Psiząb

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Psiząb
Ilustracja
Erythronium americanum
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

liliowce

Rodzina

liliowate

Rodzaj

psiząb

Nazwa systematyczna
Erythronium L.
Sp. Pl. 305. 1753
Owoc psizębu
Psiząb liliowy japoński w ściółce lasu
Psiząb liliowy w ściółce lasu

Psiząb (Erythronium L.) – rodzaj roślin z rodziny liliowatych obejmujący około 30 gatunków występujących w chłodniejszych i żyznych lasach Ameryki Północnej, północnych Chinach (Liaoning, Jilin), Korei, Japonii, Kazachstanie oraz w azjatyckiej części Rosji. Nazwa rodzajowa odnosi się do kształtu cebul, który faktycznie przypomina psie zęby. Gatunkiem typowym jest Erythronium dens-canis L.[3]

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga
Delikatna i lekko pochylona, rozgałęziona, ale niektóre gatunki są jednopędowe. Łodyga wyrasta z podziemnej, wieloletniej cebuli, okrytej łuską. Cebula mateczna tworzy w każdym roku cebulki przybyszowe.
Liście
Dosyć szerokie, odziomkowe, usychające kilka tygodni po kwitnieniu, lancetowate lub jajowate, całobrzegie, barwy zielonej. Większość gatunków posiada liście ozdobione marmurkowym wzorem (koloru od czerwonego do brązowego).
Kwiaty
Sześciopłatkowe, barwy białej, żółtej, różowej, czerwonej i fioletowej, osadzone na pojedynczej łodydze lub jej rozgałęzieniach, o płatkach odwiniętych do góry. Psizęby kwitną w okolicach kwietnia–czerwca.
Owoce
Torebka.

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Synonimy taksonomiczne[3]

Mithridatium Adanson

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)[2]

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd liliowce (Liliales), rodzina liliowate (Liliaceae), podrodzina Lilioideae[2].

Pozycja w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd liliowce (Liliales Perleb), podrząd Liliineae Rchb., rodzina liliowate (Liliaceae Juss.), rodzaj psiząb (Erythronium L.)[4].

Gatunki[5]

Gatunki z zachodu Ameryki Północnej:

Gatunki ze wschodu Ameryki Północnej:

Gatunki z południowej Europy:

Gatunki z Azji:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-10-21] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  4. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Erythronium. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-30]. (ang.).
  5. Erythronium L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2020-09-05].