Róża bez kolców

Róża bez kolców – powieść autorstwa Zofii Urbanowskiej z 1903.

Powieść należy do tendencyjnej literatury pozytywistycznej i pozostaje pod silnym wpływem Stanisława Witkiewicza. Autorka przejęła w niej witkiewiczowski punkt widzenia na góralszczyznę zaprezentowany w Na przełęczy. Dzieło idealizuje górali podhalańskich i jest przejawem ludomanii. W tekście umieszczono liczne hiperbole i patetyczne porównania. Podhalanie to np. lud wybrany, a Tatry są tak piękne z powodu boskiej interwencji. Twarze górali przyrównane zostały do twarzy lordów bądź Rzymian, Tytus Chałubiński stał się Krzysztofem Kolumbem, a Andrzej Chramiec miałby być potomkiem dawnych kapłanów i strażników góralskiego chramu.

Edycje

Róża bez kolców po raz pierwszy została opublikowana w 1900 roku na łamach „Wieczorów Rodzinnych”. W numerach 1-51 ukazywały się odcinki części I i II. W 1901 roku w numerach 6-32 wydrukowano część III. Opisy przyrody, sztuki podhalańskiej, fauny i flory Tatr zostały wzbogacone odpowiednimi ilustracjami. Pierwsze bogato ilustrowane wydanie w formie książki ukazało się w 1903 roku nakładem Księgarni K. Grendyszyńskiego w Petersburgu. Otrzymało ono podtytuł Opowiadanie osnute na tle przyrody tatrzańskiej. Kolejne, drugie wydanie wydała w 1928 roku w dwóch tomach Książnica Atlas (Lwów–Warszawa) w serii „Biblioteka Iskier”. Otrzymało ono podtytuł Opowiadanie z niedawnej przeszłości osnute na tle przyrody tatrzańskiej.

Powieść wydano również po II wojnie światowej. Po raz pierwszy w 1958 zrobił to Czytelnik,dołączając do książki wstęp z notką o autorce i " krótka charakterystykę fabuły". W 1980 roku książka została wydana po raz kolejny przez Naszą Księgarnię w ramach serii Złoty Liść.

Bibliografia

• Maria Jazowska-Gumulska Róża bez kolców Zofii Urbanowskiej. Dzieje wydawnicze powieści Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia 2010 t.8 s.142-155