Puccinia convolvuli

*Puccinia convolvuli*
	; Kielisznik zaroślowy porażony przez P. convolvuli
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	rdzowate
Rodzaj	rdza
Gatunek	Puccinia convolvuli
	Nazwa systematyczna
	Puccinia convolvuli (Pers.) Castagne; Observ. Uréd. 1: 16 (1842)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Puccinia convolvuli (Pers.) Castagne – gatunek grzybów z rodziny rdzowatych (Pucciniaceae)^[1]. Grzyb mikroskopijny będący pasożytem obligatoryjnym roślin z rodzaju kielisznik (Calystegium) i powój (Convolvulus)^[2].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Puccinia, Pucciniaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1801 r. Ch.H. Persoon nadając mu nazwę Uredo betae var. convolvuli. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu J.L. Castagne w 1842 r^[1].

Synonimy nazwy naukowej^[3]:

Dicaeoma convolvuli (Pers.) Kuntze 1898
Persooniella convolvuli (Pers.) Syd. 1922
Uredo betae var. convolvuli Pers. 1801

Rozwój i morfologia[edytuj | edytuj kod]

Jest rdzą pełnocyklową, tzn. wytwarza wszystkie właściwe dla rdzy rodzaje zarodników. Jest pasożytem jednodomowym, tzn. cały jej cykl rozwojowy odbywa się na jednym gatunku żywiciela^[4].

Żółtawe spermacja pojawiają się rzadko pod skórką porażonych roślin. Ecja rozwijają się na tych samych liściach tworząc pierścień wokół spermacjów. Ecjospory żółtawe, kuliste o średnicy 17–28 μm. Po wykiełkowaniu rozwija się z nich grzybnia tworząca na dolnej stronie liści brązowe uredinia, w których powstają urediniospory. Nieco później, również na dolnej stronie liści pod naskórkiem tworzą się czarne telia. Gdy dojrzeją, telia i naskórek rośliny pękają, umożliwiając wydostanie się teliospor. Kuliste, elipsoidalne lub owalne urediniospory mają rozmiar 25–35 × 21–28 μm, pomarańczowo-brązową barwę, kolczastą ścianę i 2 lub 3 pory rostkowe. Roznoszone przez wiatr rozprzestrzeniają grzyba, teliospory natomiast pełnią funkcję przetrwalników. Są brązowe, podłużne, mniej lub bardziej elipsoidalne, mają rozmiar 37–66 × 18–30 μm. Podzielone są poprzecznymi przegrodami na kilka komórek i posiadają krótki, trwały trzonek. Na przegrodach są zwężone. Po wykiełkowaniu teliospor tworzy się przedgrzybnia, a na niej bazydiospory dokonujące infekcji pierwotnej. Z bazydiospor powstają spermogonia i ecja i cykl rozwojowy się zamyka^[4].

Znaczenie[edytuj | edytuj kod]

Na porażonych przez patogena roślinach rozwija się choroba zwana rdzą. Jej objawami na górnej stronie liścia są początkowo żółte plamy. W miarę rozwoju choroby plamy ciemnieją, a ich obrzeże nabiera czerwonobrunatnej barwy^[2].

Kielisznik zaroślowy będący jednym z żywicieli Puccinia convolvuli w uprawach rolniczych często jest uciążliwym chwastem. Prowadzi się badania nad wykorzystaniem P. convolvuli do jego biologicznego zwalczania^[5].