Quadrophenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Quadrophenia
Wykonawca albumu studyjnego
The Who
Wydany

26 października 1973

Nagrywany

maj 1972 i czerwiec 1973

Gatunek

hard rock, rock

Długość

81:52 (LPx2)

Wydawnictwo

Track, MCA

Producent

Kit Lambert, The Who

Oceny
Album po albumie
Meaty Beaty Big and Bouncy
(1971)
Quadrophenia
(1973)
Odds & Sods
(1974)
Wystawa upamiętniająca film Quadrophenia i jego bohaterów

Quadrophenia – szósty album studyjny angielskiego zespołu rockowego The Who z 1973 roku.

Cztery lata po ukazaniu się opery rockowej Tommy, zespół podjął ponowną próbę stworzenia większej formy muzycznej. Teksty utworów opowiadały o dojrzewaniu chłopca, w którego postaci zespoliły się cechy osobowe czterech członków The Who. Ukazano proces edukacji społecznej młodego Brytyjczyka: upokarzający, dławiący indywidualność, wymuszający postawę służalczą. Przypominał Anglię z początku lat 60., czasów starć między modsami a rockersami. Quadrophenia była monologiem wewnętrznym bohatera, toteż wszystkie utwory zostały powierzone Rogerowi Daltreyowi.

W 2003 album został sklasyfikowany na 266. miejscu listy 500 albumów wszech czasów dwutygodnika „Rolling Stone”[2].

Historia powstania[edytuj | edytuj kod]

Idea stworzenia albumu pojawiła się wtedy, gdy Townshend zastanawiał się, jak uczcić nadchodzące dziesięciolecie istnienia The Who[3]. Muzyk brał pod uwagę stworzenie kolejnej rock opery, która przebiłaby Tommy’ego poziomem artystycznym oraz ambicjami[3]. Wspomina on również o frustracji związanej z ostatecznym niepowodzeniem projektu Lifehouse, jak również świadomością tego, że pozostali członkowie The Who nie rozumieją niezwykle ważnych dla Townshenda inspiracji duchowych płynących z nauk Meher Baby[4].

W autobiograficznej książce Kim jestem Townshend wspomina, że pewnego dnia spacerował brzegiem morza, nie mogąc znaleźć ukojenia, gdy nagle przyszła mu na myśl melancholijna refleksja: „Cóż z tego wszystkiego, skoro będzie kiedyś trzeba ściąć włosy”[5]. Tekst ten został następnie włączony do piosenki Cut My Hair, która później stała się częścią Quadrophenii[5].

Quadrophenia to dzieło, z którego Townshend był najbardziej dumny. Jak wspomina, najlepiej odzwierciedlało ono artystyczne dążenia całej jego kariery muzycznej[6]. Album w czasie swojej premiery zyskał w opinii wielu krytyków miano arcydzieła, do dziś nosząc miano jednego z najważniejszych albumów koncepcyjnych w historii[6], zestawiany m.in. z wydanym w tym samym roku The Dark Side of the Moon Pink Floyd[7]. Krytycy muzyczni zwracali uwagę na bogatą inżynierię dźwięku oraz produkcję utworów składających się na album[8].

Styl, treść i problematyka[edytuj | edytuj kod]

Znaczenie tytułu[edytuj | edytuj kod]

Tytuł albumu nawiązuje do kwadrofonii jako systemu czterokanałowej transmisji dźwięku. Jednocześnie oznacza on cztery różne nastroje wyczuwane w kolejnych piosenkach na płycie, od poczucia odrzucenia i gniewu, przez melancholię aż po nadzieję. Kolejnym symbolicznym znaczeniem tytułu jest muzyczna reprezentacja odmiennych osobowości czterech członków zespołu The Who oraz fikcyjnego roztrojenia jaźni głównego bohatera opery („quadrohenia” jako odmiana „schizofrenii”)[9][7].

Przedrostek quadro odnoszono również do czterech głównych tematów opery: agresji, frustracji, cierpienia oraz miłości[6], a także „czterech różnych sposobów spojrzenia na świat” w drodze do osiągnięcia własnej wewnętrznej prawdy[5]. Do albumu dołączono 36-stronicowy album ze zdjęciami, które obrazują przebieg fabuły dzieła[6]. Dźwięk nagrywano w systemie kwadrofonicznym zwłaszcza po to, aby dokonać syntezy muzyki instrumentalnej z odgłosami deszczu, wiatru i morza[10].

Realizm i symbolizm[edytuj | edytuj kod]

Quadrophenia została przemyślana jako rozrachunek Townshenda z dzieciństwem i młodością w robotniczej dzielnicy Londynu. Dzieło to różni od poprzedniej rock opery The Who, Tommy’ego, szorstki i brutalny realizm w obrazowaniu czasów powojennych oraz wyżu demograficznego w Wielkiej Brytanii[6]. Realizm ten został uwydatniony przez użycie autentycznych nagrań z wiadomości radiowych informujących o bójkach między członkami gangów modsów i rockersów[11]. Quadrophenia cechuje się jednocześnie liryzmem:

Na samym początku słychać huk fal i miotane nimi wołanie z oddali: „czy widzisz, kim naprawdę jestem?” albo „czy widzisz prawdziwego mnie?” („can you see the real me?”). Jimmi, protagonista „Quadrophenii”, rozpaczliwie potrzebuje zostać usłyszany, zobaczony w swojej wyjątkowości, choć sam do końca nie wie, kim „naprawdę jest” (...). Teksty piosenek współtworzących kolejne rozdziały „Quadrophenii” oscylują wokół dwóch słów, „sea” (morze) oraz „me” (ja), nie bez powodu tworzących parę stale powracających rymów. Tak naprawdę Jimmy to morze, raz spokojne, a innym razem wzbudzone (...). Samo morze symbolizuje tutaj nie tylko przestrzeń tajemnicy istnienia, ale także wielokrotnie już wspomniany „pęd życia”, czyli élan vital. Nie da się go ujarzmić za pomocą konwenansu społecznego, ani poprzez życzenie doskonałego ładu. Może być tylko przeżyty, w całości i aż do końca. On sam natomiast „tchnie, dokąd chce”[12].

Portret indywidualisty i kontrkultury[edytuj | edytuj kod]

Dzieło koncentruje się na postaci Jimmy’ego, ewidentnie inspirowanej osobistą historią życia Townshenda[13]. To ktoś, kto „poszukuje własnej tożsamości, sensu oraz celu istnienia”[14], przy tym wszystkim „zmagając się z permanentnym bezrobociem, presją rodziców i uzależnieniem od amfetaminy”[7]. Na drodze do duchowego przebudzenia zanegował wartości tradycji, rodziny i społeczeństwa, aby rzucić się w wir anarchii. Jednocześnie zauważył, że wyzwoleńcze subkultury modsów i rockersów rodzą przemoc i wcale nie przyczyniają się do szczęśliwego życia[8].

Quadrophenia jest hymnem Townshenda na cześć kontrkultury młodzieżowej lat 60., jak również hołdem złożonym klasie robotniczej w Wielkiej Brytanii lat powojennych[6]. Muzycy wskazywali zwłaszcza na „dzieciaków z Goldhawk Road”, choć ważnym miejscem w fabule opowieści okazało się również miasto Brighton w północnej Anglii[6].

Pod względem obrazowania człowieka kontrkulturowego, Michał Gołębiowski porównał Quedrophenię do filmu Czerwona pustynia Michelangelo Antonioniego z 1964 roku[12].

Recepcja i krytyka[edytuj | edytuj kod]

Album uznaje się dziś za jedno z najważniejszych dzieł klasycznego rocka[6]. W opinii Townshenda jest to również magnum opus grupy[6].

Lista utworów[edytuj | edytuj kod]

1. „I Am the Sea” 2:08
2. „The Real Me” 3:20
3. „Quadrophenia” 6:15
4. „Cut My Hair” 3:46
5. „The Punk and the Godfather” 5:10
6. „I’m One” 2:39
7. „The Dirty Jobs” 4:30
8. „Helpless Dancer” 2:32
9. „Is It in My Head?” 3:46
10. „I’ve Had Enough” 6:14
11. „5:15” 5:00
12. „Sea and Sand” 5:01
13. „Drowned” 5:28
14. „Bell Boy” 4:56
15. „Doctor Jimmy” 8:42
16. „The Rock” 6:37
17. „Love, Reign o’er Me” 5:48
1:21:52

Twórcy[edytuj | edytuj kod]

Ponadto:

  • Chris Stainton
  • John Curle
  • Chris Stamp
  • Pete Kameron
  • Ron Nevison
  • Ron Fawcus
  • Bob Ludwig
  • Rod Houison
  • Graham Hughes
  • Ethan Russell

Film[edytuj | edytuj kod]

Kilka lat po wydaniu albumu Quadrophenia została przeniesiona na ekran pod takim samym tytułem (1979, reż. Franc Roddan) z udziałem m.in. Phila Danielsa, Stinga i Toyah.

Na podstawie albumu powstał w 1979 roku film fabularny, Kwadrofonia, w reżyserii Franca Roddama, z udziałem m.in. Stinga. Początkowo do zagrania głównej roli brano pod uwagę Johnny’ego Rottena z grupy Sex Pistols[15]. Magazyn „The New York Times” umieścił film na liście 1000 najlepszych filmów wszech czasów[16].

Certyfikaty i sprzedaż[edytuj | edytuj kod]

Kraj Certyfikat Sprzedaż
Francja (SNEP) złota płyta[17] 100 000+[17]
Stany Zjednoczone (RIAA) platynowa płyta[18] 1 000 000+[18]
Wielka Brytania (BPI) złota płyta[19] 100 000+[20]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Robert Christgau: The Who. robertchristgau.com. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).
  2. Rolling Stone (USA) Lists – The Rolling Stone Top 500 Albums. rocklistmusic.co.uk. [dostęp 2010-05-22]. (ang.).
  3. a b Townshend 2012 ↓, s. 228.
  4. Townshend 2012 ↓, s. 226.
  5. a b c Townshend 2012 ↓, s. 227.
  6. a b c d e f g h i Welch 2015 ↓, s. 54.
  7. a b c Ben Myers: The Who’s Quadrophenia: It’s prog Jim, but not as we know it.... loudersound.com, 2022-09-14. [dostęp 2022-09-15]. (ang.).
  8. a b Schnider i Schwartz 2008 ↓, s. 251–252.
  9. Neill i Kent 2007 ↓, s. 315–320.
  10. Townshend 2012 ↓, s. 239-240.
  11. Townshend 2012 ↓, s. 240.
  12. a b Gołębiowski 2021 ↓.
  13. Townshend 2012 ↓, s. 242.
  14. Schnider i Schwartz 2008 ↓, s. 252.
  15. John Curley: Director proud of the ‘Quadrophenia’ film as it turns 40. goldminemag.com, 2019-12-12. [dostęp 2021-03-14]. (ang.).
  16. The Best 1,000 Movies Ever Made. [dostęp 2021-03-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-12)]. (ang.).
  17. a b Les Certifications & Les Ventes, InfoDisc, 1979 [dostęp 2023-12-05] (fr.). (Wybrać „The Who" w polu wyszukiwarki.)
  18. a b Gold & Platinum, RIAA, 8 lutego 1993 [dostęp 2023-12-05] (ang.).
  19. The Who – „Quadrophenia”, BPI, 1 grudnia 1973 [dostęp 2023-12-05] (ang.).
  20. Certification Levels, BPI [dostęp 2023-12-05] [zarchiwizowane z adresu 2023-10-07] (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Michał Gołębiowski: Bezkres poranka. O teologii poetyckiej i teologiach kontrkultury. Kraków: Tyniec, 2020.
  • Michał Gołębiowski. Dzieci kwiaty i odnowa transcendencji. „Więź”, 2022. 
  • Michał Gołębiowski: Życie to ocean, czyli witalny mistycyzm kontrkultury. 2021.
  • Scott Schnider, Andy Schwartz: Icons of Rock. An Encyclopedia of the Legends Who Changed Music Forever. London: Greenwood Press, 2008.
  • Pete Townshend: Kim jestem. Wrocław: Bukowy Las, 2012.
  • Chris Welch: The Who. The Story of the Band That Defined a Generation. London: Carlton Books, 2015.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]