Ptasia grypa
| ||
![]() Wirus grypy typu A, wywołujący ptasią grypę – obraz z transmisyjnego mikroskopu elektronowego (Źródło: Dr Erskine Palmer, Biblioteka ilustracji dot. zdrowia publicznego przy Centrum Epidemiologicznym) | ||
ICD-10 | J09 Grypa wywołana przez inny określony wirus grypy |
Ptasia grypa, influenza ptaków – ostra choroba zakaźna występująca powszechnie u ptaków, wywołana przez typ A wirusa grypy, który należy do rodziny Orthomyxoviridae, rodzaju Influenzavirus A.
Wirus ginie w temperaturze 70 °C. W zbiornikach wodnych, często zakażonych przez ptaki wodne, wirus zachowuje zakaźność przez 4 dni w 22 °C i ponad 30 dni w 0 °C. Najpopularniejszym lekiem dla ludzi przeciw ptasiej grypie jest oseltamivir.
Występowanie i szczepy[edytuj | edytuj kod]
Ptasia grypa występuje na całym świecie i wszystkie gatunki ptaków są podatne na zarażenie się wirusem, choć niektóre gatunki są bardziej odporne od innych. Do tej pory zidentyfikowano ponad 140 szczepów wirusa. Większość z nich to odmiany łagodne o niskiej patogenności (Low Pathogenic Avian Influenza, LPAI) (ang.).
Mimo tego, znane są dwa szczepy (H5 i H7), które mogą przyczyniać się do dużej śmiertelności wśród drobiu – szczepy o wysokiej patogeniczności (ang. Highly Pathogenic Avian Influenza, HPAI). Szczepy te zazwyczaj jednak nie występują wśród dziko żyjących ptaków. Pojawiają się one u drobiu, przetrzymywanego w ogromnych, nienaturalnych zagęszczeniach. W tego typu warunkach wirusy mogą poprzez wielokrotne cykle rozwojowe wytworzyć szczepy o nowych genetycznie cechach i bardzo znacznej zjadliwości. Dzikie ptaki mogą zarazić się tymi szczepami przez bezpośredni kontakt z chorym drobiem.
Na ptasią grypę chorują nie tylko ptaki. Odnotowano występowanie wirusa także u łaskunów, tygrysów, świni, kotów, psów i ludzi.
Szczep H5N1[edytuj | edytuj kod]
Najgroźniejszym obecnie szczepem wirusa jest szczep H5N1. Po raz pierwszy stwierdzono go w Hongkongu w 1997 r. Szczep ten wyewoluował najprawdopodobniej ze szczepów LPAI w ogromnych fermach na skutek nienaturalnego zagęszczenia hodowanego drobiu, złych warunków sanitarnych i innych czynników.
Mimo stwierdzenia już w 1997 r., prawdziwa epidemia ptactwa domowego wybuchła dopiero w 2003 r. w Kambodży, Chinach, Indonezji, Japonii, Laosie, Korei Południowej, Tajlandii i Wietnamie. W roku tym zginęło od wirusa i/lub zostało zabitych przez hodowców ok. 100 mln sztuk drobiu. Po względnym opanowaniu choroby nastąpił nawrót w 2004 r. w tych samych krajach oraz w Malezji, Kazachstanie, Rosji (na Syberii), Iraku, Iranie, Gruzji, Azerbejdżanie, Izraelu, Afganistanie, Pakistanie, Indiach, Birmie, Kuwejcie, Jordanii a także w Europie – na Węgrzech, Ukrainie, Słowacji, w Chorwacji, Rumunii, Turcji, Włoszech, Grecji, Bułgarii, Austrii, Bośni, Serbii i Czarnogórze, Francji, Niemczech, Szwajcarii, Słowenii, Danii, Szwecji, Czechach i w Polsce, oraz w Afryce – Nigerii, Nigrze, Egipcie, Kamerunie, Burkina Faso, w Togo i Ghanie.
Według WHO od 2003 roku do sierpnia 2009 zmarły 262 osoby na 440 zgłoszonych zachorowań (60%)[1]. Charakteryzuje się więc on dość dużą zjadliwością, co jest czynnikiem zmniejszającym ryzyko pandemii. Stosunkowo trudno jest się nim też zarazić.
Szczep H5N8[edytuj | edytuj kod]
Wirusy H5N8 należą do dużej grupy wirusów określanych jak H5Nx i wywodzących się od wirusa H5N1. Wywołuje wysoką zachorowalność i śmiertelność również u drobiu wodnego[2]. Pierwsze przypadki tego wirusa odnotowano w 2010 roku w Azji[3]. Do niedawna uważano, że ten szczep wirusa nie jest chorobotwórczy dla człowieka[4], jednak w lutym 2021 odnotowano pierwsze przypadki zakażenia nim ludzi. Zakażeniu wirusem H5N8 uległo siedmiu pracowników fermy drobiu w Rosji[5].
Drogi zakażenia[edytuj | edytuj kod]
Mimo ryzyka zakażenia się chorobą przez inne ptaki (szczególnie narażone są ptaki wodne – kaczki, gęsi i łabędzie, czyli blaszkodziobe Anseriformes oraz mewy Laridae), nie ma żadnych dowodów na to, że ogniska choroby mogą powstawać na skutek przenoszenia wirusa przez dzikie i migrujące ptaki. Czas i kierunki migracji dziko żyjących ptaków są odmienne od czasu i kierunków rozprzestrzeniania się obecnej epidemii ptasiej grypy.
Do powstania nowych ognisk choroby w Azji dochodziło zawsze na skutek przemieszczania zakażonego drobiu. Wybuch epidemii w Kazachstanie, Mongolii i Rosji miał miejsce w okresie letnim, kiedy ptaki wodne pierzą się i nie są zdolne do lotu. Ponadto ogniska choroby występują w miejscach połączonych głównymi szlakami komunikacyjnymi, którymi prawdopodobnie transportowano zarażony drób. Dodatkowo wirus H5N1 jest tak zjadliwy, iż zarażony ptak nie byłby w stanie przelecieć znacznej odległości.
Obserwowany w lutym 2006 r. „atak” ptasiej grypy w Europie także nie pokrywa się z migracjami ptaków – ptaki migrujące jeszcze nie zdążyły wrócić, a np. gęsi zbożowe, które zimują w Polsce, przyleciały z północy, gdzie do tej pory nie odnotowano szczepu H5N1.
Zagrożenie pandemią[edytuj | edytuj kod]
Największym niebezpieczeństwem dla ludzi byłoby pojawienie się mutacji w strukturze genetycznej wirusa, która pozwoliłaby mu na przenoszenie się od człowieka do człowieka. W chwili obecnej człowiek może zakazić się jedynie od zwierzęcia, ale zupełnie prawdopodobne jest pojawienie się (na drodze mutacji) zmiany w genetycznej strukturze wirusa umożliwiającej mu przenoszenie się od człowieka do człowieka, choć wymaga to niekorzystnego zbiegu okoliczności: aby doszło do tej mało prawdopodobnej sytuacji człowiek lub zwierzę (np. świnia) musi zarazić się równocześnie wirusem ludzkim i zwierzęcym. W skrócie można powiedzieć, że dzięki podziałowi na segmenty możliwa jest wymiana genów pomiędzy dwoma wirusami pasożytującymi na tej samej komórce. W takiej sytuacji może powstać zupełnie nowy szczep zdolny do wywołania pandemii.
Do 26 czerwca 2006 stwierdzono jeden przypadek przejścia wirusa z człowieka na człowieka bez utraty zjadliwości. 25 czerwca 2006 w Indonezji zmarł na ptasią grypę ojciec, zaraziwszy się uprzednio od swojego 10-letniego syna. Stwierdzono to na podstawie drobnej zmiany w genomie wirusa znalezionego u chłopca, która również była obecna w genomie wirusa ojca. Zmiana ta jednak nie wydaje się dotyczyć ani zjadliwości, ani zaraźliwości.
W 2005 odtworzono strukturę genetyczną wirusa, który wywołał epidemię grypy hiszpanki w latach 1918-1919. Okazało się że wirus był bardzo podobny do wirusa ptasiej grypy i najprawdopodobniej od niego pochodził. Na razie nie wykryto jeszcze pojawienia się takiej mutacji.
Objawy[edytuj | edytuj kod]
Objawy u ptaków[edytuj | edytuj kod]
Okres inkubacji trwa 3 do 5 dni w zależności od szczepu wirusa (czasami do 7 dni), gatunku drobiu i jego wieku.
Objawy kliniczne ptasiej grypy u drobiu są mało charakterystyczne i zróżnicowane w zależności od zjadliwości szczepu wirusa wywołującego chorobę, gatunku i wieku ptaków, zakażeń towarzyszących oraz warunków środowiskowych.
Główne objawy kliniczne wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu to:
- depresja,
- brak apetytu,
- gwałtowny spadek/utrata produkcji jaj, miękkie skorupy jaj,
- objawy nerwowe,
- zasinienie i obrzęk grzebienia i korali,
- silne łzawienie, obrzęk zatok podoczodołowych, kichanie,
- trudności z oddychaniem,
- biegunka.
Padnięcia mogą być nagłe, bez widocznych objawów sygnalizujących zakażenie. Śmiertelność może dochodzić do 100%. Przy zakażeniu wirusem grypy o niskiej zjadliwości mogą wystąpić objawy (raczej łagodne) ze strony układu oddechowego, depresja, biegunka, zmniejszona produkcja jaj u niosek aż do zaniku, osłabienie, stroszenie piór i gorączkę. Zakażone ptaki wydalają duże ilości wirusa z kałem, w wydzielinie z oczu i dróg oddechowych. Przedłużająca się choroba powoduje wzrastające przekrwienie, głównie na gardle, tchawicy, żołądku i tłuszczu w okolicy serca oraz podskórne obrzmienie na głowie i nogach zwierząt.
Gatunkami drobiu, które charakteryzują się dużą wrażliwością na zakażenie wirusem grypy ptaków i występowanie klinicznej postaci choroby są kury i indyki. Podobną, aczkolwiek nieco mniejszą wrażliwością charakteryzują się perliczki, przepiórki, bażanty i kuropatwy. Gatunkami drobiu, które wykazują podatność na zakażenie wszystkimi szczepami wirusa ptasiej grypy są kaczki i gęsi, ale tylko niektóre bardzo zjadliwe wirusy wywołują u nich kliniczną postać choroby. Największą odpornością na grypę ptaków charakteryzują się strusie, gdzie do upadków dochodzi u 20-30% zainfekowanej populacji. W przypadku emu objawy kliniczne i upadki nie występują praktycznie w ogóle[6].
Objawy u ludzi[edytuj | edytuj kod]
Ptasia grypa u ludzi wywołuje objawy podobne do tych spowodowanych zwykłą grypą:
W ciężkich przypadkach może także powodować problemy z oddychaniem oraz prowadzić do zapalenia płuc.
Grupy podwyższonego ryzyka[edytuj | edytuj kod]
- zdrowe dzieci w wieku od 6. do 23. miesiąca;
- kobiety w ciąży;
- dzieci i młodzież (od 6. miesiąca życia do 18 lat), leczone przewlekle kwasem acetylosalicylowym;
- dorośli i dzieci chorzy na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego lub oddechowego, w tym na astmę;
- dorośli i dzieci, którzy w minionym roku często przebywali w szpitalu z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy), niewydolności nerek, hemoglobinopatii lub niedoborów odporności;
- osoby po przeszczepie organu.
Zakażenia u ludzi[edytuj | edytuj kod]
Ludzie zarażają się H5N1, dotykając chorych ptaków, ich wydzielin lub odchodów. Dotychczas większość przypadków zachorowań u ludzi zdarzyła się w rejonach wiejskich czy podmiejskich, gdzie w wielu gospodarstwach hodowany jest drób[7]. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo zakażenia się, należy:
- wszystkie przedmioty stykające się z surowym drobiem należy myć detergentem i dokładnie spłukiwać[7];
- uważać, by soki z surowego mięsa nie stykały się z innymi produktami spożywczymi[7];
- unikać kontaktu z ptasimi odchodami (np. podczas mycia samochodu, okien) – używać jednorazowych rękawiczek[7];
- unikać bezpośredniego kontaktu z ptactwem (zwłaszcza z padłymi sztukami) – nie dotykać; zarazić się można poprzez kontakt z piórami, pierzem lub puchem;
- powstrzymać się od jedzenia potraw z surowych jaj (np. kogel-mogel);
- ptasie jajka przechowywać osobno, nie pozwalając by weszły w kontakt z inną żywnością; przed użyciem zaleca się wyparzyć je we wrzątku;
- myć ręce i narzędzia po każdej obróbce produktów drobiowych.
Przypadki w Polsce[edytuj | edytuj kod]
2 marca 2006 znaleziono dwa martwe i jednego chorego łabędzia w Toruniu. 5 marca 2006 rano podano do wiadomości, że są to pierwsze przypadki wystąpienia wirusa ptasiej grypy w Polsce. Tego samego dnia Państwowy Instytut Weterynarii w Puławach podał, że łabędzie były zarażone wirusem H5N1. Londyński instytut potwierdził ten wynik.
Kolejny potwierdzony w Polsce przypadek znalezienia wirusa ptasiej grypy odkryto 11 marca 2006 w Kostrzynie nad Odrą (woj. lubuskie). Tego samego dnia podano do wiadomości o dwóch następnych ogniskach choroby: w Świnoujściu i Bydgoszczy.
1 grudnia 2007 roku wykryto trzy ogniska ptasiej grypy w miejscowościach Rokicice, Myśliborzyce i Uniejewo pod Płockiem[8]. Na miejscowych fermach drobiu (w tym dwóch indyczych), zlokalizowano szczep H5N1.
8 grudnia 2007 roku odkryto nowe ognisko ptasiej grypy w powiecie żuromińskim w województwie mazowieckim.
10 grudnia 2007 roku minister rolnictwa poinformował o pojawieniu się ogniska ptasiej grypy w miejscowości Sadłowo w gminie Bieżuń. w grudniu 2007 wykryto także ogniska w miejscowościach Łępno, Krzykały gm. Orneta oraz Głodówko i w gminie Miłakowo.
2016[edytuj | edytuj kod]
Lp. | Data potwierdzenia | Kierunek produkcji | Miejscowość | Gmina | Powiat | Województwo |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | 3 grudnia | gęsi | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[9] |
2. | 13 grudnia | indyki | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[10] |
3. | 15 grudnia | gęsi | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[11] |
4. | 18 grudnia | indyki | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[12] |
5. | 18 grudnia | chów przyzagrodowy | - | Przemyśl | przemyski | podkarpackie[13] |
6. | 20 grudnia | indyki | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[14] |
7. | 20 grudnia | indyki | - | Deszczno | gorzowski | lubuskie[14] |
8. | 20 grudnia | chów przyzagrodowy | - | Książ Wielki | miechowski | małopolskie[14] |
9. | 22 grudnia | chów przyzagrodowy | - | Książ Wielki | miechowski | małopolskie[15] |
10. | 23 grudnia | kaczki | Borek | Deszczno | gorzowski | lubuskie[16] |
11. | 23 grudnia | indyki | Maszewo | Deszczno | gorzowski | lubuskie[16] |
12. | 23 grudnia | chów przyzagrodowy | Czuszów | Pałecznica | proszowicki | małopolskie[16] |
13. | 26 grudnia | indyki | Karnin | Deszczno | gorzowski | lubuskie[16] |
14. | 27 grudnia | indyki | Lubiszyn | Lubiszyn | gorzowski | lubuskie[17] |
15. | 27 grudnia | chów przyzagrodowy | Zagórzyce | Pińczów | pińczowski | świętokrzyskie[17] |
16. | 28 grudnia | indyki | Stare Polichno | Santok | gorzowski | lubuskie[18] |
17. | 29 grudnia | chów przyzagrodowy | Dąbrowa Tarnowska | Dąbrowa Tarnowska | dąbrowski | małopolskie[19] |
18. | 29 grudnia | indyki | Stare Polichno | Santok | gorzowski | lubuskie[19] |
19. | 29 grudnia | kaczki | Płonica | Deszczno | gorzowski | lubuskie[20] |
20. | 30 grudnia | kurczęta wolno rosnące | Stare Polichno | Santok | gorzowski | lubuskie[20] |
21. | 31 grudnia | chów przyzagrodowy | m. Krosno | krosnośnieński | podkarpackie[20] | |
22. | 31 grudnia | chów przyzagrodowy | Koryto | Czarnocin | kazimierski | świętokrzyskie[20] |
2017[edytuj | edytuj kod]
Lp. | Data potwierdzenia | Kierunek produkcji | Miejscowość | Gmina | Powiat | Województwo |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | 3 stycznia | chów przyzagrodowy | Przewóz | Cisek | kędzierzyńsko-kozielski | opolskie[21] |
2. | 3 stycznia | indyki | Płonica | Deszczno | gorzowski | lubuskie[22] |
3. | 3 stycznia | indyki | Kiełpin | Deszczno | gorzowski | lubuskie[22] |
4. | 5 stycznia | chów przyzagrodowy | Krzywaczka | Sułkowice | myślenicki | małopolskie[23] |
5. | 6 stycznia | indyki | Przytoczna | Przytoczna | międzyrzecki | lubuskie[23] |
6. | 7 stycznia | chów przyzagrodowy | Włochy | Domaszowice | namysłowski | opolskie[23] |
7. | 11 stycznia | chów przyzagrodowy | Kudowa-Zdrój | Kudowa-Zdrój | kłodzki | dolnośląskie[24] |
8. | 11 stycznia | chów przyzagrodowy | m. Kraków | małopolskie[24] | ||
9. | 17 stycznia | Bierzów | Kobyla Góra | ostrzeszowski | wielkopolskie[25] | |
10. | 18 stycznia | chów przyzagrodowy | Popielarnia | Wiskitki | żyrardowski | mazowieckie[26] |
11. | 24 stycznia | chów przyzagrodowy | Sulechów | Sulechów | zielonogórski | lubuskie[27] |
12. | 27 stycznia | Nowy Tomyśl | nowotomyski | wielkopolskie[28] | ||
13. | 28 stycznia | indyki | Gietrzwałd | olsztyński | warmińsko-mazurskie[29] | |
14. | 30 stycznia | Poręba Żegoty | Alwernia | chrzanowski | małopolskie[30] | |
15. | 31 stycznia | chów przyzagrodowy | Siennów | Zarzecze | przeworski | podkarpackie[31] |
16. | 2 lutego | kaczki | Kaliszkowice Kaliskie | Mikstat | ostrzeszowski | wielkopolskie[32] |
17. | 3 lutego | kury nioski | Oleśnica | oleśnicki | dolnośląskie[33] | |
18. | 3 lutego | chów przyzagrodowy | Zarzecze | przeworski | podkarpackie[33] | |
19. | 3 lutego | indyki | Mosina | poznański | wielkopolskie[33] | |
20. | 4 lutego | kaczki | Grabów nad Prosną | ostrzeszowski | wielkopolskie[33] | |
21. | 4 lutego | indyki | Gietrzwałd | olsztyński | warmińsko-mazurskie[33] | |
22. | 7 lutego | gęsi | Wisznia Mała | trzebnicki | dolnośląskie[34] | |
23. | 9 lutego | kury nioski | Stęszew | poznański | wielkopolskie[35] | |
24. | 9 lutego | kaczki | Wisznia Mała | trzebnicki | dolnośląskie[35] | |
25. | 10 lutego | kury nioski | Oleśnica | oleśnicki | dolnośląskie[35] | |
26. | 10 lutego | chów przyzagrodowy | Łazy | zawierciański | śląskie[35] | |
27. | 12 lutego | kury nioski | Stęszew | poznański | wielkopolskie[35] | |
28. | 14 lutego | chów przyzagrodowy | Ustroń | cieszyński | śląskie[36] | |
29. | 14 lutego | chów przyzagrodowy | Zgorzelec | zgorzelecki | dolnośląskie[36] | |
30. | 20 lutego | indyki, kury | Krypno | moniecki | podlaskie[37] | |
31. | 20 lutego | gęsi | Sośnie | ostrowski | wielkopolskie[38] | |
32. | 20 lutego | gęsi | Sośnie | ostrowski | wielkopolskie[38] | |
33. | 21 lutego | chów przyzagrodowy | Promna | białobrzeski | mazowieckie[39] | |
34. | 22 lutego | gęsi | Mikstat | ostrzeszowski | wielkopolskie[40] | |
35. | 23 lutego | gęsi | Sośnie | ostrowski | wielkopolskie[41] | |
36. | 23 lutego | chów przyzagrodowy | Kruszwica | inowrocławski | kujawsko-pomorskie[41] | |
37. | 24 lutego | chów przyzagrodowy | Kożuchów | nowosolski | lubuskie[42] | |
38. | 1 marca | kaczki | Mikstat | ostrzeszowski | wielkopolskie[43] | |
39. | 6 marca | chów przyzagrodowy | Otyń | nowosolski | lubuskie[44] | |
40. | 7 marca | chów przyzagrodowy | Mogilany | krakowski | małopolskie[45] | |
41. | 7 marca | chów przyzagrodowy | Mikstat | ostrzeszowski | wielkopolskie[46] | |
42. | 9 marca | indyki | Sieroszewice | ostrowski | wielkopolskie[47] | |
43. | 16 marca | chów przyzagrodowy | Skawina | krakowski | małopolskie[48] |
2019 - 2020[edytuj | edytuj kod]
Lp. | Data potwierdzenia | Kierunek produkcji | Miejscowość | Gmina | Powiat | Województwo |
---|---|---|---|---|---|---|
1. | 31 grudnia 2019 | indyki | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[49] |
2. | 31 grudnia 2019 | indyki | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[49] |
3. | 31 grudnia 2019 | indyki | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[49] |
4. | 2 stycznia 2020 | perlice | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[49] |
5. | 3 stycznia | kury nioski | Topola Osiedle | Przygodzice | ostrowski | wielkopolskie[49] |
6. | 3 stycznia | chów przyzagrodowy | Wólka Orłowska | Izbica | krasnostawski | lubelskie[49] |
7. | 3 stycznia | chów przyzagrodowy | Olchowiec Kolonia | Żółkiewka | krasnostawski | lubelskie[49] |
8. | 4 stycznia | indyki | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[50] |
9. | 6 stycznia | indyki | Stary Uścimów | Uścimów | lubartowski | lubelskie[50] |
10. | 10 stycznia | indyki | Rościn | Myślibórz | myśliborski | zachodniopomorskie[51] |
11. | 13 stycznia | gęsi reprodukcyjne | Zalesie | Dąbie | kolski | wielkopolskie[51] |
12. | 15 stycznia | kaczki reprodukcyjne | Słaborowice | Ostrów Wielkopolski | ostrowski | wielkopolskie[52] |
13. | 16 stycznia | kaczki rzeźne | Ostrów Wielkopolski | Ostrów Wielkopolski | ostrowski | wielkopolskie[52] |
14. | 18 stycznia | chów przyzagrodowy | Strupice | Chojnów | legnicki | dolnośląskie[53] |
15. | 23 stycznia | indyki | Zapust | Ostroróg | szamotulski | wielkopolskie[54] |
16. | 23 stycznia | chów przyzagrodowy | Radłów | Raszków | ostrowski | wielkopolskie[54] |
17. | 23 stycznia | chów przyzagrodowy | Słaborowice | Ostrów Wielkopolski | ostrowski | wielkopolskie[54] |
18. | 26 stycznia | indyki | Rąbity | Zalewo | iławski | warmińsko-mazurskie[55] |
19. | 29 stycznia | indyki | Stary Widzim | Wolsztyn | wolsztyński | wielkopolskie[56] |
20. | 29 stycznia | chów przyzagrodowy | Ruda Kozielska | Kuźnia Raciborska | raciborski | śląskie[57] |
21. | 8 lutego | indyki | Zybułtowo | Grunwald | ostródzki | warmińsko-mazurskie[58] |
22. | 21 lutego | kaczki rzeźne | Kędzierzyn-Koźle | Kędzierzyn-Koźle | kędzierzyńsko-kozielski | opolskie[59] |
23. | 21 lutego | kaczki reprodukcyjne | Kociołki | Błaszki | sieradzki | łódzkie[60] |
24. | 21 lutego | kaczki rzeźne | Świbie | Wielowieś | gliwicki | śląskie[60] |
25. | 21 lutego | kaczki rzeźne | Regny | Koluszki | łódzki wschodni | łódzkie[60] |
26. | 22 lutego | kaczki rzeźne | Skaratki | Domaniewice | łowicki | łódzkie[60] |
27. | 23 lutego | kaczki rzeźne | Barnowiec | Dąbie | kolski | wielkopolskie[60] |
28. | 25 lutego | kaczki rzeźne | Konopnica | Wartkowice | poddębicki | łódzkie[61] |
29. | 27 lutego | kaczki rzeźne | Kolonia Brużyca | Aleksandrów Łódzki | zgierski | łódzkie[62] |
30. | 2 marca | kaczki rzeźne | Stara Ciświca | Grodziec | koniński | łódzkie[63] |
31. | 2 marca | różne gatunki | Radonia | Wielowieś | gliwicki | śląskie[64] |
32. | 4 marca | kaczki rzeźne | m. Łódź | łódzkie[65] | ||
33. | 6 marca | chów przyzagrodowy | Dąbrowica | Długołęka | wrocławski | dolnośląskie[66] |
34. | 24 marca | indyki | Muszkowo | Krzeszyce | sulęciński | lubuskie[67] |
35. | 31 marca | indyki | Muszkowo | Krzeszyce | sulęciński | lubuskie[68] |
36. | 24 listopada | kury nioski | Wroniawy | Wolsztyn | wolsztyński | wielkopolskie[69] |
37. | 2 grudnia | indyki | Nakory | Suchożebry | siedlecki | mazowieckie[70] |
38. | 4 grudnia | kury nioski | Komiłowo | Kobylnica | słupski | pomorskie[71] |
39. | 4 grudnia | indyki | Tarnowa | Rakoniewice | grodziski | wielkopolskie[71] |
40. | 5 grudnia | kury nioski | Kiełpiny | Siedlec | wolsztyński | wielkopolskie[71] |
41. | 8 grudnia | indyki | Sieraków | Gostynin | gostyniński | mazowieckie[72] |
42. | 12 grudnia | indyki | Świniarc | Grodziczno | nowomiejski | warmińsko-mazurskie[73] |
43. | 14 grudnia | indyki | Reklinek | Siedlec | wolsztyński | wielkopolskie[74] |
44. | 14 grudnia | kury nioski | Wielichowo-Wieś | Wielichowo | grodziski | wielkopolskie[74] |
45. | 14 grudnia | indyki | Tarnowa | Rakoniewice | grodziski | wielkopolskie[74] |
46. | 15 grudnia | chów przyzagrodowy | Zaborów Stary | Gostynin | gostyniński | mazowieckie[75] |
47. | 15 grudnia | indyki | Chobienice | Siedlec | wolsztyński | wielkopolskie[75] |
48. | 16 grudnia | indyki | Lubosina | Pniewy | szamotulski | wielkopolskie[76] |
49. | 18 grudnia | chów przyzagrodowy | Mielno | Mielno | koszaliński | zachodniopomorskie[77] |
50. | 22 grudnia | chów przyzagrodowy | Szalejów Dolny | Kłodzko | kłodzki | dolnośląskie[78] |
51. | 22 grudnia | indyki | Borki | Pisz | piski | warmińsko-mazurskie[78] |
52. | 23 grudnia | gęsi | Reklin | Siedlec | wolsztyński | wielkopolskie[79] |
53. | 28 grudnia | kaczki rzeźne | Kaniwola | Ludwin | łęczyński | lubelskie[80] |
54. | 29 grudnia | chów przyzagrodowy | Stary Wielisław | Kłodzko | kłodzki | dolnośląskie[80] |
2021[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze ognisko w 2021 roku stwierdzono 4 stycznia na fermie indyków rzeźnych w miejscowości Lisiowólka w województwie lubelskim[81].
27 lutego 2021 zakwalifikowano Sopot jako obszar zagrożony ptasią grypą H5N8[82].
Do dnia 17 marca 2021 roku stwierdzono już 51. ognisk grypy ptaków [83]. 23 marca ognisko wysoce zjadliwej grypy ptaków zostało stwierdzone na fermie utrzymującej ponad 400 tys. kur niosek, w miejscowości Chromakowo, w powiecie żuromińskim, w którym jest największe skupisko ferm drobiu w Polsce[84]. Jest to pierwsze ognisko HPAI w tym rejonie w 2021 roku. W niedzielę 28 marca potwierdzono wystąpienie ogniska grypy na fermie w miejscowości Swojęcin[85], znajdującej się w obszarze zapowietrzonym, wyznaczonym po wystąpieniu ogniska na fermie w Chromakowie[86]. W poniedziałek, 29 marca, potwierdzono wystąpienie kolejnego ogniska w powiecie żuromińskim, w miejscowości Wilewo, na fermie utrzymującej indyki rzeźne, zlokalizowanej poza obszarami zapowietrzonym i zagrożonym[87].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Ilaria Capua – włoska uczona, badaczka ptasiej grypy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cumulative Number of Confirmed Human Cases of Avian Influenza A/(H5N1) Reported to WHO
- ↑ Państwowy Instytut Weterynaryjny: Wysoce zjadliwa grypa ptaków H5N8 w Polsce i innych krajach Europy – aktualna sytuacja i ocena ryzyka. 2016. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA): Wysoce zjadliwa grypa ptaków A podtypu H5N8. 2014. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ swiatrolnika.info: Uwaga! Ptasia grypa w Zachodniopomorskiem. 2016. [dostęp 2017-01-22].
- ↑ https://wiadomosci.radiozet.pl/Swiat/Ptasia-grypa-H5N8-potwierdzona-u-ludzi-w-Rosji.-WHO-poinformowana-o-przypadkach
- ↑ MojaRola.pl, Ptasia grypa u drobiu – źródło zakażenia, objawy i zapobieganie, 7 stycznia 2020 [dostęp 2020-01-10] .
- ↑ a b c d Ptasia Grypa – podstawowe informacje, baza wiedzy firmy LuxMed http://www.luxmed.pl/ (stan z 29.05.2006)
- ↑ onet.pl: Ogniska ptasiej grypy pod Płockiem; drób mógł trafić do sklepów
- ↑ Komunikat nr 1 Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie wystąpienia w Polsce ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie wystąpienia w Polsce drugiego ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie wystąpienia w Polsce trzeciego ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ a b c Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ a b c d Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ a b c d Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b c Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii w sprawie wystąpienia w Polsce 32. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b c d e Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b c d e Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-30] .
- ↑ a b c d e f g Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii z dnia 4 stycznia 2020 r. podsumowujący sytuację epizootyczną związaną z wysoce zjadliwą grypą ptaków (HPAI) u drobiu w okresie 31 grudnia 2019 r. - 3 stycznia 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii podsumowujący sytuację epizootyczną związaną z wysoce zjadliwą grypą ptaków (HPAI) u drobiu w okresie 4-6 stycznia 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 7 i 8 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 9 i 10 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 11 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b c Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 12-14 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 15 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 16 ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 17 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 18 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 19 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b c d e Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 20, 21, 22, 23 i 24 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 25 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 26 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 27 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 28 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 29 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 30 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 31 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący 32 w 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Główny Lekarz Weterynarii informuje o wyznaczeniu ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dotyczący wyznaczenia drugiego w drugim półroczu 2020 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b c Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 3 ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w okresie 4-5 grudnia 2020 r. | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 38. w 2020 r. (szóstego w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 39. w 2020 r. (siódmego w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b c Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 3 ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii dot. ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w 2020 r | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 45. w 2020 r. (trzynastego w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 46. w 2020 r. (czternastego w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 2 ognisk wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu w woj. dolnośląskim i warmińsko-mazurskim | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 49. w 2020 r. (siedemnastego w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ a b Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 50. i 51. w 2020 r. (18. i 19. w II półroczu 2020 r.) ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-31] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 1. w 2021 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ Wirus H5N8 wykryty w Polsce. Sopot w strefie zagrożenia - Wiadomości, wiadomosci.radiozet.pl, 1614 [dostęp 2021-03-01] .
- ↑ Komunikat Głównego Lekarza Weterynarii o stwierdzeniu 49., 50., 51. w 2021 r. ogniska wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) u drobiu | Główny Inspektorat Weterynarii, www.wetgiw.gov.pl [dostęp 2021-03-29] .
- ↑ W gminie Lutocin wykryto wirusa ptasiej grupy, Radio 7 - W regionie numer 1! | Mława, Ciechanów, Działdowo, Żuromin, 24 marca 2021 [dostęp 2021-03-29] (pol.).
- ↑ Kolejne ognisko ptasiej grypy w regionie. 45 tys. kur zostanie uśmierconych, Radio 7 - W regionie numer 1! | Mława, Ciechanów, Działdowo, Żuromin, 29 marca 2021 [dostęp 2021-03-29] (pol.).
- ↑ W. Pisze , ROZPORZĄDZENIE WOJEWODY MAZOWIECKIEGO WS. PTASIEJ GRYPY, Kurier Żuromiński, 25 marca 2021 [dostęp 2021-03-29] (pol.).
- ↑ Ptasia grypa. Ognisko choroby w Wilewie, kolejne dwa podejrzenia w gminie Bieżuń, Radio 7 - W regionie numer 1! | Mława, Ciechanów, Działdowo, Żuromin, 29 marca 2021 [dostęp 2021-03-29] (pol.).