Równonoc
Równonoc, ekwinokcjum (łac. aequinoctium)[1] – moment, w którym Słońce przechodzi przez jeden z dwóch punktów, w których ekliptyka przecina równik niebieski. Równonoc zdarza się dwa razy w roku:
- 20/21 marca – Słońce przechodzi przez punkt Barana, na półkuli północnej następuje równonoc wiosenna, a na półkuli południowej równonoc jesienna.
- 22/23 września – Słońce przechodzi przez punkt Wagi, na półkuli północnej następuje równonoc jesienna, a na półkuli południowej równonoc wiosenna.
Na skutek występowania precesji osi Ziemi punkty równonocy przesuwają się po ekliptyce (pokonanie pełnego obiegu zajmuje 25 770 lat, zob. rok platoński).
W szerszym znaczeniu równonoc odnosi się do całej doby (ziemskiej), w której to zjawisko występuje. Przez całą taką dobę centrum tarczy słonecznej obecne jest tyle samo czasu pod i nad horyzontem, a promienie słoneczne padają na równik pod kątem 90º. W tych dniach Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Potocznie mówi się, że następuje wtedy zrównanie dnia z nocą, choć w rzeczywistości długości dnia i nocy nie będą dokładnie równe. W związku z rozmiarem kątowym Słońca oraz z występowaniem zjawiska refrakcji dzień trwa wówczas nieco dłużej niż 12 godzin (np. w Warszawie o około 9 minut i 30 sekund).
Wzór na szerokość geograficzną w dniach równonocy[edytuj | edytuj kod]
W dniach równonocy można łatwo obliczyć szerokość geograficzną miejsca obserwacji. Wystarczy zmierzyć wysokość górującego Słońca (w stopniach) i odjąć ją od 90°.
φ = 90° – h
gdzie h to wysokość górującego Słońca, φ szerokość geograficzna. Jeżeli Słońce górowało po południowej stronie nieba, mamy szerokość geograficzną północną (N), jeżeli zaś po północnej – południową (S).
Przekształcając ten wzór otrzymujemy równanie, z którego możemy obliczyć wysokość górowania Słońca (h):
h = 90° – φ
Daty i godziny równonocy[edytuj | edytuj kod]
| Daty i godziny równonocy w latach 2000–2059 | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | |||
| 20 III, 08:35 |
20 III, 14:31 |
20 III, 20:16 |
21 III, 02:00 |
20 III, 07:49 |
20 III, 13:34 |
20 III, 19:25 |
21 III, 01:07 |
20 III, 06:49 |
20 III, 12:44 | |||
| 22 IX, 19:28 |
23 IX, 01:05 |
23 IX, 06:56 |
23 IX, 12:47 |
22 IX, 18:30 |
23 IX, 00:23 |
23 IX, 06:04 |
23 IX, 11:51 |
22 IX, 17:45 |
22 IX, 23:18 | |||
| 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |||
| 20 III, 18:32 |
21 III, 00:21 |
20 III, 06:15 |
20 III, 12:02 |
20 III, 17:57 |
20 III, 23:45 |
20 III, 05:31 |
20 III, 11:29 |
20 III, 17:15 |
20 III, 22:58 | |||
| 23 IX, 05:09 |
23 IX, 11:05 |
22 IX, 16:49 |
22 IX, 22:44 |
23 IX, 04:30 |
23 IX, 10:20 |
22 IX, 16:21 |
22 IX, 22:02 |
23 IX, 03:54 |
23 IX, 09:50 | |||
| 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | 2028 | 2029 | |||
| 20 III, 04:50 |
20 III, 10:37 |
20 III, 16:33 |
20 III, 22:25 |
20 III, 04:07 |
20 III, 10:02 |
20 III, 15:46 |
20 III, 21:25 |
20 III, 03:17 |
20 III, 09:01 | |||
| 22 IX, 15:31 |
22 IX, 21:21 |
23 IX, 03:04 |
23 IX, 08:50 |
22 IX, 14:44 |
22 IX, 20:20 |
23 IX, 02:06 |
23 IX, 08:02 |
22 IX, 13:45 |
22 IX, 19:37 | |||
| 2030 | 2031 | 2032 | 2033 | 2034 | 2035 | 2036 | 2037 | 2038 | 2039 | |||
| 20 III, 14:51 |
20 III, 20:41 |
20 III, 02:23 |
20 III, 08:23 |
20 III, 14:18 |
20 III, 20:03 |
20 III, 02:02 |
20 III, 07:50 |
20 III, 13:40 |
20 III, 19:32 | |||
| 23 IX, 01:27 |
23 IX, 07:15 |
22 IX, 13:11 |
22 IX, 18:52 |
23 IX, 00:41 |
23 IX, 06:39 |
22 IX, 12:23 |
22 IX, 18:13 |
23 IX, 00:02 |
23 IX, 05:50 | |||
| 2040 | 2041 | 2042 | 2043 | 2044 | 2045 | 2046 | 2047 | 2048 | 2049 | |||
| 20 III, 01:11 |
20 III, 07:07 |
20 III, 12:53 |
20 III, 18:29 |
20 III, 00:20 |
20 III, 06:08 |
20 III, 11:58 |
20 III, 17:52 |
19 III, 23:34 |
20 III, 05:28 | |||
| 22 IX, 11:44 |
22 IX, 17:27 |
22 IX, 23:11 |
23 IX, 05:07 |
22 IX, 10:47 |
22 IX, 16:33 |
22 IX, 22:22 |
23 IX, 04:07 |
22 IX, 10:01 |
22 IX, 15:42 | |||
| 2050 | 2051 | 2052 | 2053 | 2054 | 2055 | 2056 | 2057 | 2058 | 2059 | |||
| 20 III, 11:20 |
20 III, 16:58 |
19 III, 22:56 |
20 III, 04:46 |
20 III, 10:35 |
20 III, 16:28 |
19 III, 22:11 |
20 III, 04:08 |
20 III, 10:04 |
20 III, 15:44 | |||
| 22 IX, 21:29 |
23 IX, 03:26 |
22 IX, 09:16 |
22 IX, 15:05 |
22 IX, 21:00 |
23 IX, 02:48 |
22 IX, 08:40 |
22 IX, 14:23 |
22 IX, 20:07 |
23 IX, 02:03 | |||
| Równonoce marcowe podane są w czasie CET (UTC+1), równonoce wrześniowe podane są w czasie CEST (UTC+2). Źródło danych dla roku 2000: US Naval Observatory[2] | ||||||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Władysław Kopaliński: ekwinokcjum. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
- ↑ United States Naval Observatory: Earth's Seasons: Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000-2025. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-21)].
- ↑ Fred Espenak: Solstices and Equinoxes: 2001 to 2100. [dostęp 2022-09-15].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Day and Night World Map (dzień i noc - grafika i dane liczbowe)