Równonoc
Równonoc, ekwinokcjum (łac. aequinoctium)[1] – moment, w którym Słońce przechodzi przez jeden z dwóch punktów, w których ekliptyka przecina równik niebieski. Równonoc zdarza się dwa razy w roku:
- 20/21 marca - Słońce przechodzi przez punkt Barana, na półkuli północnej jest to równonoc wiosenna;
- 22/23 września - Słońce przechodzi przez punkt Wagi, na półkuli północnej jest to równonoc jesienna.
Na skutek występowania precesji osi Ziemi, punkty równonocy przesuwają się po ekliptyce (pokonanie pełnego obiegu zajmuje 25 770 lat, zob. rok platoński).
W szerszym znaczeniu równonoc odnosi się do całej doby (ziemskiej), w której to zjawisko występuje. Przez całą taką dobę centrum tarczy słonecznej obecne jest tyle samo czasu pod i nad horyzontem, a promienie słoneczne padają na równik pod kątem 90º. W tych dniach Słońce wschodzi dokładnie na wschodzie, a zachodzi na zachodzie. Potocznie mówi się, że następuje wtedy zrównanie dnia z nocą, choć w rzeczywistości długości dnia i nocy nie będą dokładnie równe. W związku z rozmiarem kątowym Słońca oraz z występowaniem zjawiska refrakcji dzień trwa wówczas nieco dłużej niż 12 godzin (np. w Warszawie o około 9 minut i 30 sekund).
Spis treści
Wzór na szerokość geograficzną w dniach równonocy[edytuj | edytuj kod]
W dniach równonocy można łatwo obliczyć szerokość geograficzną miejsca obserwacji. Wystarczy zmierzyć wysokość górującego Słońca (w stopniach) i odjąć ją od 90º.
φ = 90º – h
gdzie h to wysokość górującego Słońca, φ szerokość geograficzna. Jeżeli Słońce górowało po południowej stronie nieba, mamy szerokość geograficzną północną (N), jeżeli zaś po północnej – południową (S).
Przekształcając ten wzór otrzymujemy równanie, z którego możemy obliczyć wysokość górowania Słońca (h):
h = 90º – φ
Daty i godziny równonocy[edytuj | edytuj kod]
| Daty i godziny równonocy w latach 2000–2025[2] | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 |
| 20 III, 08:35 |
20 III, 14:31 |
20 III, 20:16 |
21 III, 02:00 |
20 III, 07:49 |
20 III, 13:33 |
20 III, 19:26 |
21 III, 01:07 |
20 III, 06:48 |
20 III, 12:44 |
20 III, 18:32 |
21 III, 00:21 |
20 III, 06:14 |
| 22 IX, 19:28 |
23 IX, 01:04 |
23 IX, 06:55 |
23 IX, 12:47 |
22 IX, 18:30 |
23 IX, 00:23 |
23 IX, 06:03 |
23 IX, 11:51 |
22 IX, 17:44 |
22 IX, 23:19 |
23 IX, 05:09 |
23 IX, 11:05 |
22 IX, 16:49 |
| 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 |
| 20 III, 12:02 |
20 III, 17:57 |
20 III, 23:45 |
20 III, 05:30 |
20 III, 11:29 |
20 III, 17:15 |
20 III, 22:58 |
20 III, 04:50 |
20 III, 10:37 |
20 III, 16:33 |
20 III, 22:24 |
20 III, 04:06 |
20 III, 10:01 |
| 22 IX, 22:44 |
23 IX, 04:29 |
23 IX, 10:21 |
22 IX, 16:21 |
22 IX, 22:02 |
23 IX, 03:54 |
23 IX, 09:50 |
22 IX, 15:31 |
22 IX, 21:21 |
23 IX, 03:04 |
23 IX, 08:50 |
22 IX, 14:44 |
22 IX, 20:19 |
| Równonoce marcowe podane są w czasie CET (UTC+1), równonoce wrześniowe podane są w czasie CEST (UTC+2). | ||||||||||||
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Władysław Kopaliński: ekwinokcjum. W: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
- ↑ United States Naval Observatory: Earth's Seasons: Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000-2025. [dostęp 2016-03-21].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Day and Night World Map (dzień i noc - grafika i dane liczbowe)
