinez & W.Z. Lidicker. Description of a New Genus and Species of Fossil Rodent from Australia. „Journal of Mammalogy”. 52, s. 775, 1971. DOI: 10.2307/1378925. (ang.).
- ↑ H. Kaiser, B.I. Crother, Ch.M.R. Kelly, L. Luiselli, M. O’Shea, H. Ota, P. Passos, W.D. Schleip & W. Wüster. Best practices: in the 21st century, taxonomic decisions in herpetology are acceptable only when supported by a body of evidence and published via peer-review. „Herpetological Review”. 44 (1), s. 8–23, 2013. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Pseudomys chapmani Kitchener, 1980. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Hoser 2020 ↓, s. 33.
- ↑ Hoser 2020 ↓, s. 34.
- ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 278–279. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 508–510. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c Ch. Denys, P. Taylor & K. Aplin. Opisy gatunków Muridae: Ch. Denys, P. Taylor, C. Burgin, K. Aplin, P.-H. Fabre, R. Haslauer, J. Woinarski, B. Breed & J. Menzies: Family Muridae (True Mice and Rats, Gerbils and relatives). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 729–734. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Pseudomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-12-10].
- ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 326–327. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 592, 1904. (ang.).
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 263.
- ↑ a b Jaeger 1959 ↓, s. 160.
- ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 114.
- ↑ E. Roycroft, A.J. MacDonald, C. Moritz, A. Moussalli, R.P. Miguez & K.C. Rowe. Museum genomics reveals the rapid decline and extinction of Australian rodents since European settlement. „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”. 118 (27), 2021. DOI: 10.1073/pnas.2021390118. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Taxonomic overview. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-12]. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra, Pseudomys Gray, 1832, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-12] (ang.).
- ↑ H. Godthelp. Pseudomys vandycki, a Tertiary murid from Australia. „Memoirs of the Queensland Museum”. 28 (1), s. 171, 1989. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- O. Thomas. The generic arrangement of the Australian murines hitherto referred to "Mus.". „The Annals and Magazine of Natural History”. Eighth Series. 6, s. 603–607, 1910. (ang.).
- Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, OCLC 637083062 (ang.).
- E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 1–316. (ang.).
- R.T. Hoser. An overdue break up of the rodent genus Pseudomys into subgenera as well as the formal naming of four new species. „Australasian Journal of Herpetology”. 49, s. 30–41, 2020. (ang.).