Raijin

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Raijin
Sōtatsu (? – ok. 1640), Fūjin i Raijin (Fūjin-Raijin-Zu)
Kōrin Ogata (1658–1716) Raijin (po lewej), Fūjin (po prawej)
Itchō Hanabusa (1652–1724), Raijin lub Uderzenie boga gromów (malunek na jedwabiu)
Brama Kaminari-mon świątyni Sensō-ji w tokijskiej dzielnicy Asakusa; we wnęce po lewej Raijin, po prawej Fūjin

Raijin (jap. 雷神; także: Ikazuchi-no-kami) – bóg gromów, piorunów, występujący w shintō, japońskich wierzeniach ludowych i buddyzmie[1][2][a].

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Raijin jest znany także jako Kaminari-sama[b] (jap. 雷様 Szanowny Grom), Raiden-sama (jap. 雷電様 Szanowny Grom-Błyskawica), Narukami (jap. 鳴神), Raikō (jap. 雷公).

W dawnych czasach grzmot i błyskawica były uważane za atmosferyczne przejawy gwałtownego zachowania bóstwa (kami) gromów, a błyskawica (inazuma lub inabikari)[1] uderzająca w ziemię była interpretowana jako tymczasowa manifestacja kami, ale także jako powodująca wzmożenie wzrostu ryżu na polach. Słowo kaminari można rozumieć jako „brzmiący” (nari) „bóg” (kami)[3].

Wygląd[edytuj | edytuj kod]

Raijin jest przedstawiany przeważnie w postaci demona (oni), ubranego jedynie w fundoshi (tradycyjna japońska bielizna męska) z tygrysiej skóry, otoczonego pierścieniem połączonych bębnów (taiko) i trzymającego w rękach pałeczki (bachi) do uderzania w nie[4]. Tak też został pokazany w kompozycji malarskiej pt.: Fūjin-Raijin-Zu na parawanie (byōbu) autorstwa Sōtatsu. W późniejszym czasie powstały repliki tego dzieła m.in. w wykonaniu Kōrina Ogaty[5][c].

Wedle japońskich wierzeń bramy do świata oni znajdowały się na północnym wschodzie. Kierunek ten nazywany był ushitora (jap. 艮) i dzielił się na dwa kierunki pośrednie: ushi (jap. 丑 wół) i tora (jap. 寅 tygrys). Gdy gromy spadają z nieba, wraz z nimi na Ziemię schodzą raijū – bestie towarzyszące piorunom. Raijin bywa humorystycznie przedstawiany na obrazach, gdzie zlatuje na chmurze na ziemię tylko po to, by uderzyć w taiko i znów wzbić się w przestworza.

Folklor[edytuj | edytuj kod]

Według podań, dworzanin, poeta i kaligraf żyjący w okresie Heian, Michizane Sugawara (845–903), po śmierci został deifikowany pod imieniem Tenman lub Tenjin[6][d], który często jest utożsamiany z Raijinem. W folklorze, ze względu na strach przed nim, nazywany jest honoryfikatywnie Kaminari-sama (jap. 雷様 Czcigodny Grom, Szanowny Grom). Mówi się, że „gdy Godny Szacunku Grom opada na ziemię zabiera ludziom pępki”. W Japonii, gdy dzieci chodzą latem z odkrytymi brzuchami, dorośli zwykli mówić: „Pan Grom przyjdzie i zabierze twój pępek” (jap. 雷様がへそを取りに来るよ Kaminari-sama ga heso wo tori ni kuru yo). Oznacza to: „Noś ubranie tak, aby zakryć brzuch”. Latem jest gorąco i wilgotno, ale temperatura szybko spada, gdy pojawia się burza z piorunami. Tak rodzice pilnują, aby dzieci nie eksponowały swojego ciała na zimno i nie zaziębiały się.

Aby uchronić się od Pana Groma, należy skryć się pod moskitierą lub wykrzykiwać słowo: „kuwabara-kuwabara” (jap. 桑原桑原 dosł. „pole morwowe-pole morwowe”; w znaczeniu pol.: „odpukać w niemalowane drewno”)[1] – według podań po śmierci Michizane, gdy zmienił się w Czcigodnego Groma, mógł zniszczyć całą stolicę kraju, lecz zamiast tego pioruny uderzyły w pola morwowe w jego posiadłości.

Występuje w parze z bóstwem wiatru o imieniu Fūjin, który na barkach niesie worek wiatru[4][7].

Wybrane chramy związane z kultem Raijina[edytuj | edytuj kod]

Raijin w źródłach historycznych i literaturze[edytuj | edytuj kod]

  • Kojiki: Takemikazuchi (jap. 建御雷神) i inne.
  • Kigo: Raijin występuje pod imionami Ikazuchi (jap. 雷), Hatatagami (jap. はたたがみ), Raimei (jap. 雷鳴). Oznacza późne lato.
  • Nō: główny bohater sztuki Raiden (jap. 雷電).
  • Kabuki: Narukami (jap. 鳴神) w Narukami Fudō Kitayama Zakura (jap. 雷神不動北山桜).

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Po wejściu buddyzmu do Japonii w połowie VI wieku pojawiła się tendencja do jego łączenia z shintō (shinbutsu-shūgō lub shinbutsu-konkō – synkretyzm shintō-buddyjski). Zjawisko to, przyjmując różną postać i charakter w ciągu setek lat, jest obecne do chwili obecnej, np.: małżeństwa są zawierane w obrzędzie shintō, a pogrzeby są organizowane według zasad buddyjskich.
  2. ↑ Poprzez dodanie przyrostka honoryfikatywnego -sama (様) do nazwisk, imion, nazw zawodów itp. tworzy się formę wyrażającą uprzejmość, szacunek, poważanie.
  3. ↑ Sōtatsu Tawaraya, Kōrin Ogata, a także Kōetsu Hon’ami byli prekursorami szkoły malarskiej Rinpa.
  4. ↑ Pierwotnie słowo tenjin oznaczało „bóstwa niebiańskie”, ale z biegiem czasu zaczęło się odnosić wyłącznie do osoby dworzanina-naukowca, Michizane Sugawary, deifikowanego po śmierci.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Kenkyusha's New Japanese-English. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 274, 524, 537, 538, 999, 1352, 1544. ISBN 4-7674-2015-6.
  2. ↑ 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 767, 1572. ISBN 978-4-385-13107-8.
  3. ↑ Raijin. Kokugakuin University, 2006. [dostęp 2020-02-14]. (ang.).
  4. ↑ a b 広辞苑. Tokyo: Iwanami Shoten, 1980, s. 1915, 2296.
  5. ↑ Wind God and Thunder God Screens. Kyoto National Museum. [dostęp 2020-02-12]. (ang.).
  6. ↑ Basic Terms of Shinto. Tokyo: Kokugakuin University, 1985, s. 67.
  7. ↑ Rossella Menegazzo: Japonia. Arkady, 2008, s. 57. ISBN 978-83-213-4578-9.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Raijin&oldid=64739331”