Wojna domowa w Sudanie (od 2023)

Wojna domowa w Sudanie (od 2023)

transformacja demokratyczna w Sudanie
Sytuacja militarna (20 maja 2025)      Terytoria kontrolowane przez Siły Zbrojne Sudanu i sojuszników      Terytoria kontrolowane przez Siły Szybkiego Wsparcia      Terytoria kontrolowane przez Ludową Armię Wyzwolenia Sudanu – Północ – Al Hilu      Terytoria kontrolowane przez sojusznicze Siły Szybkiego Wsparcia oraz Ludową Armię Wyzwolenia Sudanu – Północ – Al Hilu      Terytoria kontrolowane przez Ruch Wyzwolenia Sudanu – al-Nur
Czas	od 15 kwietnia 2023
Miejsce	głównie Chartum, miasta strategiczne Sudanu
Terytorium	Sudan
Przyczyna	plany wcielenia Sił Szybkiego Wsparcia do Sił Zbrojnych Sudanu
Wynik	trwa Siły Szybkiego Wsparcia okupują większość Darfuru, część stanów Chartum, Nil Biały i Kordofan. SPLM-N (al-Hilu) okupuje część Kordofanu Południowego. SLM (al-Nur) okupuje część Darfuru. Od 26 września 2024 roku RSF traci znaczną część swoich obszarów w Butanie na rzecz SAF Sudańskie Siły Zbrojne odbiły Chartum 26 marca 2025
Strony konfliktu
Rząd Pokoju i Jedności Siły Szybkiego Wsparcia bojówki Dżandżawidzidów spoza RSF Ludowa Armia Wyzwolenia Sudanu – Północ – al-Hilu Tamazuj Ruch Wyzwolenia Sudanu – al-Nur Tymczasowa Rada Suwerenności Siły Zbrojne Sudanu Ludowe Siły Obrony Sudański Ludowy Ruch Oporu Batalion Al-Bara AWB Ludowa Armia Wyzwolenia Sudanu – Północ – Agar Ruch Sprawiedliwości i Równości Ruch Wyzwolenia Sudanu – Minnawi Ruch Wyzwolenia Sudanu – Tambour Wspólne Siły Ochrony Darfuru
Dowódcy
Mohamed Hamdan Dagalo, ps. Hemedti Abdelrahim Dagalo Abdel Rahman Jumma Abdelaziz al-Hilu Abdul Wahid al-Nur Abd al-Fattah Abd ar-Rahman al-Burhan Yasser al-Atta Shams al-Din Khabbashi Malik Agar Mustafa Tambour Minni Minnawi Gibril Ibrahim
Siły
100 tysięcy 300 tysięcy
brak współrzędnych

Wojna domowa w Sudanie (od 2023) – konflikt zbrojny między wojskami rządowymi Sudanu a paramilitarnymi Siłami Szybkiego Wsparcia (RSF) rozpoczęty 15 kwietnia 2023 roku. Główne walki mają miejsce w Chartumie oraz w regionie Darfur. Od początku konfliktu odnotowywane są ataki na cele cywilne, w tym szpitale. Do 20 kwietnia zginęło ok. 330 osób, a ok. 3200 osób odniosło obrażenia.

Walki rozpoczęły się od ataków paramilitarnych Sił Szybkiego Wsparcia (RSF) na kluczowe obiekty rządowe. Wybuchy i strzały odnotowano w całym Chartumie. Zarówno przywódca RSF Mohamed Hamdan Dagalo, jak i pełniący obowiązki głowy państwa Abdel Fattah al-Burhan twierdzą, że kontrolują kluczowe obiekty rządowe, w tym pałac prezydencki, kwaterę główną wojska, lotnisko w Chartumie oraz telewizję Sudan TV.

Zaniepokojenie sytuacją w Sudanie wyraziły między innymi Stany Zjednoczone, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Unia Europejska, Unia Afrykańska i Arabia Saudyjska, które zaapelowały o zakończenie walk oraz rozwiązanie kryzysu politycznego.

Kontekst

Trwający obecnie konflikt zbrojny jest efektem planów wcielenia paramilitarnych Sił Szybkiego Wsparcia do sudańskich sił zbrojnych. Strony konfliktu nie doszły do porozumienia w kwestii terminu, w którym miało nastąpić ich włączenie – dowódca Sił Zbrojnych Sudanu i pełniący obowiązki głowy państwa Abdel Fattah al-Burhan nalegał na okres dwóch lat, podczas gdy lider RSF Mohamed Hamdan Dagalo domagał się odroczenia terminu o dziesięć lat.

Sudan był w przeszłości miejscem licznych konfliktów zbrojnych, przede wszystkim konfliktów etnicznych, religijnych oraz wojen o surowce naturalne. Wojny domowe, które miały miejsce w kraju od drugiej połowy XX w., pochłonęły życie ponad 2 milionów osób. Trwająca od 2003 roku wojna w Darfurze w zachodniej części kraju doprowadziła do śmierci kolejnych 300 tysięcy osób. Od czasu uzyskania przez kraj niepodległości miało miejsce 35 prób zamachu stanu, z czego sześć zakończyło się pomyślnie, w wyniku czego państwo przez większość jego istnienia było zarządzane przez wojsko.

Przebieg

15 kwietnia 2023

Pierwsze walki rozpoczęły się w sobotę rano, kiedy odnotowane zostały strzały i eksplozje na terenie kraju, początkowo na południe od Chartumu, a następnie w innych miejscach w kraju, w tym w Marawi i Chartumie Północnym. O godzinie 10:00 rano czasu lokalnego Siły Szybkiego Wsparcia (RSF) wydały oświadczenie, że ich jednostki znajdujące się w kwaterze głównej w Sobie na obrzeżach Chartumu zostały zaskoczone w godzinach porannych przez liczne siły armii sudańskiej, które obległy znajdujące się tam jednostki RSF i zaatakowały je „wszelkiego rodzaju ciężką i lekką bronią”. Szturm milicja nazwała „brutalnym atakiem”, po czym wezwała Sudańczyków do zjednoczenia w „krytycznym momencie historycznym”, jednocześnie wzywając opinię publiczną do potępienia tego „haniebnego zachowania”. Walki rozszerzyły się na miasto Omdurman, a w mediach społecznościowych zaczęły pojawiać się pierwsze filmy ukazujące ludzi uciekających z obszarów starć oraz rozmieszczenie sprzętu wojskowego. Starcia w tym samym czasie miały miejsce pod rezydencją Abdela Fattaha al-Burhana i siedziby Dowództwa Generalnego. Rzecznik armii Sudanu Nabil Abdallah zrzucił odpowiedzialność za wybuch walk na RSF, informując o ataku milicji na kilka baz wojskowych w Chartumie oraz na terenie kraju, w związku z czym zablokowane zostały drogi dojazdowe do pałacu prezydenckiego oraz miejsc kluczowych dla armii.

O godzinie 11:00 RSF poinformowały o zajęciu lotnisk w Chartumie, Marawi, Al-Ubajjid, rezydencji al-Burhana, siedziby Dowództwa Generalnego, pałacu prezydenckiego w Chartumie oraz „kilku baz w różnych prowincjach kraju”. Doniesieniom zaprzeczają przedstawiciele armii sudańskiej, którzy zapewniają o kontroli nad obszarem Chartumu, w tym rzekomo zajętymi przez milicję budynkami, oraz prowadzeniu działań mających na celu zakończenie konfliktu. Walki mają miejsce w pobliżu budynków rządowych i wojskowych w stolicy, między innymi pałacu prezydenckiego oraz siedziby Dowództwa Generalnego. Centralny Komitet Lekarzy Sudanu informuje o pierwszych rannych przybywających do szpitali i apeluje o wstrzymanie ognia.

O 13:00 Siły Zbrojne Sudanu poinformowały o zniszczeniu obozów Tiba i Soba pod Chartumem oraz zniszczeniu 80 pojazdów milicji, zmuszając jej jednostki do ucieczki z obozu w Marawi w kierunku osiedli cywilnych.

W wyniku walk uszkodzone zostały samoloty cywilne znajdujące się na lotnisku w Chartumie, należące między innymi do linii lotniczych SkyUp Airlines, saudyjskich linii lotniczych Saudia oraz misji humanitarnej ONZ. Armia Sudanu oskarżyła RSF o zniszczenie samolotów.

16 kwietnia 2023

Komitet Bezpieczeństwa Państwowego w Chartumie ogłosił święto państwowe w mieście „w celu zachowania życia obywateli i ich własności”. Około godziny 13:30 SAF ogłosił uratowanie generała majora i brygadiera, aresztowanie wielu oficerów RSF na lotnisku Merowe i zajęcie samego lotniska, jednocześnie twierdząc, że wielu przywódców RSF zdezerterowało lub poddało się SAF.

Armia Czadyjska zatrzymała i rozbroiła kontyngent 320 sudańskich żołnierzy, którzy przedostali się do kraju z Darfuru podczas ucieczki przed RSF.

17 kwietnia 2023

Starcia wznowiono w Chartumie, a artyleria była słyszana z północnej i południowej części stolicy, gdy walki trwały przed bramami kwatery głównej armii. W Omdurmanie trwały walki z użyciem myśliwców przez wojsko i rakiet przeciwlotniczych przez RSF. Amerykański konwój dyplomatyczny został ostrzelany w Darfurze, ale zdołał uciec bez szwanku.

18 kwietnia 2023

Poinformowano, że uzbrojony personel wszedł do kilku szpitali w Chartumie. Placówki medyczne zgłaszają również niedobór personelu medycznego, elektryczności i wody. Marie-Roger Bellois, politolog powiedziała, że kraje na kontynencie są zaniepokojone sytuacją bezpieczeństwa w Sudanie. Al-Dżazira poinformowała, że walki trwały w pobliżu pałacu prezydenckiego i głównej kwatery armii. Dwie rakiety uderzyły w Instytut Yunus Emre w Chartumie, ale nikomu nic się nie stało.

W Merowe donoszono, że widać było kolumnę RSF zmierzającą z lotniska do Al-Multaqa po nalotach SAF.

19 kwietnia 2023

Walki trwały w Chartumie w pobliżu kwatery głównej armii, pałacu prezydenckiego i lotniska, z użyciem ciężkiej broni. SAF poinformowało, że zostało zaatakowane przez RSF, ale odparły atak, zadając rebeliantom ciężkie straty. Według ONZ w ciągu ostatnich pięciu dni zginęło co najmniej 270 cywilów, ale liczba ofiar jest prawdopodobnie wyższa, ponieważ wiele ciał zostało pozostawionych na ulicach, niedostępnych z powodu starć. rannych ma być już około 2,7 tys. Wielu mieszkańców południowej dzielnicy Chartumu opuściło swoje domy.

15 czerwca 2023

Gubernator Darfuru Zachodniego Khamis Abdallah Abbakar został zamordowany po tym, jak publicznie skrytykował RSF za ludobójstwo. Za zbrodnię odpowiada prawdopodobnie RSF.

21 czerwca 2023

Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu- Północ złamał wieloletnie porozumienie o zawieszeniu broni i zaatakował SAF w Kordofanie Południowym. SAF poinformował o odparciu ataków.

2 września 2023

W wyniku nalotu w Kalakla al-Qubba w południowo-zachodnim Chartumie zginęło 20 osób. 4 września w walkach w Omdurmanie zginęło 25 osób, a RSF twierdziła, że zestrzeliła dwa samoloty Antonow należące do Sił Zbrojnych Sudanu w Chartumie. Tego samego dnia lokalne bojówki rebeliantów w El Fasher udaremniły próbę wejścia RSF na Wielki Rynek w mieście.

5 września 2023

32 osoby zostały zabite przez ostrzał Sudańskich Sił Zbrojnych w Ombada, Omdurman.

10 września 2023

Co najmniej 43 osoby zginęły, a dziesiątki innych zostało rannych w wyniku nalotu w Chartumie. Był to najbardziej śmiercionośny nalot od początku konfliktu.

17 września 2023

Zapaliła się wieża Greater Nile Petroleum Oil Company w Chartumie.

2025

Od jesieni 2024 roku siły RSF były stopniowo wypychane ze środkowego Sudanu. Wiosną 2025 roku Sudańskie siły Zbrojne rozpoczęły ofensywę na Chartum. 21 marca armia ogłosiła zajęcie pałacu prezydenckiego, a w ciągu następnego tygodnia przejęła kontrole nad całą stolicą, łącznie z lotniskiem.

RSF we współpracy z lokalnymi milicjami umocniło swoją pozycje w Darfurze, co może spowodować realny podział kraju na dwie części przez następne lata.

Reakcje

• Czad – zamknięcie granicy z Sudanem „do odwołania” oraz apel „o przywrócenie pokoju”.
• Egipt – po opublikowaniu przez RSF filmu pokazującego żołnierzy egipskich stacjonujących w Marawi, którzy poddali się sudańskiej milicji, rzecznik armii Egiptu płk Gharib Abdel Hafez poinformował, że wojsko egipskie uważnie śledzi sytuację w Sudanie i koordynuje swoje działania z władzami tego kraju, aby móc zagwarantować bezpieczeństwo sił egipskich.
• Rosja – Ambasada Rosji w Sudanie informuje, że jest zaniepokojona eskalacją przemocy oraz apeluje o wstrzymanie ognia i podjęcie negocjacji
• Stany Zjednoczone – Sekretarz stanu Antony Blinken po rozmowach z ministrami spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich Faisala bin Farhana Al Sauda i Abdullah bin Zayed Al Nahyan zaapelował o deeskalację i powrót do rozmów pokojowych oraz zapewnił personel Ambasady Stanów Zjednoczonych w Sudanie o odpowiedzialności strony amerykańskiej za ich bezpieczeństwo.

Bibliografia

• Relacja w serwisie Al Jazeera Mubasher – 15–16 kwietnia 2023 roku (arab.)