Różeniec

Różeniec
	; Różeniec górski
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	gruboszowate
Rodzaj	różeniec
	Nazwa systematyczna
	Rhodiola L.; Sp. Pl. 1035. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Rhodiola rosea L.
Synonimy
	Rhodia Adanson; Rosea Fabricius;
	Rhodia Adanson; Rosea Fabricius;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Różeniec (Rhodiola L.) – rodzaj roślin należący do rodziny gruboszowatych. Obejmuje około 90 gatunków występujących w górach i w strefie arktycznej półkuli północnej^[4]. Centrum zróżnicowania stanowi Azja środkowa i wschodnia – w Chinach rośnie 55 gatunków z tego rodzaju^[5]. Z flory polskiej zaliczany jest do niego tylko różeniec górski (Rhodiola rosea)^[6].

Morfologia

Pokrój: Byliny z grubym lub cienkim kłączem, z którego wierzchołka wystającego nieco nad powierzchnię ziemi co wiosnę wyrasta jeden lub wiele nowych, nierozgałęzionych pędów nadziemnych^[4]. Pędy są nagie, rzadziej owłosione, osiągają od kilku cm do ok. 60 cm wysokości, u silnie rozgałęziających się roślin tworzą rozległe kępy^[7].
Liście: Na szczycie kłącza łuskowate, brązowe, rzadziej z zieloną blaszką liściową. Liście na pędach kwiatostanowych zielone, pojedyncze i mięsiste, zwykle skrętoległe, rzadko naprzeciwległe i okółkowe^[4]^[7]. Blaszka równowąska do jajowatej, całobrzega lub ząbkowana^[7].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe kwiatostany złożone, zwykle baldachokształtne wierzchotki, rzadko jednokwiatowe. Kwiaty zwykle obupłciowe, rzadko rozdzielnopłciowe. Kielich zwykle 4–5 działkowy, rzadko z 3 lub 6 działek złożony. Płatków tyle, co działek^[4]. Płatki rozpostarte, różnej barwy – zielonkawe, białe, żółte, różowe do ciemnoczerwonych^[7]. Pręciki w dwóch okółkach i w liczbie zwykle dwa razy większej od liczby płatków. Zalążnia górna, utworzona z owocolistków w liczbie równej płatkom^[4].
Owoce: Wzniesione ku górze^[7] mieszki kilku- i wielonasienne^[4]. Nasiona żebrowane^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj Rhodiola należy do podrodziny Sempervivoideae z rodziny gruboszowatych Crassulaceae^[2], alternatywnie w obrębie tej rodziny zaliczany jest do podrodziny Sedoideae, plemienia Sedeae i podplemienia Umbilicinae^[8]. W szerokim ujęciu rodzaju rozchodnik Sedum gatunki tu zaliczane włączane były do niego jako podrodzaj Rhodiola^[7].

Wykaz gatunków^[5]^[9]

Rhodiola algida (Ledeb.) Fisch. & C.A.Mey.
Rhodiola alsia (Fröd.) S.H.Fu
Rhodiola amabilis (H.Ohba) H.Ohba
Rhodiola angusta Nakai
Rhodiola atsaensis (Fröd.) H.Ohba
Rhodiola atuntsuensis (Praeger) S.H.Fu
Rhodiola bouffordii H.Ohba
Rhodiola bupleuroides (Wall. ex Hook.f. & Thomson) S.H.Fu
Rhodiola calliantha (H.Ohba) H.Ohba
Rhodiola chrysanthemifolia (H.Lév.) S.H.Fu
Rhodiola coccinea (Royle) Boriss.
Rhodiola crenulata (Hook.f. & Thomson) H.Ohba
Rhodiola cretinii (Raym.-Hamet) H.Ohba
Rhodiola daochengensis J.Q.Zhang & G.Y.Rao
Rhodiola discolor (Franch.) S.H.Fu
Rhodiola dumulosa (Franch.) S.H.Fu
Rhodiola fastigiata (Hook.f. & Thomson) S.H.Fu
Rhodiola feiyongii H.Ohba, S.Akiyama & S.K.Wu
Rhodiola forrestii (Raym.-Hamet) S.H.Fu
Rhodiola fushuhsiae H.Ohba, S.Akiyama & S.K.Wu
Rhodiola gelida Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
Rhodiola handelii H.Ohba
Rhodiola heterodonta (Hook.f. & Thomson) Boriss. – różeniec ząbkowany
Rhodiola himalensis (D.Don) S.H.Fu – różeniec himalajski
Rhodiola hobsonii (Prain ex Raym.-Hamet) S.H.Fu
Rhodiola hookeri S.H.Fu
Rhodiola humilis (Hook.f. & Thomson) S.H.Fu
Rhodiola imbricata Edgew.
Rhodiola integrifolia Raf.
Rhodiola ishidae (Miyabe & Kudô) H.Hara
Rhodiola junggarica Chang Y.Yang & N.R.Cui
Rhodiola kaschgarica Boriss.
Rhodiola kirilowii (Regel) Maxim. – różeniec Kiryłowa
Rhodiola kunlunica H.Ohba, S.Akiyama & S.K.Wu
Rhodiola liciae (Raym.-Hamet) S.H.Fu
Rhodiola litvinovii Boriss.
Rhodiola lobulata (N.B.Singh & U.C.Bhattach.) H.Ohba
Rhodiola ludlowii H.Ohba
Rhodiola macrocarpa (Praeger) S.H.Fu
Rhodiola marginata Grierson
Rhodiola multibracteata H.Chuang
Rhodiola nepalica (H.Ohba) H.Ohba
Rhodiola nobilis (Franch.) S.H.Fu
Rhodiola pachyclados (Aitch. ex Hemsl.) H.Ohba – różeniec grubołodygowy
Rhodiola pamiroalaica Boriss. – różeniec pamiroałtajski
Rhodiola prainii (Raym.-Hamet) H.Ohba
Rhodiola primuloides (Franch.) S.H.Fu – różeniec pierwiosnkowaty
Rhodiola purpureoviridis (Praeger) S.H.Fu
Rhodiola quadrifida (Pall.) Fisch. & C.A.Mey.
Rhodiola recticaulis Boriss.
Rhodiola rhodantha (A.Gray) H.Jacobsen – różeniec różnokwiatowy
Rhodiola rosea L. – różeniec górski
Rhodiola saxicola H.Ohba, S.Akiyama & S.K.Wu
Rhodiola saxifragoides (Fröd.) H.Ohba
Rhodiola sedoides Lidén & Bharali
Rhodiola semenovii (Regel & Herder) Boriss. – różeniec Semenowa
Rhodiola serrata H.Ohba
Rhodiola sherriffii H.Ohba
Rhodiola sinuata (Royle ex Edgew.) S.H.Fu
Rhodiola smithii (Raym.-Hamet) S.H.Fu
Rhodiola stapfii (Raym.-Hamet) S.H.Fu
Rhodiola stephani (Cham.) Trautv. & C.A.Mey.
Rhodiola subopposita (Maxim.) H.Jacobsen
Rhodiola tangutica (Maxim.) S.H.Fu
Rhodiola tibetica (Hook.f. & Thomson) S.H.Fu
Rhodiola tricarpa S.Y.Meng & G.Y.Rao
Rhodiola wallichiana (Hook.) S.H.Fu – różeniec Wallicha
Rhodiola wenchuanensis T.Li & Hao Zhang
Rhodiola yunnanensis (Franch.) S.H.Fu

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rhodiola Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-11].
↑ ^a ^b Rhodiola L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-07].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 147, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Reid V. Moran: Rhodiola Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-01-07].
↑ Genus Rhodiola L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-07].
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 154. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-11] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Rhodiola Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2014-05-11].

[powo-5] Rhodiola L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-07].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 147, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[america-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Reid V. Moran: Rhodiola Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-01-07].

[grin-8] Genus Rhodiola L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-07].

[gawrys-9] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 154. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]