Przejdź do zawartości

Wojna domowa w Sudanie (od 2023)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Rebelia RSF w Sudanie)
Wojna domowa w Sudanie (od 2023)
transformacja demokratyczna w Sudanie
Ilustracja
Sytuacja militarna (20 maja 2025)

     Terytoria kontrolowane przez Siły Zbrojne Sudanu i sojuszników

     Terytoria kontrolowane przez Siły Szybkiego Wsparcia

     Terytoria kontrolowane przez Ludową Armię Wyzwolenia Sudanu – Północ – Al Hilu

     Terytoria kontrolowane przez sojusznicze Siły Szybkiego Wsparcia oraz Ludową Armię Wyzwolenia Sudanu – Północ – Al Hilu

     Terytoria kontrolowane przez Ruch Wyzwolenia Sudanu – al-Nur

Czas

od 15 kwietnia 2023

Miejsce

głównie Chartum, miasta strategiczne Sudanu

Terytorium

 Sudan

Przyczyna

plany wcielenia Sił Szybkiego Wsparcia do Sił Zbrojnych Sudanu

Wynik

trwa

  • Siły Szybkiego Wsparcia okupują większość Darfuru, część stanów Chartum, Nil Biały i Kordofan.
  • SPLM-N (al-Hilu) okupuje część Kordofanu Południowego.
  • SLM (al-Nur) okupuje część Darfuru.
  • Od 26 września 2024 roku RSF traci znaczną część swoich obszarów w Butanie na rzecz SAF
  • Sudańskie Siły Zbrojne odbiły Chartum 26 marca 2025
Strony konfliktu
Sudan Rząd Pokoju i Jedności

Tamazuj


Ruch Wyzwolenia Sudanu – al-Nur

Sudan Tymczasowa Rada Suwerenności

Wspólne Siły Ochrony Darfuru

Dowódcy
Mohamed Hamdan Dagalo, ps. Hemedti
Abdelrahim Dagalo
Abdel Rahman Jumma
Abdelaziz al-Hilu

Abdul Wahid al-Nur

Abd al-Fattah Abd ar-Rahman al-Burhan
Yasser al-Atta
Shams al-Din Khabbashi
Malik Agar
Mustafa Tambour
Minni Minnawi
Gibril Ibrahim
Siły
100 tysięcy[1] 300 tysięcy[1]
brak współrzędnych

Wojna domowa w Sudanie (od 2023)konflikt zbrojny między wojskami rządowymi Sudanu a paramilitarnymi Siłami Szybkiego Wsparcia (RSF) rozpoczęty 15 kwietnia 2023 roku. Główne walki mają miejsce w Chartumie oraz w regionie Darfur[2][3]. Od początku konfliktu odnotowywane są ataki na cele cywilne, w tym szpitale[4]. Do 20 kwietnia zginęło ok. 330 osób, a ok. 3200 osób odniosło obrażenia[5].

Walki rozpoczęły się od ataków paramilitarnych Sił Szybkiego Wsparcia (RSF) na kluczowe obiekty rządowe. Wybuchy i strzały odnotowano w całym Chartumie. Zarówno przywódca RSF Mohamed Hamdan Dagalo, jak i pełniący obowiązki głowy państwa Abdel Fattah al-Burhan twierdzą, że kontrolują kluczowe obiekty rządowe, w tym pałac prezydencki, kwaterę główną wojska, lotnisko w Chartumie oraz telewizję Sudan TV(inne języki)[2][6][7][8].

Zaniepokojenie sytuacją w Sudanie wyraziły między innymi Stany Zjednoczone, Organizacja Narodów Zjednoczonych, Unia Europejska, Unia Afrykańska i Arabia Saudyjska, które zaapelowały o zakończenie walk oraz rozwiązanie kryzysu politycznego[2].

Kontekst

[edytuj | edytuj kod]
 Główny artykuł: Historia Sudanu.

Trwający obecnie konflikt zbrojny jest efektem planów wcielenia paramilitarnych Sił Szybkiego Wsparcia do sudańskich sił zbrojnych. Strony konfliktu nie doszły do porozumienia w kwestii terminu, w którym miało nastąpić ich włączenie – dowódca Sił Zbrojnych Sudanu i pełniący obowiązki głowy państwa Abdel Fattah al-Burhan nalegał na okres dwóch lat, podczas gdy lider RSF Mohamed Hamdan Dagalo domagał się odroczenia terminu o dziesięć lat[4][9].

Sudan był w przeszłości miejscem licznych konfliktów zbrojnych, przede wszystkim konfliktów etnicznych, religijnych oraz wojen o surowce naturalne[10][11]. Wojny domowe, które miały miejsce w kraju od drugiej połowy XX w., pochłonęły życie ponad 2 milionów osób[12]. Trwająca od 2003 roku wojna w Darfurze w zachodniej części kraju doprowadziła do śmierci kolejnych 300 tysięcy osób[13]. Od czasu uzyskania przez kraj niepodległości miało miejsce 35 prób zamachu stanu, z czego sześć zakończyło się pomyślnie[14], w wyniku czego państwo przez większość jego istnienia było zarządzane przez wojsko[15].

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

15 kwietnia 2023

[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze walki rozpoczęły się w sobotę rano, kiedy odnotowane zostały strzały i eksplozje na terenie kraju, początkowo na południe od Chartumu[16], a następnie w innych miejscach w kraju, w tym w Marawi[17] i Chartumie Północnym[18]. O godzinie 10:00 rano czasu lokalnego Siły Szybkiego Wsparcia (RSF) wydały oświadczenie, że ich jednostki znajdujące się w kwaterze głównej w Sobie na obrzeżach Chartumu zostały zaskoczone w godzinach porannych przez liczne siły armii sudańskiej, które obległy znajdujące się tam jednostki RSF i zaatakowały je „wszelkiego rodzaju ciężką i lekką bronią”. Szturm milicja nazwała „brutalnym atakiem”, po czym wezwała Sudańczyków do zjednoczenia w „krytycznym momencie historycznym”, jednocześnie wzywając opinię publiczną do potępienia tego „haniebnego zachowania”[19]. Walki rozszerzyły się na miasto Omdurman, a w mediach społecznościowych zaczęły pojawiać się pierwsze filmy ukazujące ludzi uciekających z obszarów starć oraz rozmieszczenie sprzętu wojskowego[20]. Starcia w tym samym czasie miały miejsce pod rezydencją Abdela Fattaha al-Burhana i siedziby Dowództwa Generalnego[21]. Rzecznik armii Sudanu Nabil Abdallah zrzucił odpowiedzialność za wybuch walk na RSF, informując o ataku milicji na kilka baz wojskowych w Chartumie oraz na terenie kraju, w związku z czym zablokowane zostały drogi dojazdowe do pałacu prezydenckiego oraz miejsc kluczowych dla armii[22][23][24].

O godzinie 11:00 RSF poinformowały o zajęciu lotnisk w Chartumie, Marawi, Al-Ubajjid, rezydencji al-Burhana, siedziby Dowództwa Generalnego, pałacu prezydenckiego w Chartumie oraz „kilku baz w różnych prowincjach kraju”[25][26]. Doniesieniom zaprzeczają przedstawiciele armii sudańskiej, którzy zapewniają o kontroli nad obszarem Chartumu, w tym rzekomo zajętymi przez milicję budynkami, oraz prowadzeniu działań mających na celu zakończenie konfliktu[27][28]. Walki mają miejsce w pobliżu budynków rządowych i wojskowych w stolicy, między innymi pałacu prezydenckiego oraz siedziby Dowództwa Generalnego[29]. Centralny Komitet Lekarzy Sudanu informuje o pierwszych rannych przybywających do szpitali i apeluje o wstrzymanie ognia[30].

O 13:00 Siły Zbrojne Sudanu poinformowały o zniszczeniu obozów Tiba i Soba pod Chartumem oraz zniszczeniu 80 pojazdów milicji, zmuszając jej jednostki do ucieczki z obozu w Marawi w kierunku osiedli cywilnych[31][32].

W wyniku walk uszkodzone zostały samoloty cywilne znajdujące się na lotnisku w Chartumie, należące między innymi do linii lotniczych SkyUp Airlines[2], saudyjskich linii lotniczych Saudia[33] oraz misji humanitarnej ONZ[34]. Armia Sudanu oskarżyła RSF o zniszczenie samolotów[35].

16 kwietnia 2023

[edytuj | edytuj kod]

Komitet Bezpieczeństwa Państwowego w Chartumie ogłosił święto państwowe w mieście „w celu zachowania życia obywateli i ich własności”[36]. Około godziny 13:30 SAF ogłosił uratowanie generała majora i brygadiera, aresztowanie wielu oficerów RSF na lotnisku Merowe i zajęcie samego lotniska, jednocześnie twierdząc, że wielu przywódców RSF zdezerterowało lub poddało się SAF[37].

Armia Czadyjska zatrzymała i rozbroiła kontyngent 320 sudańskich żołnierzy, którzy przedostali się do kraju z Darfuru podczas ucieczki przed RSF[38].

17 kwietnia 2023

[edytuj | edytuj kod]

Starcia wznowiono w Chartumie, a artyleria była słyszana z północnej i południowej części stolicy, gdy walki trwały przed bramami kwatery głównej armii[39]. W Omdurmanie trwały walki z użyciem myśliwców przez wojsko i rakiet przeciwlotniczych przez RSF[40]. Amerykański konwój dyplomatyczny został ostrzelany w Darfurze, ale zdołał uciec bez szwanku[41].

18 kwietnia 2023

[edytuj | edytuj kod]

Poinformowano, że uzbrojony personel wszedł do kilku szpitali w Chartumie. Placówki medyczne zgłaszają również niedobór personelu medycznego, elektryczności i wody[42]. Marie-Roger Bellois, politolog powiedziała, że kraje na kontynencie są zaniepokojone sytuacją bezpieczeństwa w Sudanie[42]. Al-Dżazira poinformowała, że walki trwały w pobliżu pałacu prezydenckiego i głównej kwatery armii[42]. Dwie rakiety uderzyły w Instytut Yunus Emre w Chartumie, ale nikomu nic się nie stało[43].

W Merowe donoszono, że widać było kolumnę RSF zmierzającą z lotniska do Al-Multaqa po nalotach SAF[42].

19 kwietnia 2023

[edytuj | edytuj kod]

Walki trwały w Chartumie w pobliżu kwatery głównej armii, pałacu prezydenckiego i lotniska, z użyciem ciężkiej broni[44]. SAF poinformowało, że zostało zaatakowane przez RSF, ale odparły atak, zadając rebeliantom ciężkie straty[45]. Według ONZ w ciągu ostatnich pięciu dni zginęło co najmniej 270 cywilów, ale liczba ofiar jest prawdopodobnie wyższa, ponieważ wiele ciał zostało pozostawionych na ulicach, niedostępnych z powodu starć. rannych ma być już około 2,7 tys.[44] Wielu mieszkańców południowej dzielnicy Chartumu opuściło swoje domy[44].

15 czerwca 2023

[edytuj | edytuj kod]

Gubernator Darfuru Zachodniego Khamis Abdallah Abbakar został zamordowany po tym, jak publicznie skrytykował RSF za ludobójstwo. Za zbrodnię odpowiada prawdopodobnie RSF[46].

21 czerwca 2023

[edytuj | edytuj kod]

Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu- Północ złamał wieloletnie porozumienie o zawieszeniu broni i zaatakował SAF w Kordofanie Południowym. SAF poinformował o odparciu ataków[47].

2 września 2023

[edytuj | edytuj kod]

W wyniku nalotu w Kalakla al-Qubba w południowo-zachodnim Chartumie zginęło 20 osób[48]. 4 września w walkach w Omdurmanie zginęło 25 osób, a RSF twierdziła, że zestrzeliła dwa samoloty Antonow należące do Sił Zbrojnych Sudanu w Chartumie. Tego samego dnia lokalne bojówki rebeliantów w El Fasher udaremniły próbę wejścia RSF na Wielki Rynek w mieście[49].

5 września 2023

[edytuj | edytuj kod]

32 osoby zostały zabite przez ostrzał Sudańskich Sił Zbrojnych w Ombada, Omdurman[50].

10 września 2023

[edytuj | edytuj kod]

Co najmniej 43 osoby zginęły, a dziesiątki innych zostało rannych w wyniku nalotu w Chartumie. Był to najbardziej śmiercionośny nalot od początku konfliktu[51][52].

17 września 2023

[edytuj | edytuj kod]

Zapaliła się wieża Greater Nile Petroleum Oil Company(inne języki) w Chartumie[53].

Od jesieni 2024 roku siły RSF były stopniowo wypychane ze środkowego Sudanu. Wiosną 2025 roku Sudańskie siły Zbrojne rozpoczęły ofensywę na Chartum. 21 marca armia ogłosiła zajęcie pałacu prezydenckiego, a w ciągu następnego tygodnia przejęła kontrole nad całą stolicą, łącznie z lotniskiem[54].

RSF we współpracy z lokalnymi milicjami umocniło swoją pozycje w Darfurze, co może spowodować realny podział kraju na dwie części przez następne lata[55].

Reakcje

[edytuj | edytuj kod]
  •  Czad – zamknięcie granicy z Sudanem „do odwołania” oraz apel „o przywrócenie pokoju”[2].
  •  Egipt – po opublikowaniu przez RSF filmu pokazującego żołnierzy egipskich stacjonujących w Marawi, którzy poddali się sudańskiej milicji, rzecznik armii Egiptu płk Gharib Abdel Hafez poinformował, że wojsko egipskie uważnie śledzi sytuację w Sudanie i koordynuje swoje działania z władzami tego kraju, aby móc zagwarantować bezpieczeństwo sił egipskich[2][56].
  •  Rosja – Ambasada Rosji w Sudanie informuje, że jest zaniepokojona eskalacją przemocy oraz apeluje o wstrzymanie ognia i podjęcie negocjacji[57]
  •  Stany ZjednoczoneSekretarz stanu Antony Blinken po rozmowach z ministrami spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich Faisala bin Farhana Al Sauda(inne języki) i Abdullah bin Zayed Al Nahyan zaapelował o deeskalację i powrót do rozmów pokojowych oraz zapewnił personel Ambasady Stanów Zjednoczonych w Sudanie o odpowiedzialności strony amerykańskiej za ich bezpieczeństwo[2][58].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Areesha Lodhi, After a year of war in Sudan, what is the situation now?, „Al Jazeera”, 11 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-11] (ang.).
  2. a b c d e f g Sudan w ogniu – generałowie walczą o władzę [online], Defence24, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-17] (pol.).
  3. Trzech pracowników ONZ zginęło wskutek walk w Sudanie. Polska wzywa do natychmiastowego zaprzestania starć [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  4. a b „Duch wojny domowej” już tu jest. „Wszędzie czuć zapach śmierci” [online], TVN24 [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  5. Sudan fighting in its sixth day: Here is a list of key events [online], aljazeera.com [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  6. Przewrót w Sudanie. Armia otwiera korytarz humanitarny. Zginęły dziesiątki cywilów [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-04-17] (pol.).
  7. Dantejskie sceny w Sudanie. Nie jest jasne, kto sprawuje władzę w kraju [online], dziennik.pl, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-17] (pol.).
  8. Nima Elbagir, Jessie Yeung, Rob Picheta, Sudan military leader accuses rival of ‘attempted coup’ as vicious fighting grips capital [online], CNN, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (ang.).
  9. Sudan: Army and RSF battle over key sites, leaving 56 civilians dead, „BBC News”, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  10. Sudan: wojna religijna, etniczna czy po prostu rasistowska? [online], histmag.org [dostęp 2023-04-20].
  11. Ankush B. Sawant, Ethnic Conflict in Sudan in Historical Perspective, „International Studies”, 35 (3), 1998, s. 343–363, DOI10.1177/0020881798035003006, ISSN 0020-8817 [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  12. Sudan [online], unic.un.org.pl [dostęp 2023-04-20].
  13. Sudan [online], unic.un.org.pl [dostęp 2023-04-20].
  14. Infographic: A History of Sudan Coups [online], Statista Infographics [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  15. Military Rule No Longer Viable in Sudan: Analyst [online], VOA [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  16. اشتباك مسلح في منطقة المدينة الرياضية جنوب العاصمة السودانية الخرطوم | LebanonFiles [online], web.archive.org, 16 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-16].
  17. الجزيرة مباشر الآن [online], Twitter [dostęp 2023-04-18] (arab.).
  18. الجزيرة مباشر الآن [online], Twitter, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (arab.).
  19. Rapid Support Forces – قوات الدعم السريع [online], Twitter [dostęp 2023-04-18] (arab.).
  20. الخرطوم.. هلع وإطلاق نار كثيف والدعم السريع تسيطر على المطار | سكاي نيوز عربية [online], web.archive.org, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2023-04-17].
  21. الجزيرة مباشر الآن [online], Twitter [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  22. Sudan. Siły paramilitarne oświadczyły, że przejęły pałac prezydencki w Chartumie [online], Polska Agencja Prasowa SA [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  23. Sudan. Strzały w Chartumie, na niebie wojskowe samoloty. Są ranni i zabici [online], TVN24 [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  24. Sudanese army spokesman says army will respond to any ‘irresponsible’ actions, „Reuters”, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (ang.).
  25. Rapid Support Forces – قوات الدعم السريع [online], Twitter [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  26. Rapid Support Forces – قوات الدعم السريع [online], Twitter, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (pol.).
  27. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (arab.).
  28. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  29. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  30. لجنة أطباء السودان المركزية CCSD’S [online], Twitter [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  31. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  32. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  33. Reuters, Saudi airline says plane came under fire at Khartoum airport, „Reuters”, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  34. Pucz w Sudanie. Zniszczone samoloty Saudii, SkyUp i ONZ [online], rynek-lotniczy.pl [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  35. القوات المسلحة السودانية [online], facebook.com [dostęp 2023-04-20] (pol.).
  36. CNN journalists in Sudan, Fighting between Sudan military rivals enters a second day, with dozens dead [online], CNN, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  37. السودان.. اشتباكات عنيفة بين الجيش وقوات الدعم السريع [online], mubasher.aljazeera.net [dostęp 2023-04-30] (arab.).
  38. Africa Live this week: 17-23 April 2023 [online], BBC News [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  39. Sudan: ‘I haven’t slept, I’m terrified,' says Khartoum resident as fighting rages [online], BBC News [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  40. Mersiha Gadzo, Usaid Siddiqui, Updates: More than 180 people killed in Sudan fighting – UN envoy [online], aljazeera.com [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  41. Sudan fighting: Blinken says US diplomatic convoy fired upon, „BBC News”, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-30] (ang.).
  42. a b c d Nils Adler, Hamza Mohamed, Fighting continues despite planned ceasefire in Sudan [online], aljazeera.com [dostęp 2023-05-04] (ang.).
  43. Turkish citizens stuck in Sudan as clashes rage – Türkiye News [online], Hürriyet Daily News [dostęp 2023-05-04] (ang.).
  44. a b c Piąty dzień walk w Sudanie » Kresy – wiadomości, wydarzenia, aktualności, newsy.
  45. Sudan na żywo wiadomości: Starcia w pobliżu pałacu prezydenckiego w Chartumie | Aktualności | Al Jazeera (archive.is).
  46. Zeinab Mohammed Salih, Jason Burke, Sudan: paramilitary forces blamed for assassination of West Darfur governor, „The Guardian”, 15 czerwca 2023, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  47. South Kordofan residents flee as Sudan war escalates [online], Al Arabiya English, 23 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
  48. Sudan conflict: Air strike on Khartoum kills at least 20, „BBC News”, 3 września 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  49. Andrew Bergman, Hemedti: ‘RSF does not seek control over Sudan but will fight on to the last soldier’ [online], Dabanga Radio TV Online, 6 września 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  50. At least 32 civilians killed in Sudan army attacks: Activists [online], aljazeera.com [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  51. At least 40 killed in air strike on Khartoum market, volunteers say, „Reuters”, 10 września 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  52. A drone attack on an open market has killed at least 43 people in Sudan as rival troops battle [online], AP News, 10 września 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  53. Sudan conflict: Landmark skyscraper in Khartoum engulfed in flames, „BBC News”, 17 września 2023 [dostęp 2023-09-30] (ang.).
  54. Chartum odbity z rąk rebeliantów. "Wymiar nie tylko symboliczny" [online], Polskie Radio 24 [dostęp 2025-04-10].
  55. Grzegorz Kuczyński, Bitwa o Chartum, walki w Darfurze. Sudan blisko rozpadu [online], Strefa Obrony, 30 marca 2025 [dostęp 2025-04-10].
  56. Egypt coordinating with Sudanese authorities on safety of Egyptian forces – statement, „Reuters”, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (ang.).
  57. Russia’s embassy in Sudan says it’s concerned by escalation of violence – RIA, „Reuters”, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-20] (ang.).
  58. Update on the Situation in Sudan [online], U.S. Department of State, 15 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-18] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]