Republiki ZSRR
Republiki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, zwane także republikami związkowymi (ros. союзные республики) – wydzielone na podstawie etnicznej jednostki podziału administracyjnego ZSRR podporządkowane bezpośrednio władzom centralnym.
W momencie powstania ZSRR tworzyły go cztery spośród republik radzieckich powstałych od roku 1917. Republiki związkowe, które 30 grudnia 1922 zawarły umowę o utworzeniu ZSRR, to: Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka[1].
W momencie rozpadu ZSRR składał się z piętnastu republik związkowych, które w konsekwencji stały się niepodległymi państwami[2].
Republiki ZSRR zgodnie z konstytucją
[edytuj | edytuj kod]Kolejność, w jakiej republiki związkowe wymienione były w Konstytucji Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich:
- Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka
- Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka
- Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka
- Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka
- Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka
Według powierzchni
[edytuj | edytuj kod]Łączna powierzchnia wszystkich republik: 22 458 258 km²
Według liczby mieszkańców
[edytuj | edytuj kod]Dane ze spisu ludności z 1989 roku:
Według gęstości zaludnienia
[edytuj | edytuj kod]Republiki radzieckie zlikwidowane przed rozpadem ZSRR
[edytuj | edytuj kod]Republiki powstałe wskutek wojny domowej
[edytuj | edytuj kod]- Abchaska Socjalistyczna Republika Radziecka (1921–1931); w 1931 przekształcona w Abchaską Autonomiczną Republikę Radziecką,
- Bucharska LRR/Bucharska SRR (1920–1925); w 1925 włączona do Uzbeckiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (w 1929 z Uzbeckiej SRR wyodrębniono Tadżycką Socjalistyczną Republikę Radziecką, które podzieliły teren dawnej Bucharskiej SRR),
- Chorezmijska LRR/Chorezmijska SRR (1920–1925); w 1925 zlikwidowana i podzielona pomiędzy Uzbecką Socjalistyczną Republikę Radziecką, Turkmeńską Socjalistyczną Republikę Radziecką i Karakałpacki OA (Karakałpacki OA najpierw wchodził w skład Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, w 1936 przekazany w skład Uzbeckiej SRR),
- Zakaukaska Socjalistyczna Republika Radziecka (1922–1936); w 1936 rozwiązana i podzielona na Armeńską Socjalistyczną Republikę Radziecką, Azerbejdżańską Socjalistyczną Republikę Radziecką i Gruzińską Socjalistyczną Republikę Radziecką.
Pozostałe
[edytuj | edytuj kod]- Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka (1940–1956); została utworzona w 1940 z połączenia wyodrębnionej z Rosyjskiej FSRR Karelskiej Autonomicznej Republiki Radzieckiej z terytoriami Finlandii, które zostały zdobyte przez ZSRR w wyniku wojny zimowej (1939–1940); w 1956 przekształcona w Karelską Autonomiczną Republikę Radziecką i wcielona do Rosyjskiej FSRR.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- Autonomiczna Socjalistyczna Republika Radziecka
- Republika radziecka
- Republiki w Federacji Rosyjskiej
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ P. P. Kriemniew: Raspad SSSR: mieżdunarodno-prawowyje probliemy. Moskwa: 2005, s. 19. ISBN 5-94373-101-6.
- ↑ Eugeniusz Zieliński (red.): Przeobrażenia ustrojowe w republikach dawnego ZSRR. T. II: Europa w Dobie Transformacji Ustrojowych. Warszawa: 1993, s. 117. ISBN 83-85466-21-5.