Przejdź do zawartości

Republiki ZSRR

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Republiki Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, zwane także republikami związkowymi (ros. союзные республики) – wydzielone na podstawie etnicznej jednostki podziału administracyjnego ZSRR podporządkowane bezpośrednio władzom centralnym.

W momencie powstania ZSRR tworzyły go cztery spośród republik radzieckich powstałych od roku 1917. Republiki związkowe, które 30 grudnia 1922 zawarły umowę o utworzeniu ZSRR, to: Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka, Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka, Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka, Zakaukaska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka[1].

W momencie rozpadu ZSRR składał się z piętnastu republik związkowych, które w konsekwencji stały się niepodległymi państwami[2].

Republiki ZSRR zgodnie z konstytucją

[edytuj | edytuj kod]
Mapa republik ZSRR od 1956 do 1991, zgodnie z numeracją w radzieckiej konstytucji

Kolejność, w jakiej republiki związkowe wymienione były w Konstytucji Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich:

  1. Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka
  2. Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka
  3. Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka
  4. Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka
  5. Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka
  6. Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka
  7. Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka
  8. Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka
  9. Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka
  10. Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka
  11. Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka
  12. Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka
  13. Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka
  14. Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka
  15. Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka

Według powierzchni

[edytuj | edytuj kod]
Lp. (na świecie) Republika Pow. [km²] %
1 1 Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka 17 075 200 76,62%
2 9 Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka 2 727 300 12,24%
3 44 Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka 603 700 2,71%
4 52 Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 488 100 2,19%
5 56 Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka 447 400 2,01%
6 84 Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka 207 600 0,93%
7 85 Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka 198 500 0,89%
Karelo-Fińska Socjalistyczna Republika Radziecka 172 400 0,77%
8 93 Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka 143 100 0,64%
9 112 Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka 86 600 0,39%
10 119 Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka 69 700 0,31%
11 121 Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka 65 200 0,29%
12 122 Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka 64 589 0,29%
13 130 Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka 45 226 0,20%
14 135 Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka 33 843 0,15%
15 138 Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 29 800 0,13%

Łączna powierzchnia wszystkich republik: 22 458 258 km²

Według liczby mieszkańców

[edytuj | edytuj kod]

Dane ze spisu ludności z 1989 roku:

Lp. Republika Liczba mieszkańców %
1 Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka 147 386 000 51,40%
2 Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka 51 706 746 18,03%
3 Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka 19 906 000 6,94%
4 Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka 16 711 900 5,83%
5 Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka 10 151 806 3,54%
6 Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka 7 037 900 2,45%
7 Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka 5 400 841 1,88%
8 Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka 5 112 000 1,78%
9 Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka 4 337 600 1,51%
10 Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka 4 257 800 1,48%
11 Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka 3 689 779 1,29%
12 Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 3 522 700 1,23%
13 Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 3 287 700 1,15%
14 Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka 2 666 567 0,93%
15 Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka 1,565,662 0,55%

Według gęstości zaludnienia

[edytuj | edytuj kod]
Lp. Republika Gęstość zaludnienia
1 Mołdawska Socjalistyczna Republika Radziecka 128,2
2 Armeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 110,3
3 Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka 85,6
4 Azerbejdżańska Socjalistyczna Republika Radziecka 81,3
5 Gruzińska Socjalistyczna Republika Radziecka 77,5
6 Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka 56,6
7 Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka 48,9
8 Uzbecka Socjalistyczna Republika Radziecka 44,5
9 Łotewska Socjalistyczna Republika Radziecka 41,3
10 Tadżycka Socjalistyczna Republika Radziecka 35,7
11 Estońska Socjalistyczna Republika Radziecka 34.6
12 Kirgiska Socjalistyczna Republika Radziecka 21,4
13 Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka 8,6
14 Turkmeńska Socjalistyczna Republika Radziecka 7,2
15 Kazachska Socjalistyczna Republika Radziecka 6,1

Republiki radzieckie zlikwidowane przed rozpadem ZSRR

[edytuj | edytuj kod]

Republiki powstałe wskutek wojny domowej

[edytuj | edytuj kod]

Pozostałe

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. P. P. Kriemniew: Raspad SSSR: mieżdunarodno-prawowyje probliemy. Moskwa: 2005, s. 19. ISBN 5-94373-101-6.
  2. Eugeniusz Zieliński (red.): Przeobrażenia ustrojowe w republikach dawnego ZSRR. T. II: Europa w Dobie Transformacji Ustrojowych. Warszawa: 1993, s. 117. ISBN 83-85466-21-5.