Rökkur
Gatunek | |
---|---|
Rok produkcji | |
Data premiery |
4 lutego 2017 |
Kraj produkcji | |
Język |
islandzki |
Czas trwania |
111 minut |
Reżyseria | |
Scenariusz |
Erlingur Thoroddsen |
Główne role | |
Muzyka |
Einar Sv. Tryggvason |
Zdjęcia | |
Scenografia |
Gunnar Helgi Guðjónsson |
Kostiumy |
Steinunn Erla Thoroddsen |
Produkcja |
Erlingur Thoroddsen, Bui Baldvinsson, Baldvin Kári |
Wytwórnia |
Hero Productions, Myrkraverk Productions |
Rökkur (ang. Rift) – islandzki film fabularny z 2017 roku, którego reżyserem, scenarzystą i producentem jest Erlingur Thoroddsen. Opowiada historię dwóch mężczyzn (Björn Stefánsson i Sigurður Þór Óskarsson), byłych partnerów, którzy spotykają się w domku letniskowym na odludziu. Na wsi, gdzie przebywają, dochodzi do tajemniczych, niekiedy mrożących krew w żyłach zdarzeń. Światowa premiera projektu odbyła się 4 lutego 2017 podczas 40. Festiwalu Filmowego w Göteborgu[1][2].
Rökkur został pozytywnie oceniony przez krytyków[3]. Podczas gali L.A. Outfest Thoroddsen wyróżniony został nagrodą przyznaną za najlepszą wizję artystyczną. Organizatorzy festiwalu uznali, że film, opowiadając o traumatycznych przeżyciach z przeszłości, „buduje hitchcockowski suspens” i opiewa piękno islandzkiej przyrody[4]. Film uzyskał nominacje do kilku innych nagród oraz był przedmiotem analizy akademickiej autorstwa Mirandy Wilkie[4][5][6].
Fabuła
[edytuj | edytuj kod]Gunnar i Einar byli parą, ale ich związek rozpadł się kilka miesięcy temu. Pewnej nocy Gunnar odbiera telefon od swojego byłego partnera, który przebywa w domku letniskowym w małej wiosce Rökkur. Einar czuje, że nie ktoś go obserwuje i brzmi, jakby groziło mu niebezpieczeństwo. Zaniepokojony Gunnar odwiedza go na odludziu; postanawiają spędzić razem kilka dni. Wkrótce zaczyna dochodzić do tajemniczych, niekiedy mrożących krew w żyłach zdarzeń.
Obsada
[edytuj | edytuj kod]- Björn Stefánsson − Gunnar
- Sigurður Þór Óskarsson − Einar
- Guðmundur Ólafsson − Grétar
- Aðalbjörg Árnadóttir − Gyða
- Anna Eva Steindórsdóttir − Sjáandi (Seer)
- Böðvar Óttar Steindórsson − Leemoy
Tło i etap produkcji
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy szkic scenariusza ukończony został w grudniu 2015 roku[7]. Erlingur Thoroddsen chciał nakręcić niskobudżetowy horror, którego głównym tematem byłoby rozstanie kochanków[8][9]. Wiedział, że tworzy horror o tematyce LGBT oraz jeden z pierwszych tego typu projektów rodem z Islandii[9]. Uznał, że umieszczając bohaterów w wyizolowanym, opuszczonym miejscu, znacząco wpłynie na historię − w ten sposób miała ona „nabrać własnego życia”[8]. Napisanie scenariusza, który skupia się zaledwie na dwóch bohaterach, przebywających w znacznej mierze w tej samej lokalizacji, Thoroddsen określił jako „wyzwanie”[9]. Akcja filmu osadzona jest w domku letniskowym, położonym pośrodku niczego. Dom, w którym realizowano zdjęcia, odwiedzany był rodzinę Thoroddsena jeszcze zanim napisał on scenariusz Rökkur[8]. Bliscy zachęcali reżysera, by zobaczył chatę na własne oczy; miał tam znaleźć inspirację do tworzenia[8]. Obraz kręcono pod koniec zimy − w okolicach marca 2016 − w Hellissandur, nieopodal lodowca Snæfellsjökull[7][9]. Islandia, zdaniem Thoroddsena, ma w sobie wiele „upiornych detali” i stanowi doskonałą przestrzeń do pracy nad horrorem[10]. Z reżyserem współpracowali tylko dwaj operatorzy kamery: mistrz oświetlenia Adam Uyemura oraz John Wakayama Carey, figurujący jako autor zdjęć[9]. Ekipa nie władała dużą ilością sprzętu, a Uyemura i Wakayama Carey najczęściej pracowali ze światłem naturalnym oraz improwizowanymi projektami oświetleniowymi[9]. Na planie zdjęciowym panowały ciężkie warunki; temperatura była na tyle niska, że chwilami aktorzy nie mogli poruszać ustami i nie mieli pewności, czy prawidłowo wypowiadają swoje kwestie dialogowe[8]. Zdjęcia zrealizowano w ciągu piętnastu dni, choć scenariusz liczył aż sto stron[7][9]. Prace na planie, kontynuowane również w nocy, miały być natężone, ale „bezstresowe”[9]. Ekipa współtworząca Rökkur była nieliczna, a naturalnych plenerów i przestrzeni wewnętrznych wybrano zaledwie kilka[9]. Zniszczony, rozpadający się budynek, który wykorzystano w filmie, to w istocie rodzinny dom matki Thoroddsena[9]. W grudniu 2016 roku film znajdował się na etapie postprodukcji[10].
"Pisząc scenariusz, nie wierzyłem właściwie, że film zostanie zrealizowany. Właśnie dlatego pozwoliłem sobie na podjęcie ryzyka, na stworzenie dziwacznej historii. Ciągle towarzyszyła mi myśl, że ten projekt i tak nie dojdzie do skutku.” |
– Thoroddsen opowiada o etapie preprodukcyjnym[7]. |
Film inspirowany był starszymi projektami: Personą w reżyserii Ingmara Bergmana (1966) oraz Zupełnie innym weekendem (Weekend, 2011)[9]. W dramacie Bergmana uwagę Thoroddsena przykuły długie monologi oraz sceny fantazji i sennych marzeń[9]. Wpływy obu tych produkcji miały być dostrzegalne w Rökkur[9]. Według krytyczki filmowej Mirandy Wilkie, z Personą łączy się Rökkur za sprawą wysoce stylowego kontekstu wizualnego i scenariusza kładącego nacisk na „egzystencjalnym terrorze”, a Zupełnie inny weekend przypomina dzięki naturalnemu przedstawieniu gejowskiego związku[6]. Wilkie porównała projekt do innego art-house'owego horroru, Pod skórą (Under the Skin, 2013) w reżyserii Jonathan Glazera, uznając, że obie pozycje wyróżnia nietypowy dla własnego gatunku „prestiż”[6]. Aranżując sekwencje grozy, Thoroddsen tchnięty był dziełami Briana De Palmy − swojego idola[9]. Reżyser przyznał, że film czerpie też z klasycznych thrillerów − najistotniejsze są w nim suspens i budowanie napięcia − przez co mógłby zostać określony jako „hitchcockowski”[9]. Choć Rökkur nie jest filmem autobiograficznym, jego scenariusz nawiązuje do wydarzeń z życia Thoroddsena i najbliższych mu osób. Tuż przed rozpoczęciem prac nad skryptem artysta rozstał się ze swoim partnerem[9]. Ważnym punktem odniesienia dla historii są abstrakcyjne uczucia i wewnętrzna dezorganizacja, towarzyszące rozstaniu[9]. Reżyser ustalił, że istotniejsze od logiki będą w Rökkur emocje[9], a „horror będzie toczył się w głowach bohaterów”[10]. Film zmontowano w taki sposób, by widzowie mogli „wynieść własne konkluzje po obejrzeniu poszczególnych scen”[9].
Według Wilkie, za pośrednictwem filmu Thoroddsen bada „mroczną stronę życia gejów” − doświadczenia takie, jak przedwczesna inicjacja seksualna, internetowa mistyfikacja czy wreszcie gwałt[6]. Rökkur ma opowiadać o traumie, a reżyser sugeruje, że przemoc fizyczna często wywołuje zaburzenia psychiczne i emocjonalne[6]. Film, który opowiada o horrorze związanym z finalizacją związku uczuciowego, ma charakter metaforyczny: jego tytuł stanowi nazwę miejsca akcji, ale w języku islandzkim oznacza zarazem zmierzch[6]. Jak zaznacza Wilkie, relacja bohaterów jest półmroczna, bywa jednocześnie świetlista i beznadziejnie ciemna[6]. Obraz cechuje się indywidualnym stylem i wizją artystyczną, co wiąże go z kinem autorskim przełomu lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych[6]. Istotny jest związek Rökkur z tragi-horrorem Nie oglądaj się teraz (Don't Look Now, 1973) w reżyserii Nicolasa Roega[6]. W obu produkcjach czerwień wykorzystana została w przestrzeni kadrowej, by wywołać uczucie zagrożenia[6].
Ścieżka dźwiękowa
[edytuj | edytuj kod]Muzykę do filmu skomponował Einar Sv. Tryggvason[11]. Ścieżkę dźwiękową napisano w trakcie zaledwie dwóch miesięcy, pod koniec 2016 roku[11]. W styczniu 2017 soundtrack został zrealizowany; sesje nagraniowe miały miejsce w Studio Sýrland w Reykjavíku[11]. W trakcie nagrań korzystano między innymi z fortepianu, gitary, klarnetu, instrumentów perkusyjnych i elektronicznych[11]. Album z muzyką filmową wydano 21 października 2017, na tydzień przed islandzką premierą kinową[11].
Wydany |
21 października 2017 |
---|---|
Nagrywany |
styczeń 2017 |
Gatunek | |
Długość |
22:02 |
Współtwórcy
[edytuj | edytuj kod]
|
|
Lista utworów
[edytuj | edytuj kod]
|
(czas trwania: 22:02) |
Wydanie filmu
[edytuj | edytuj kod]Film prezentowany był na festiwalach w Europie, Azji i obu Amerykach[1]. Jego oficjalna premiera odbyła się 4 lutego 2017 roku podczas 40. Festiwalu Filmowego w Göteborgu; Rökkur był obrazem zamykającym ceremonię[1][2]. Cztery miesiące później, w czerwcu, projekt pokazano w trakcie Oslo Pix w Norwegii oraz Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Monachium, a w lipcu wyświetlono go widzom kalifornijskiego Outfestu oraz Festiwalu Kina Fantastycznego w Bucheon[1]. W czerwcu w sieci zadebiutował teaser filmu; poinformowano też, że jego dystrybutorem w Ameryce Północnej będzie Breaking Glass Pictures[12]. 7 września 2017 film zaprezentowany został na lizbońskim festiwalu kina grozy, „MOTELX”[1]. W drugiej połowie września emisji obrazu podjęli się organizatorzy kolejnych festiwali: teksańskiego Fantastic Fest, sztokholmskiego Cinema Queer, Międzynarodowego Festiwalu Filmów Niezależnych w Kalifornii oraz festiwalu „Cinema Diverse”, zorganizowanego w Palm Springs[1].
W październiku Rökkur pokazywany był widzom brytyjskim i amerykańskim, między innymi na festiwalach w Londynie (4 października), Nowym Orleanie (14 października) i Cambridge (20 października)[1]. Seans na festiwalu Iris Prize w Cardiff − który odbył się 11 października − zwieńczony został rozmową reżysera z obecnymi na sali widzami[13][14]. 27 października w Islandii miała miejsce premiera kinowa filmu[1]. Po emisji na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Leeds, projekt został wydany w systemie VOD na terenie Stanów Zjednoczonych (21 listopada)[1]. W grudniu 2017 roku Rökkur wyświetlono podczas dwóch festiwali kina LGBT w Serbii[1]. W USA, Niemczech i Szwecji film wydany został pod anglojęzycznym tytułem Rift[1]. W Australii obraz zaprezentowano podczas Mardi Gras Film Festival 17 lutego 2018[15] oraz na festiwalu kina queerowego w Melbourne, miesiąc później, 17 marca[1]. 14 marca 2018 obraz emitowano podczas przeglądu kina skandynawskiego New Nordic Cinema w USA[16].
Odbiór
[edytuj | edytuj kod]Odbiór filmu przez krytyków był pozytywny. Agregujący recenzje filmowe serwis Rotten Tomatoes, w oparciu o siedem omówień, okazał obrazowi 100-procentowe wsparcie[3]. W recenzji dla serwisu Shadows on the Wall Rich Cline chwalił projekt za „wspaniałe, hitchcockowskie sekwencje, których grozę wzmacnia wyborna ścieżka dźwiękowa autorstwa Einara Sv. Tryggvasona”[17]. Megan Casady (Nightmarish Conjurings) też oceniła muzykę pozytywnie[17]. Komplementując warstwę audiowizualną filmu, uznała go za „arcydzieło”[17]. Stephen Farber, dziennikarz współpracujący z pismem The Hollywood Reporter, docenił zdjęcia autorstwa Johna Wakayamy Careya i muzykę Tryggvasona, ale doszedł do wniosku, że to aktorzy − Björn Stefánsson i Sigurður Þór Óskarsson − „dźwigają film na swych barkach, tworząc bardzo wymowne kreacje”[17]. Farber okrzyknął Rökkur jako „jeden z najbardziej intrygujących islandzkich thrillerów, jakie powstały w ostatnich latach”[17].
Albert Nowicki (His Name Is Death) pisał:
„By lepiej film zrozumieć, należy skupić się nie tyle na tropieniu logiki w zachowaniu postaci, co na odczytywaniu ich emocji. Rökkur jest historią miłości i strachu, a także młodzieńczych traum, w tym wczesnych inicjacji seksualnych. Bohaterowie nie dzielą się na protagonistę i antagonistę: interesują nas przeżycia wewnętrzne zarówno Gunnara, jak i jego byłego partnera, obu chcielibyśmy zobaczyć w szczęśliwym finale. Tylko czy na happy end faktycznie powinniśmy liczyć? W Rökkur chłód Islandii oraz jej mieszkańców wydaje się jeszcze bardziej przeszywający niż w nieco starszym Pamiętam cię. Skaliste powierzchnie i uciążliwe warunki pogodowe symbolizują chwiejność relacji między bohaterami – relacji chwilami idyllicznej, a czasem wręcz niebezpiecznej. Metaforą dla związku są też szpetne, opuszczone budynki oraz ich zdewastowane wnętrza. Einar i Gunnar są postaciami zimnymi, zamkniętymi w sobie; w całym filmie znalazło się miejsce dla jednej tylko sceny, w której panowie wykazują jakiekolwiek sentymenty i stają się emocjonalnie nadzy. Sekwencja w znacznej mierze opiera się na monologu Gunnara, który wyznaje, że stracił cnotę podczas gwałtu, jako nastolatek. To moment, w którym dystans bohatera i jego decyzja o odejściu od ukochanego zostają częściowo chociaż umotywowane.”[18]
Nowicki uznał Rökkur za jeden z dziesięciu najlepszych horrorów 2017 roku[19]. Alex Lines (Film Inquiry) chwalił pracę reżysera, operatora oraz aktorów; dialogi bohaterów kwitował jako „intymne”, „pełne znaczeń”[20]. Alexander Ryll (Gay Essential) stwierdził, że film jest „genialny i innowacyjny”; finalnie przyznał mu ocenę w postaci [21]. Dziennikarka współpracująca z portalem Nightmare on Film Street pisała: „Rökkur to film hipnotyczny − od pierwszych do ostatnich minut. Jest mrożącym krew w żyłach dramatem, który potrafi trzymać w zainteresowaniu.”[22] Węgierska krytyczka Júlia Kajdi porównała film francuskiego dreszczowca Nieznajomy nad jeziorem (2013)[23]. W recenzji dla serwisu Pajiba Kristy Puchko skwitowała Rökkur jako „połączenie melodramatu Tamte dni, tamte noce (2017) z horrorem To przychodzi po zmroku ('17)”[3]. Według Puchko, najistotniejsze dla historii Thoroddsena są miłość i uczucie bólu[3]. Matt Donato (We Got This Covered) doszedł do wniosku, że „Thoroddsen w absolutnie nietuzinkowy sposób przytacza dość tuzinkową opowieść”[3]. Według Donato, Rökkur to film o wewnętrznych demonach[3]. Anton Bitel (Sight and Sound) widział w filmie „wielopoziomowe, upiorne studium sprzecznych pragnień”, traktujące też o trudnej przeszłości[3]. Dziennikarz porównał projekt do tragi-horroru Nie oglądaj się teraz z 1973 roku[3]. Sophia Watson (filmink.com.au) komplementowała pracę operatora, Johna Wakayamy Careya, a jego zdjęcia uznała za pełne symbolizmu[24]. Chwaliła też grę aktorską oraz fakt, że orientacja seksualna bohaterów stanowi kwestię poboczną i nie jest ukazana w sposób problematyczny[24]. Projekt podsumowała jako „przerażający i zniuansowany”[24]. Oliver Armknecht, związany z portalem film-rezensionen.de, wysoko ocenił pracę operatora (w tym ujęcia islandzkich krajobrazów), interesujące postaci i nastrój filmu, ale uznał, że projekt jest „nie do końca przemyślany”[25]. Chase Burns, który polecał film na łamach serwisu thestranger.com[26][27], dostrzegł w Rökkur odwołania do gejowskiej ikonografii, w tym do słynnej fotografii autorstwa Davida Wojnarowicza, Untitled (Buffaloes)[28].
Według krytyczki Mirandy Wilkie, Rökkur stanowi − obok Moonlight (2016) i Tamtych dni, tamtych nocy (2017) − część „nowej fali filmów o tematyce LGBT, które zapewniają queerowym postaciom odpowiedni kontekst fabularny oraz pełnokrwiste rysy osobowościowe”[6]. Wilkie zaznaczyła, że jest projekt Thoroddsena „daleki od stereotypów”, tych wynikających ze specyfiki kina grozy, jak i dotyczących życia osób homoseksualnych[6].
Remake
[edytuj | edytuj kod]Pod koniec września 2018 roku ogłoszono, że powstanie amerykański remake filmu[29]. Prawa do adaptacji nabyła niezależna wytwórnia Orion Pictures[29]. Erlingur Thoroddsen zatrudniony został do napisania scenariusza; wśród producentów figurowali Dan Kagan, J. Todd Harris i Marc Marcum[29].
Nagrody i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- 2018, CinEuphoria:
- Nagroda Widzów − jeden z dziesięciu najlepszych filmów roku (wyróżniony: Erlingur Thoroddsen)[4]
- nominacja do nagrody w kategorii najlepszy aktor (Björn Stefánsson)[5]
- nominacja do nagrody w kategorii najlepszy aktor drugoplanowy (Sigurður Þór Óskarsson)[5]
- nominacja do nagrody w kategorii najlepsze zdjęcia (John Wakayama Carey)[5]
- nominacja do nagrody w kategorii najlepsza ścieżka dźwiękowa (Einar Sv. Tryggvason)[5]
- nominacja do nagrody w kategorii najlepszy plakat/poster promocyjny[5]
- 2017, L.A. Outfest:
- nagroda festiwalowa, przyznana w kategorii wizja artystyczna (Erlingur Thoroddsen)[4]
- 2017, MOTELx − Festival Internacional de Cinema de Terror de Lisboa:
- nominacja w kategorii najlepszy europejski film fabularny (Erlingur Thoroddsen; Blue Fox Entertainment)[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l "Rökkur (2017) − Release Info". imdb.com. (ang.) [dostęp 2018-01-20].
- ↑ a b "Rökkur (2017) − Trivia". imdb.com. (ang.) [dostęp 2018-01-20].
- ↑ a b c d e f g h "RIFT (2017)". rottentomatoes.com. (ang.) [dostęp 2018-01-20].
- ↑ a b c d e Rökkur (2017) – lista nagród w bazie IMDb (ang.) [dostęp 2018-01-19].
- ↑ a b c d e f Griseri, Carlo (2018-01-02). "CINEUPHORIA 2018 − Nomination per molti film italiani". cinemaitaliano.info. (wł.) [dostęp 2018-01-23].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Wilkie, Miranda (2018-02-19). "Rift | Project Myopia". projectmyopia.com. (ang.) [dostęp 2018-02-25].
- ↑ a b c d Yamasaki, Parker (2017-03-16). "Morbid Curiosity: Erlingur Thoroddsen". pkyamasaki.com. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ a b c d e Croyle, Dave (2017). "Rift, Gay Essential Talks To Erlingur Thoroddsen". gay-themed-films.com. (ang.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Wilson, David (2017-08-22). "EXCLUSIVE INTERVIEW: CHILD EATER CREATOR ERLINGUR ÓTTAR THORODDSEN TALKS HIS NEW FEATURE RIFT (RÖKKUR)". rue-morgue.com. (ang.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ a b c Lappalainen, Anni (2016-12-02). "To the world and back to the woods – Icelandic feel, American horror and personal visions". umami.fi. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ a b c d e "'Rökkur' / 'Rift' (2017) − Original Score, Einar Sv. Tryggvason". soundcloud.com. 2017. (ang.) [dostęp 2018-01-23].
- ↑ Moore, Debi (2017-06-22). "Exclusive Teaser Reveal for Icelandic LGBT Horror Film Rift". dreadcentral.com. (ang.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ "Programme − Iris Prize". irisprize.org. 2017. (ang.) [dostęp 2018-02-25].
- ↑ "RIFT (RÖKKUR)". irisprize.org. 2017. (ang.) [dostęp 2018-02-25].
- ↑ "Rift | Queer Screen 2018". tix.queerscreen.org.au. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-08)].. queerscreen.org.au. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ "THE RIFT /RÖKKUR NEW NORDIC CINEMA − WED—3-14-2018". scandinaviahouse.org. 2018. (ang.) [dostęp 2018-02-27].
- ↑ a b c d e "FULL FEATURE FILM − RIFT (2017)". einarus.com. (ang.) [dostęp 2018-01-23].
- ↑ Nowicki, Albert (2017-12-14). "TRUPY POZA SZAFĄ. ('RÖKKUR' AKA 'RIFT', 2017)". hisnameisdeath.com. [dostęp 2018-01-23].
- ↑ Nowicki, Albert (2017-12-30). "FILMOWE PODSUMOWANIE 2017 ROKU: 25 NAJLEPSZYCH HORRORÓW (CZ. II)". hisnameisdeath.com. [dostęp 2018-01-23].
- ↑ Lines, Alex (2018-02-19). "RIFT: Strangers By The Mountain". filminquiry.com. (ang.) [dostęp 2018-02-25].
- ↑ Ryll, Alexander (2017-07). "Film Review: Rift (Rökkur) at Outfest". gay-themed-films.com. (ang.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ "(Fantastic Fest Review) RIFT Explores Haunting Isolation in Iceland". nofspodcast.com. 2017-09-23. (ang.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ Kajdi, Julia (2017-10-29). "London 2017: Ilyen ha kísért egy kapcsolat − Rift (Rökkur)". filmtekercs.hu. (węg.) [dostęp 2018-02-02].
- ↑ a b c Watson, Sophia (2018-02-01). "Rift (Rökkur) (Mardi Gras Film Festival)". filmink.com.au. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Armknecht, Oliver (2017-06-16). "Rift". film-rezensionen.de. (niem.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ "TWIST 2017 Films". thestranger.com. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Burns, Chase (2017). "Rift (2017) | Recommended". thestranger.com. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Burns, Chase (2017-09-06). "Rökkur (Rift) Can't Escape the Babadook". thestranger.com. (ang.) [dostęp 2018-02-07].
- ↑ a b c Miska, Brad (2018-09-28). "Orion Remaking Gay Icelandic Horror Movie ‘Rift’". bloody-disgusting.com. (ang.) [dostęp 2018-09-29].