Rákos-patak
 Brzegi potoku są prawie całkiem zabetonowane, a woda i dno w wielu miejscach zanieczyszczone. | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 44 km |
| Powierzchnia zlewni |
47[1] km² |
| Źródło | |
| Miejsce | Margita-hegy, Wzgórza Gödöllő |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Dunaj |
| Miejsce | |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Węgier  | |
Rákos-patak, krótka rzeka, a raczej potok, wypływający ze Wzgórz Gödöllő i uchodzący do Dunaju, jeden z najdłuższych lewobrzeżnych dopływów Dunaju na jego węgierskim odcinku.
Bieg rzeki[edytuj | edytuj kod]
Potok, którego średnia szerokość wynosi 1–3 m, wypływa ze Wzgórz Gödöllő, w granicach miejscowości Szada. W Gödöllő łączy się z jednym z dopływów zwanym Fiók-Rákos-patak. Po przepłynięciu przez Isaszeg i Pécel, dociera do Budapesztu na teren XVII dzielnicy, po której opuszczeniu przepływa jeszcze przez X, XIV i XIII dzielnicę i w końcu uchodzi do Dunaju powyżej północnego krańca kąpieliska Dagály fürdő. Po drodze zasila go szereg mniejszych cieków.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Potok otrzymał swą nazwę od zamieszkujących w nim dawniej raków (węg.: rák). Dzisiaj trudno w nim spotkać już nie tylko raki, ale i inne wodne stworzenia. Zgodnie ze średniowiecznymi opisami, raki żyły u źródeł potoku. Na odcinku Isaszeg, Pécel, Rákoscsaba funkcjonowało wiele stawów rybnych, których spiętrzona woda napędzała młyny, następnie pomiędzy Rákoscsabą a Keresztúrem wody potoku zasilały obszar bagien. Takie warunki nie sprzyjały rakom, ale pisma wspominają, że obficie występowały tam węgorze i inne ryby.
Pierwsza wzmianka o młynach wodnych poruszanych przez wody potoku między Isaszegiem i Keresztúrem pochodzi z XIV-wiecznego dokumentu.
W XVIII wieku osuszono bagna leżące w granicach Pesztu, a potok uregulowano[2].
Zarząd miejski Pesztu na początku XIX wieku zdecydował, że wodami potoku będzie zasilane zabagnione i nieprzyjemnie pachnące jezioro w parku Városliget. Plan zrealizowano na uroczystości millenijne w 1896 roku.
XVII dzielnica, znana pod nazwą Rákosmente i jej części, otrzymały swoje nazwy od przepływającego przez nie potoku, a z kolei ze względu na topografię terenu, szereg osiedli lub ich części odzwierciedla tą różnorodność w swoich nazwach (np.: Rákoshegy – Rakowa Góra, Madárdomb – Ptasie Wzgórze, Kaszásdűlő – Kosiarska Rola itp.).
27 stycznia 2015 potokiem spłynęła zanieczyszczona rdzą woda i w związku z tym Stołeczne Przedsiębiorstwo Kanalizacyjne (Fővárosi Csatornázási Művek) wszczęło dochodzenie[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Vízrajzi évkönyv 2006 (Rocznik hydrologiczny) str. 39. [dostęp 06-05-16].
- ↑ Rákos-patak [online], www.geocaching.hu [dostęp 2017-11-20].
- ↑ Csúnyán berozsdásodott a Rákos-patak. Index.hu. [dostęp 15-01-27].
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Oross András: A Rákos-patak és vízgyűjtő területének történeti földrajzi vázlata (Historyczny szkic geograficzny potoku Rákos i jego zlewni). In: Fons, X. évfolyam (2003), 2. szám
- Dr. Pécsi Márton: Budapest természetföldrajza (Geografia środowiska Budapesztu) (Akadémia kiadó, Budapest, 1959)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rákos-patak – Részletes leírás. Magyar Geocaching Közhasznú Egyesület
- A Rákos-patak zuglói szakaszának madárvilága (Świat ptaków na odcinku potoku Rákos płynącym przez Zugló)
- Rákosmente hivatalos honlapja (Oficjalna strona XVII dzielnicy)
- Budapest ostroma 1944-45 (Rákos-patak) (Oblężenie Budapesztu 1944–1945)