Ratusz w Żywcu
 nr rej. A-550/88 z 18 kwietnia 1988
| |
 Budynek ratusza | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 2 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Rodzina Kantorowskich |
| Kondygnacje |
4 |
| Rozpoczęcie budowy | |
| Ukończenie budowy |
16 października 1706 |
| Ważniejsze przebudowy | |
| Zniszczono |
1939 |
| Odbudowano |
2007 |
| Pierwszy właściciel | |
| Kolejni właściciele | |
| Obecny właściciel | |
Położenie na mapie Żywca  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
 49°41′20,70″N 19°12′13,08″E/49,689083 19,203633
| |
Ratusz w Żywcu – obecnie Urząd Miasta w Żywcu. Dawniej kamienica putoszy żywieckich Macieja i Magdaleny Kantorowskich[1], posadowiony na parcelach nr 128 i nr 129 przy rynku żywieckim. Budynek kamienicy szlachcica Macieja Kantorowskiego herbu Waza w Żywcu przy rynku (obecnie nr. 2). Jak podaje Andrzej Komoniecki w swojej kronice Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, budynek początkowo oddano do użytku Starostwa w dniu 16 października 1706 roku, a w międzyczasie dokonywano rozbudowy tylnej części, tj. oficyny około 1868 roku. Budynek przechodził różne adaptacje pomieszczeń, był siedzibą dziedzicznego wójtostwa i władz miejskich Żywca, instytucji miejskich oraz sądu grodzkiego, policji i aresztu.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Architektura ratusza w dużym stopniu nawiązuje do architektury synagogalnej okresu XIX wieku. Świadczyć o tym mogą wysokie potrójne okna, zakończone półkoliście, żelazne kolumienki między nimi oraz rozety.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia obecnego budynku „ratusza” jest dość przejrzysta w rodzinie Kantorowskich rozsianych po całym globie ziemskim. Jak pisze autor Adam Boniecki w Herbarzu Polskim, „Kantorowski Maciej z żoną, Magdaleną Fabrycy, oblatowali w 1650 roku przywilej królewski na folwark „Olszańskie” w Żywiecczyźnie (Gr. Oświęcims, s. 69 f. 479)”[2]. W kronice – Chronografii albo Dziejopisie Żywieckim Andrzeja Komonieckiego byłego pierwszego burmistrza i dziedzicznego wójta Żywca zachowało się, że „W roku 1632 harnicy starosty lanckorońskiego Zebrzydowskiego, któremu szlachta zatorska i oświęcimska zleciła obronę przed zbójnikami przybyli do państwa żywieckiego zapewne w poszukiwaniu zbójników. Zatrzymali się w Żywcu i tam w kamienicy Macieja Kantorowskiego popili się na winie, gdzie hałas i gwałt czynili, bowiem tegoż Macieja Kantorowskiego naprzód ubili i skrwawili, aż uciekł do Krzysztofa Mrzygłodowicza, pisarza miejskiego, za którym tamże wpadli i tego pisarza przy Księżach dwu utłukli i pałaszem w głowę uderzyli. Nadto Mateusza Regulusa, wójta, i Sebestiana Miodonę, burmistrza, i inszych sąsiadów na zabicie bili i rąbali, przez co wielki tumult i gwałt w mieście się stał, nie będąc jeszcze takiego nigdy.”[3]. Pierwszy budynek ratusza, tj. kamienicy Kantorowskich, został wzniesiony prawdopodobnie około 1620 roku i mieścił się w centralnym miejscu rynku Żywieckiego, tj. w pierwszej kamienicy Macieja Kantorowskiego, którą prawdopodobnie „zapisał miastu” w testamencie Maciej Kantorowski. Jak podaje wójt Andrzej Komoniecki w swej kronice żywieckiej, którą pisał w piwnicy ratusza, w dniu 16 października 1706 roku dokonano uroczystego otwarcia budynku starostwa żywieckiego.
Okres po 1944 roku[edytuj | edytuj kod]
W roku 1944 formalnie przestało istnieć Państwo Żywieckie, dokonano przejęcia majątku ostatniego właściciela Dekretem. Po II wojnie światowej biura Urzędu Miejskiego w Żywcu mieściły się w budynku kamienicy oraz oficynie na parcelach nr 128 i nr 129 przy rynku, a pozostałą część kamienicy „Ratusza” zajmował sąd i prokuratura.
Okres po roku 2000[edytuj | edytuj kod]
Po gruntownym remoncie około roku 2007, którego koszty dotacji przekroczyły milion euro, budynek ponownie jest wizytówką miasta i uważana przez mieszkańców za najładniejszą kamienicę kantorowskich przy żywieckim rynku, chociaż kolor, na jako go pomalowano, budzi wiele kontrowersji.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Żywiec
- Stary Zamek w Żywcu
- Nowy Zamek w Żywcu
- Zamek na wzgórzu Grojec w Żywcu
- Pałac Habsburgów
- Park w Żywcu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Boniecki Adam (1906) Herbarz Polski, cz. I., Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Ułożył i wydał Adam Boniecki, Tom IX, Warszawa, Skład główny Gebethner i Wolf w Warszawie, strona 229.
- ↑ Boniecki Adam (1906) Herbarz Polski, cz. I., Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Ułożył i wydał Adam Boniecki, Tom IX, Warszawa, Skład główny Gebethner i Wolf w Warszawie, s. 117.
- ↑ Andrzej Komoniecki (1987) Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Cieszyn, s. 209.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Chronografia albo Dziejopis Żywiecki. law.uj.edu.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-29)].
- zywiec.pl
- Archiwalne widoki ratusza w bibliotece Polona