Religia we Wrocławiu
Religia we Wrocławiu – obecność wielu grup religijnych jest rezultatem złożonej przeszłości miasta, w której Wrocław zamieszkiwały różne narodowości. Pozostawiły po sobie nie tylko kulturę, ale także religie.
Najwięcej wiernych we Wrocławiu ma obecnie Kościół rzymskokatolicki, mający w swych rękach również najwięcej świątyń.
Pozostałością po tworzących niegdyś większość mieszkańców niemieckich protestantach jest do dziś niemieckojęzyczny zbór przy luterańskiej parafii św. Krzysztofa. Jednocześnie istnieją polskojęzyczne zbory luterańskie oraz społeczność ewangelicko-reformowana. Na terenie miasta działa również kilkanaście protestanckich wspólnot o charakterze ewangelikalnym – do tej grupy należą między innymi wrocławskie zbory Kościoła Chrześcijan Baptystów, Kościoła Zielonoświątkowego, Kościoła Wolnych Chrześcijan czy Kościoła Chrystusowego w RP.
Swą greckokatolicką wiarę w obrządku ukraińsko-bizantyjskim mogą również bez przeszkód wyznawać Ukraińcy, którzy do miasta zostali przesiedleni ze wschodniej Polski w ramach tzw. akcji „Wisła”. Tuż po wojnie, jako skutek przesiedleń mniejszości narodowych ze wschodnich terenów kraju, powstały tu również dwie wspólnoty prawosławne. Obecnie na terenie miasta działają 3 parafie PAKP; są one odwiedzane głównie przez Polaków, Greków, Bułgarów, Białorusinów, Ukraińców i Rosjan. Na życie religijne dolnośląskiej stolicy wpływ ma także dziewiętnastowieczna emigracja Polaków do Ameryki. Niektórzy z polskich emigrantów do Stanów Zjednoczonych założyli tam Polski Narodowy Kościół Katolicki, który w okresie międzywojennym utworzył swój odpowiednik w Polsce.
Działalność kaznodziejską prowadzą we Wrocławiu również Świadkowie Jehowy należący do 25 zborów. Spotykają się w 3 obiektach: kompleks 4 Sal Królestwa na ul. Reymonta, oraz Sale na ul. Ołtaszyńskiej i ul. Czernickiej. Zebrania odbywają się w języku polskim, polskim migowym, angielskim, rosyjskim i ukraińskim (poprzednio również w j. arabskim, bułgarskim, chińskim i hiszpańskim)[1].
Wrocław jest również siedzibą rodzimowierczych: związku wyznaniowego Rodzima Wiara[2] oraz Wspólnoty Rodzimowierców „Watra”[3]. Oprócz tego działa tu jedna z największych grup buddyjskich w Polsce, stworzony został również Projekt Dharma mający na celu zebranie w jednym miejscu informacji o buddyjskich grupach i ośrodkach. Miasto jest także największym w Polsce skupiskiem Karaimów. Tutaj mieszkał ostatni polski hazzan Rafał Abkowicz oraz funkcjonowała jedyna w historii powojennej Polski kienesa.
Chrześcijaństwo[edytuj | edytuj kod]
Katolicyzm[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Kościół rzymskokatolicki
- Archidiecezja wrocławska
- Dekanat Wrocław Katedra
- Dekanat Wrocław Krzyki
- Dekanat Wrocław południe
- Dekanat Wrocław północ I (Osobowice)
- Dekanat Wrocław północ II (Sępolno)
- Dekanat Wrocław północ III (Psie Pole)
- Dekanat Wrocław Śródmieście
- Dekanat Wrocław wschód
- Dekanat Wrocław zachód (Leśnica)
- Dekanat Wrocław zachód I (Kozanów)
- Archidiecezja wrocławska
Wybrane obiekty sakralne:
- Kościół greckokatolicki (Eparchia wrocławsko-gdańska):
- Starokatolicyzm:
- Kościół Polskokatolicki w RP (Diecezja wrocławska):
- Katolicki Kościół Narodowy w Polsce:
- Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła we Wrocławiu[7]
- Reformowany Kościół Katolicki w Polsce:
- Wspólnota pod wezwaniem świętej Marii Magdaleny[8]
- Tradycjonalizm katolicki:
- Bractwo Kapłańskie Świętego Piusa X – kaplica pw. św. Jadwigi Śląskiej[9]
- Sedewakantyzm – Oratorium św. Józefa Opiekuna Kościoła Świętego[10]
Cmentarze[edytuj | edytuj kod]
- Cmentarz Brochowski
- Cmentarz Ducha Świętego
- Cmentarz na Klecinie
- Cmentarz na Krzykach
- Cmentarz św. Maurycego
- Cmentarz Świętej Rodziny
- Cmentarz św. Wawrzyńca
Prawosławie[edytuj | edytuj kod]
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (Diecezja wrocławsko-szczecińska, dekanat Wrocław):
- Parafia Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy[11]
- Parafia Świętych Cyryla i Metodego (polskojęzyczna)[11]
- Parafia św. Piotra Mohyły (ukraińskojęzyczna)[11]
- Prawosławny Ordynariat Wojska Polskiego:
- Parafia Świętych Cyryla i Metodego (cywilno-wojskowa)[12]
Obiekty sakralne:
Protestantyzm[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
- Centrum Chrześcijańskie Kanaan:
- Kościół lokalny we Wrocławiu[13]
- Chrześcijańska Wspólnota Braterska:
- zbór we Wrocławiu[14]
- Chrześcijańska Wspólnota Ewangeliczna:
- placówka we Wrocławiu[15]
- Chrześcijańska Wspólnota Zielonoświątkowa:
- zbór we Wrocławiu[16]
- CMS – Chrześcijańska Misja dla Studentów[17][18]
- Ewangeliczny Kościół Chrześcijański:
- parafia we Wrocławiu[19]
- Konfederacja Ewangelicznych Kościołów Reformowanych w Polsce:
- Kościół Adwentystów Dnia Siódmego:
- Kościół Boży w Chrystusie:
- Kościół Boży w Polsce:
- Kościół Chrystusowy w RP:
- Kościół Chrześcijan Baptystów:
- Kościół Chrześcijan Dnia Sobotniego:
- Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP (diecezja wrocławska):
- Kościół Ewangelicko-Metodystyczny w RP
- Kościół Ewangeliczny „Misja Łaski”:
- Kościół we Wrocławiu[32]
- Kościół „Nadzieja Świata”[33]
- Kościół Pentakostalny w RP:
- zbór we Wrocławiu[34]
- Kościół Wolnych Chrześcijan:
- Kościół Zielonoświątkowy w RP:
- Kościół „Kierunek” we Wrocławiu[38]
- Społeczność Chrześcijańska we Wrocławiu[39]
- Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Na Miłej” we Wrocławiu – Kościół Zielonoświątkowy przy ul. Miłej we Wrocławiu[38]
- Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Antiochia” we Wrocławiu[38]
- Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Kościół Mosty” we Wrocławiu[38]
- Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „Narody” we Wrocławiu[38]
- Zbór Kościoła Zielonoświątkowego „The Rock” we Wrocławiu[38]
- Pięćdziesiątnicy:
- zbór we Wrocławiu
- Polski Ewangeliczny Kościół Braterski w Tarnowskich Górach:
- placówka we Wrocławiu zboru w Tarnowskich Górach[40]
- Społeczność Chrześcijańska Popołudnie[41]
- Społeczność „Wrocław dla Jezusa”[42]
- Zrzeszenie Kościołów Chrystusowych w RP:
- zbór we Wrocławiu[43]
Świadkowie Jehowy[edytuj | edytuj kod]
Ponad 2600 głosicieli Świadków Jehowy należy do 25 zborów (w tym zbory: angielskojęzyczny, języka migowego, ukraińskojęzyczny i dwa rosyjskojęzyczne)[44][45][46], korzystających z 3 obiektów: kompleksu 4 Sal Królestwa na ul. Reymonta 8b oraz Sal na ul. Ołtaszyńskiej 1 i ul. Kiełczowskiej 30B (planuje się budowę kolejnej przy ul. Objazdowej 59).
Działalność na terenie miasta rozpoczęli na początku XX wieku niemieckojęzyczni wyznawcy (do 1931 roku znani jako Badacze Pisma Świętego). W 1919 roku we Wrocławiu było 19 wyznawców. W 1933 roku w mieście zorganizowano konwencję Świadków Jehowy. W czasach nazizmu wielu tutejszych niemieckich Świadków Jehowy w związku z wyznawaną religią trafiło do więzień i obozów koncentracyjnych. Po II wojnie światowej we Wrocławiu powstawały nowe zbory. W latach 80. XX wieku zaczęto tu organizować zgromadzenia w halach i na stadionach. W roku 1985 we Wrocławiu odbył się kongres międzynarodowy pod hasłem „Lud zachowujący prawość”. Wkrótce potem powstał kompleks Sal Królestwa na ul. Reymonta. W czasie powodzi w 1997 roku zorganizowano pomoc humanitarną, głównie dla poszkodowanych przez nią współwyznawców. Wrocławscy Świadkowie Jehowy korzystają także z Sali Zgromadzeń w Skarbimierzu pod Brzegiem. Kongresy regionalne we Wrocławiu odbywają się na Stadionie Miejskim we Wrocławiu (w 2012, 2018, 2019, 2023 roku)[47][48], a w poprzednich latach w Hali „Orbita” (2016–2017) i w Hali Stulecia (2014–2015).
Inne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich:
- Kościół Nowoapostolski w Polsce:
- zbór we Wrocławiu[50]
- Mesjańska Wspólnota Braci Polskich:
- siedziba we Wrocławiu[51]
- Świecki Ruch Misyjny „Epifania”:
- zbór we Wrocławiu, ul. Oławska 6[52]
Rodzimowierstwo słowiańskie[edytuj | edytuj kod]
- Wspólnota Rodzimowierców „Watra”
- Rodzima Wiara – siedziba związku wyznaniowego[53]
Judaizm[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
Synagogi[edytuj | edytuj kod]
Czynne:
Wybrane nieczynne bądź nieistniejące:
- Nowa Synagoga
- Synagoga Krajowa
- Synagoga Bialska
- Synagoga Głogowska
- Synagoga Lwowska
- Synagoga Leszczyńska
- Synagoga Nowogłogowska
- Synagoga Kaliska
- Synagoga Litewska
- Synagoga Wołyńsko-Krotoszyńska
Cmentarze[edytuj | edytuj kod]
- Nowy Cmentarz Żydowski
- Stary Cmentarz Żydowski
- Cmentarz żydowski we Wrocławiu (ulica Gwarna)
- Cmentarz żydowski na Psim Polu
- Średniowieczny cmentarz żydowski we Wrocławiu
Karaimizm[edytuj | edytuj kod]
Buddyzm[edytuj | edytuj kod]
Bon[edytuj | edytuj kod]
- Ligmincha Polska – ośrodek we Wrocławiu[55].
Wadżrajana[edytuj | edytuj kod]
- Związek Buddyjski Tradycji Karma Kamtzang w Polsce – ośrodek ul. Liskego 9/1 (suterena)[56]
- Buddyjski Związek Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu – ośrodek ul. Ruska 47/48A
- Drukpa Polska Druk Jesze Dordże
- Związek Buddyjski Khordong
- Związek Buddyjski Patrula Rinpocze
Zen[edytuj | edytuj kod]
- Buddyjska Wspólnota „Zen Kannon”:
- grupa we Wrocławiu[57]
- Szkoła Zen Kwan Um w Polsce:
- grupa wrocławska[58]
- Misja Buddyjska – Trzy Schronienia w Polsce:
- Związek Buddystów Zen „Bodhidharma”:
- Ośrodek Zen we Wrocławiu[60]
- Sangha „Dogen Zenji”:
- Ośrodek Myoko Ji[61]
Hinduizm[edytuj | edytuj kod]
- Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny – Świątynia Międzynarodowego Towarzystwa Świadomości Kryszny[62][63]
- Ruch Świadomości Babadżi Herakhandi Samadź[51]
Islam[edytuj | edytuj kod]
- Liga Muzułmańska w RP – Muzułmańskie Centrum Kulturalno-Oświatowe we Wrocławiu[64]
Nowe ruchy religijne[edytuj | edytuj kod]
- Lectorium Rosicrucianum – Centrum Wrocławskie[65]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-04-11].
- ↑ Skan decyzji o Rejestracji Zrzeszenia Rodzimej Wiary.
- ↑ Witt Wilczyński, Watra, „Gniazdo. Rodzima wiara i kultura”, Agencja INVINI, 2016, s. 10, ISSN 2081-9072.
- ↑ Do 1997 kościół św. Bartłomieja, znajdujący się w podziemiach kościoła św. Krzyża, był greckokatolicki.
- ↑ Dekanat wrocławski, cerkiew.net.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Diecezja wrocławska, polskokatolicki.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Parafia p.w. Świętych Piotra i Pawła we Wrocławiu Katolickiego Kościoła Narodowego w Polsce, wroclaw.kkn-poland.com.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wrocław, starokatolicy.eu [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wrocław, piusx.org.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Oratorium Rzymskokatolickie we Wrocławiu pod wezwaniem św. Józefa Opiekuna Kościoła Świętego, mszatrydencka.wroclaw.pl [dostęp 2022-10-25].
- ↑ a b c Dekanat wrocławski, orthodox.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Struktura, powp.wp.mil.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kontakt, kanaan.org.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kontakt, zborchrzescijan.pl [dostęp 2022-07-24].
- ↑ Zbory i placówki, chwe.pl [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Kontakt, zbor-wroclaw.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ CMS – Chrześcijańska Misja dla Studentów, chrzescijanie.info [dostęp 2023-03-07].
- ↑ CMS – Chrześcijańska Misja dla Studentów, biblijni.org [dostęp 2023-03-07].
- ↑ Parafie Ewangelicznego Kościoła Chrześcijańskiego, ekch.pl [dostęp 2022-08-18].
- ↑ Kontakt, wroclaw.reformacja.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Zbory, adwent.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ a b c Zbory, kbwch.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Placówki, kbwch.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ a b c d Adresy Kościołów, kosciolbozy.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wspólnoty lokalne, chrystusowi.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ a b c Zbory, baptysci.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Nasze zbory, kchds.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wrocław – kościół Opatrzności Bożej, luteranie.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wrocław – kościół św. Krzysztofa, luteranie.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Plebanią i Kościół Pamięci Króla Gustawa Adolfa, schg.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Parafie, metodysci.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kościoły, ggwo.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kościół „Nadzieja Świata”, nadziejaswiata.pl [dostęp 2022-06-03].
- ↑ ZWS 2022 ↓, s. 187.
- ↑ a b Zbory Kościoła Wolnych Chrześcijan, kwch.org [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Wspólnota Biblijna KWCh we Wrocławiu, kwch.wroclaw.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kontakt, wroclaw.kwch.org [dostęp 2022-02-25].
- ↑ a b c d e f Znajdź Kościół, kz.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Kim jesteśmy, schwroclaw.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ ZWS 2022 ↓, s. 191.
- ↑ Popołudnie. Społeczność Chrześcijańska, schpopoludnie.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Poznajmy się, wdj.pl [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Zbory, kosciolchrystusowy.org [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2023-04-21].
- ↑ Świadkowie Jehowy po dwóch latach wznawiają swoją publiczną działalność, wroclaw.tvp.pl, 28 czerwca 2022.
- ↑ Nowy Testament dostępny w polskim języku migowym, twojeglubczyce.pl, 1 lipca 2022 [dostęp 2022-07-03].
- ↑ Kongres Świadków Jehowy we Wrocławiu. Tysiące wiernych na stadionie, mmwrocław.pl.
- ↑ Joanna Urbańska, 16 tys. osób na Kongresie Świadków Jehowy we Wrocławiu. 100 osób przyjęło chrzest, wroclaw.wyborcza.pl, 10 sierpnia 2019.
- ↑ Znajdź miejsce spotkań, abyprzyszlidochrystusa.org [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Church finder - Wrocław, nak.org [dostęp 2022-05-18].
- ↑ a b Rejestr kościołów i innych związków wyznaniowych, gov.pl [dostęp 2022-10-25].
- ↑ Wrocław, epifania.pl [dostęp 2022-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2013-10-12].
- ↑ ZWS 2022 ↓, s. 283.
- ↑ ZWS 2022 ↓, s. 288.
- ↑ Wrocław, ligmincha.pl [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Ośrodki Bencien w Polsce, benchen.org.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Grupa wrocławska, kannon.pl [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Szkoła Zen Kwan Um. Grupa wrocławska, zen.pl [dostęp 2023-03-24] [zarchiwizowane z adresu 2023-01-31].
- ↑ a b Ośrodki Misji Buddyjskiej, misja.mahajana.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Wrocław, buddyzmzen.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Ośrodki, zazen.pl [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Wroclaw, centers.iskcondesiretree.com [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Kontakt, harekryszna.wroclaw.pl [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Centra Islamu. islam.info.pl. [dostęp 2022-02-25].
- ↑ Centrum Wrocławskie, rozokrzyz.pl [dostęp 2023-02-22].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paweł Ciecieląg, Arkadiusz Góralczyk, Grzegorz Gudaszewski, Zbigniew Pasek: Wyznania religijne w Polsce w latach 2019–2021. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych, 2022. ISBN 978-83-67087-17-9.