Przejdź do zawartości

Rannik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rannik
Ilustracja
Rannik zimowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

jaskropodobne

Rząd

jaskrowce

Rodzina

jaskrowate

Rodzaj

rannik

Nazwa systematyczna
Eranthis Salisb.
Trans. Linn. Soc. London 8: 303. 9 Mar 1807[3]
Typ nomenklatoryczny

Eranthis hyemalis (L.) Salisb.[3]

Synonimy
  • Eranthus G.Don
  • Helleboroides Adans.
  • Koellea Biria
  • Robertia Mérat
  • Shibateranthis Nakai[4]
Zasięg
Mapa zasięgu

Rannik (Eranthis Salisb.) – rodzaj roślin z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae). Wyróżnia się w jego obrębie 11 gatunków[4]. Ich zasięg obejmuje południową Europę i poprzez zachodnią Azję, Syberię i Chiny sięga Japonii. Rośliny z tego rodzaju należą do najwcześniej zakwitających po wytopieniu śniegów. Rosną w lasach i zaroślach na nizinach, w górach także w miejscach skalistych. Preferują gleby wapienne[5]. W Polsce gatunkiem uprawianym i przejściowo dziczejącym jest rannik zimowy E. hyemalis[6]. Rzadko uprawiane bywają inne gatunki[7][8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Byliny z bulwiastymi kłączami[9] osiągające do 10 cm wysokości[5].
Liście
Odziomkowe, jeśli obecne, wyrastają w liczbie 1 lub 2, na długich ogonkach. Mają blaszkę zaokrągloną i palczasto podzieloną. Na nierozgałęzionej łodydze wyrastają poza tym w okółku liście (podkwiatki)[9].
Kwiaty
Wyrastają zwykle pojedynczo na szczycie łodygi z okazałymi 5-8 działkami kielicha barwy żółtej, białej lub różowej (żółte są gatunki europejskie, białawe te rosnące na Dalekim Wschodzie). Płatki korony zmodyfikowane – przekształcone w drobne, rurkowate miodniki. Pręciki w liczbie 10 lub bardziej liczne, ich nitki jednożyłkowe, bardzo wąskie, ich główki są elipsoidalne lub kuliste. Zalążnia górna zwieńczona długą szyjką słupka[9][5].
Owoce
Mieszki w liczbie od 4 do 9, rzadko liczniejsze. Nasiona drobne, bardzo liczne[9].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systamatyczna

Rodzaj z plemienia Actaeeae, z podrodziny Ranunculoideae, rodziny jaskrowatych Ranunculaceae[10].

Wykaz gatunków[4]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, głównie ze względu to, że zakwitają bardzo wczesną wiosną[8].

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Są bardzo odporne na mróz, wymagają próchnicznej ziemi o stałej wilgotności i zasadowym odczynie[11]. Dobrze rosną pod drzewami i krzewami[8].

Ranniki to gatunki łatwe w uprawie, nie wymagające szczególnej troski. Najobficiej kwitną w miejscach słonecznych (termin kwitnienia przy dużym nasłonecznieniu może być krótki), ale dobrze radzą sobie także w półcieniu. Tolerują różne typy gleb, również te mniej żyzne. Ważne, aby podłoże nie było podmokłe – przy nadmiarze wody może dojść do gnicia organów podziemnych. Optymalne są gleby żyzne, umiarkowanie wilgotne o odczynie od lekko kwaśnego do obojętnego. Nawożenie mineralne nie jest konieczne, ranniki można natomiast wspomóc nawozami organicznymi (obornik, kompost), które nie tylko dostarczą różnorodnych pierwiastków pokarmowych, ale także poprawiają parametry gleby[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-07] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-30].
  4. a b c Eranthis Salisb.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-23].
  5. a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 51. ISBN 0-333-74890-5.
  6. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 158. ISBN 83-01-14342-8.
  7. a b c Rannik – oryginalna bylina na rabaty, skalniaki oraz obrzeża [online], Gospodarstwo Ogrodnicze Elżbieta i Zbigniew Bilscy [dostęp 2018-06-27].
  8. a b c d e f Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin tom I, A-J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 344. ISBN 978-83-7506-845-0.
  9. a b c d Eranthis. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-03-01]. (ang.).
  10. Genus: Eranthis. [w:] GRIN Taxonomy for Plants [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-10-08]. (ang.).
  11. a b Nazwa polska według Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  12. Nazwa polska według Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008. ISBN 978-83-925110-5-2.