Renesans Paleologów

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cesarska chorągiew reprezentująca Paleologów w XIV wieku.

Renesans Paleologów – okres rozwoju kultury bizantyńskiej, przypadający na panowanie dynastii Paleologów, czyli lata 1261–1453. Był to czas rozkładu Cesarstwa Bizantyńskiego pod względem politycznym, jednak pod kątem sztuki panował rozkwit[1].

Literatura[edytuj | edytuj kod]

Wizerunek Jerzego Pachymeresa

Za panowania Paleologów nastąpił rozwój literatury w tym także tej historycznej. Najważniejszymi historykami byli wówczas Jerzy Pachymeres, Nikefor Gregoras i Jan VI Kantakuzen. Pachymeres jest autorem Historii zakończonej na roku 1308 i dobrze opisującej rządy Michała VIII oraz jego syna Andronika II. Gregoras z kolei napisał dzieło zatytułowane Romaike historia, czyli "Historia rzymska", opisujące lata 1204-1359[2]. Nie dość, że ostatnie czterdzieści lat jest przedstawionych bardzo szczegółowo, to Gregoras dodatkowo wyróżnia się wyjątkową bezstronnością w większości aspektów. Jan Kantakuzen stworzył Historie opiewające czterdzieści lat od 1320 roku. Problem tego dzieła tkwi w tym, iż Kantakuzen jako cesarz w latach 1341-1354 sam był bohaterem jednej trzeciej omawianego przez siebie okresu. To z kolei nadaje Historiom subiektywny charakter, a były władca próbuje w nich postawić siebie w jak najlepszym świetle[3].

Gemist-Pleton

Inną wybitną postacią był Nikefor Chumnos, piastujący wysokie urzędy publiczne i powiązany z rodem Paleologów. Chumnos napisał różne traktaty filozoficzne i teologiczne, gdzie przeciwstawił teorię Arystotelesa neoplatonizmowi. Oprócz tego zajmował się astronomią, matematyką, oraz retoryką. W imieniu cesarza Andronika II redagował akty prawne, między innymi edykt o reformie sądownictwa z 1296 oraz złotą bullę z 1313 roku[4]. Liczne traktaty retoryczne, filologiczne i teologiczne pozostawił po sobie filolog Tomasz Magister. Jego dzieła O władzy cesarskiej, oraz O państwie dostarczają istotne informacje o systemie administracyjnym Andronika II. Na dworze w Konstantynopolu u Andronika następcą Chumnosa na stanowisku mesadzona był Teodor Metochita, twórca traktatów filozoficznych, matematycznych, astronomicznych, lecz ponadto udzielający się w poezji i retoryce. Wśród poetów zaznaczyli się również Manuel Holobol, a także Manuel Files. Wybitnym filozofem połowy XIV wieku był neoplatończyk Demetriusz Kydones z Tesaloniki. Brał on udział w żarliwych dysputach religijnych jako przeciwnik mistycznego ruchu hezychazmu, oraz zajmował stanowisko prozachodnie, dążące do zjednania Kościołów prawosławnego i katolickiego. Demetriusz zasłynął jako tłumacz z łaciny na grekę wielu dzieł zachodnich w tym między innymi Summa theologiae świętego Tomasza z Akwinu[5].

Sprawami społecznymi zajmowali się Mikołaj Kabazylas, autor traktatów o lichwiarstwie, czy Aleksy Makrembolita, który napisał Dialog między bogaczem a żebrakiem[6]. Wśród cesarzy obok Jana Kantakuzena w dziedzinie literatury należy postawić Manulea II, autora traktatów teologicznych, pism okolicznościowych, czy też wielu listów. Na temat unii kościołów pisali tacy uczeni jak humanista Jerzy Gemist-Pleton, Marek Eugenik, Gennadiusz II Scholar, albo Jan Eugenik. O życiu dworskim i systemie administracyjnym informuje praca o urzędach pałacowych i kościelnych. Dzieło to powstałe za Jana Kantakuzena informuje o zwyczajach na cesarskim dworze, na przykład koronacji cesarza, oraz przedstawia wykaz urzędów kościelnych i świeckich[7]. W dziedzinie prawa duże znaczenie ma wydany w 1345 Heksabiblos Konstantyna Hermenopula stanowiący kompendium o prawie karnym i cywilnym. Został napisany na podstawie dawnych kodeksów bizantyńskich, między innymi Prochironu a także Eklogi. Heksabiblos szeroko rozpowszechnił się poza Bizancjum.

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Malarstwo[edytuj | edytuj kod]

Ikony i freski[edytuj | edytuj kod]

Iluminacje[edytuj | edytuj kod]

Mozaiki[edytuj | edytuj kod]

  • Mozaika z Chory

    Mozaika z Chory

  • Mozaika przedstawiająca pobieranie podatków

    Mozaika przedstawiająca pobieranie podatków

  • Mozaika przedstawiająca Chrystusa z Chory

    Mozaika przedstawiająca Chrystusa z Chory

  • Mozaika na kopule kościoła Chora przedstawiająca Theotokos

    Mozaika na kopule kościoła Chora przedstawiająca Theotokos

  • Mozaika na kopule Chory przedstawiająca Pantokratora

    Mozaika na kopule Chory przedstawiająca Pantokratora

  • Chrystus z Chory

    Chrystus z Chory

  • Maria z Nazaretu z Chory

    Maria z Nazaretu z Chory

  • Mozaika z Chory przedstawiająca śmierć Marii matki Jezusa

    Mozaika z Chory przedstawiająca śmierć Marii matki Jezusa

  • Paweł Apostoł na mozaice z Chory

    Paweł Apostoł na mozaice z Chory

  • Święty Jerzy na mozaice

    Święty Jerzy na mozaice

  • Mozaika przedstawiająca Teodora Metochitę oraz Chrystusa Pantokratora

    Mozaika przedstawiająca Teodora Metochitę oraz Chrystusa Pantokratora

Wizerunki cesarzy[edytuj | edytuj kod]

Rzeźba[edytuj | edytuj kod]

  • Marmurowe rzeźby przedstawiająca Marię, matkę Jezusa

    Marmurowe rzeźby przedstawiająca Marię, matkę Jezusa

  • Chrystus Pantokrator z XIII lub XIV wieku

    Chrystus Pantokrator z XIII lub XIV wieku

  • Rzeźba przedstawiająca bizantyńską damę z XIII lub XIV wieku

    Rzeźba przedstawiająca bizantyńską damę z XIII lub XIV wieku

  • Święty Dymitr z Tesaloniki

    Święty Dymitr z Tesaloniki

  • Rzeźba przedstawiająca świętego Dymitra z Tesaloniki z XIV wieku

    Rzeźba przedstawiająca świętego Dymitra z Tesaloniki z XIV wieku

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Menologion to w liturgii greckiej księga zawierająca żywoty świętych ułożone w porządku poświęconych im dni.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 447.
  2. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 436.
  3. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 437.
  4. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 441.
  5. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 442.
  6. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 443.
  7. ↑ Gregorij Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, s. 444.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Georgij Ostrogorski : Dzieje Bizancjum, przekład pod redakcją Haliny Evert-Kappesowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Renesans_Paleologów&oldid=69419241”