Równonoc
Równonoc, ekwinokcjum (łac. aequinoctium)[1] – moment, w którym Słońce przechodzi przez jeden z dwóch punktów, w których ekliptyka przecina równik niebieski, zdarza się dwa razy w roku: 20/21 marca (równonoc marcowa, Słońce przechodzi przez punkt Barana, na półkuli północnej jest to równonoc wiosenna) i 22/23 września (równonoc wrześniowa, Słońce przechodzi przez punkt Wagi, na półkuli północnej jest to równonoc jesienna). Następuje wtedy zrównanie dnia z nocą. Na skutek występowania precesji osi Ziemi, punkty równonocy przesuwają się po ekliptyce (pokonanie pełnego obiegu zajmuje 25 770 lat, zob. rok platoński).
W szerszym znaczeniu równonoc odnosi się do całej doby (ziemskiej), w której to zjawisko występuje. Przez całą taką dobę centrum tarczy słonecznej obecne jest tyle samo czasu pod i nad horyzontem, a promienie słoneczne padają na równik pod kątem 90º. W tych dniach Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. W związku z występowaniem zjawiska refrakcji dzień trwa wówczas nieco dłużej niż 12 godzin (np. w Warszawie o około 9 minut i 30 sekund).
Spis treści
Wzór na szerokość geograficzną w dniach równonocy[edytuj]
W dniach równonocy można łatwo obliczyć szerokość geograficzną miejsca obserwacji. Wystarczy zmierzyć wysokość górującego Słońca (w stopniach) i odjąć ją od 90º.
φ = 90º – h
gdzie h to wysokość górującego Słońca, φ szerokość geograficzna. Jeżeli Słońce górowało po południowej stronie nieba, mamy szerokość geograficzną północną (N), jeżeli zaś po północnej – południową (S).
Przekształcając ten wzór otrzymujemy równanie, z którego możemy obliczyć wysokość górowania Słońca (h):
h = 90º – φ
Daty i godziny równonocy[edytuj]
| Daty i godziny równonocy w latach 2000–2025[2] | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 |
| 20 III, 08:35 |
20 III, 14:31 |
20 III, 20:16 |
21 III, 02:00 |
20 III, 07:49 |
20 III, 13:33 |
20 III, 19:26 |
21 III, 01:07 |
20 III, 06:48 |
20 III, 12:44 |
20 III, 18:32 |
21 III, 00:21 |
20 III, 06:14 |
| 22 IX, 19:28 |
23 IX, 01:04 |
23 IX, 06:55 |
23 IX, 12:47 |
22 IX, 18:30 |
23 IX, 00:23 |
23 IX, 06:03 |
23 IX, 11:51 |
22 IX, 17:44 |
22 IX, 23:19 |
23 IX, 05:09 |
23 IX, 11:05 |
22 IX, 16:49 |
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
| 20 III, 12:02 |
20 III, 17:57 |
20 III, 23:45 |
20 III, 05:30 |
20 III, 11:29 |
20 III, 17:15 |
20 III, 22:58 |
20 III, 04:50 |
20 III, 10:37 |
20 III, 16:33 |
20 III, 22:24 |
20 III, 04:06 |
20 III, 10:01 |
| 22 IX, 22:44 |
23 IX, 04:29 |
23 IX, 10:21 |
22 IX, 16:21 |
22 IX, 22:02 |
23 IX, 03:54 |
23 IX, 09:50 |
22 IX, 15:31 |
22 IX, 21:21 |
23 IX, 03:04 |
23 IX, 08:50 |
22 IX, 14:44 |
22 IX, 20:19 |
| Równonoce marcowe podane są w czasie CET (UTC+1), równonoce wrześniowe podane są w czasie CEST (UTC+2). |
||||||||||||
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ hasło „ekwinokcjum”. W: Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Wyd. pierwsze wydanie w Internecie. [dostęp 26 marca 2015].
- ↑ United States Naval Observatory: Earth's Seasons: Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000-2025. [dostęp 2016-03-21].
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Day and Night World Map (dzień i noc - grafika i dane liczbowe)
