Rezerwat przyrody Las Murckowski

Las Murckowski

Fragment rezerwatu
rezerwat leśny
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Położenie	Katowice
Mezoregion	Wyżyna Katowicka
Data utworzenia	18 grudnia 1953
Akt prawny	M.P. z 1954 r. nr 1, poz. 18
Powierzchnia	100,67 ha
Ochrona	czynna
Położenie na mapie Katowic Las Murckowski
Położenie na mapie Polski Las Murckowski
Położenie na mapie województwa śląskiego Las Murckowski
50°11′15″N 19°03′05″E

Rezerwat przyrody „Las Murckowski” – leśny rezerwat przyrody chroniący pozostałości dawnej Puszczy Śląskiej, znajdujący się w Katowicach.

Historia

Został utworzony 18 grudnia 1953 roku na powierzchni 7,04 ha, a powiększony w 1989 roku. Ma powierzchnię 100,67 ha. Obszar rezerwatu podlega ochronie czynnej. Rezerwat nie posiada wyznaczonego obszaru otuliny.

Położenie

Rezerwat składa się z dwóch części odgraniczonych czteropasmową drogą szybkiego ruchu Katowice-Bielsko Biała (ulica Bielska). Fragment rezerwatu graniczący z kopalnią „Murcki” i drogą stanowi starszą część rezerwatu, druga część rezerwatu wchodząca w skład zwartego kompleksu leśnego stanowi część nowszą.

Charakterystyka

Obszar rezerwatu posiada urozmaiconą rzeźbę terenu. Znajduje się on na stokach Wzgórza Wandy (350 m n.p.m.) pofałdowanych dolinami potoków. Na terenie rezerwatu znajdują się źródliska potoku Przyrwa. Na obszarze rezerwatu rośnie bukowy starodrzew mający ponad 150 lat z licznymi pomnikowymi okazami buków i dębów. Bogaty jest świat zwierzęcy, reprezentowany m.in. przez wiele gatunków ssaków i ptaków.

Cel ochrony

Celem ochrony jest zachowanie ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych fragmentu lasu mieszanego o cechach naturalnych, położonego w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji przemysłowej.

Szata roślinna

Flora naczyniowa rezerwatu liczy 210 gatunków, w tym objęte ochroną ścisłą i częściową.

Gatunki roślin objęte ochroną ścisłą:

• śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis)
• kruszczyk szerokolistny (Epipactis latifolia)
• listera jajowata (Listera ovata)

Gatunki roślin objęte ochroną częściową:

• kopytnik pospolity (Asarum europaeum)
• marzanka wonna (Asperula odorata)
• konwalia majowa (Convallaria maialis)
• kruszyna pospolita (Frangula alnus)
• kalina koralowa (Viburnum opulus)
• bluszcz pospolity (Hedera helix)
• barwinek pospolity (Vinca minor)
• porzeczka czarna (Ribes nigrum )

Dominującym zespołem roślinnym jest kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum). W warstwie podszytu rośnie: jarzębina, kruszyna, dziki bez czarny, bez koralowy. W runie występują: śmiałek pogięty, kosmatka owłosiona, nerecznica krótkoostna, konwalijka dwulistna, sałatnik leśny, borówka czarna.

Mykobiota

Na terenie rezerwatu spotyka się chronione gatunki grzybów:

• sromotnik smrodliwy
• wachlarzowiec olbrzymi – związany z rozkładającym się drewnem buków

Mszaki

W wyniku przeprowadzonych w latach 1995-1997 badań briologicznych ustalono, że brioflora rezerwatu liczy 7 gatunków wątrobowców i 45 gatunków mchów. Jako najrzadsze w skali regionu określono: Atrichum angustatum, Aulacomnium androgynum, Brachythecium campestre, Callicladium haldanianum, Calypogeia azurea, Calypogeia integristipula, Dicranella cerviculata, Diphyscium foliosum, Pseudotaxiphyllum elegans i Scapania irrigua. Florystycznie najuboższe były siedliska wodne i bagienne, gdzie zidentyfikowano cztery gatunki mszaków. Najbogatsze były zaś siedliska naziemne, na których stwierdzono 31 gatunków.

Świat zwierzęcy

Bogactwo świata zwierzęcego reprezentują m.in.:

• owady, w tym: chrząszcze z rodzaju biegacz, trzmiele
• płazy, w tym: ropucha szara
• gady, w tym: jaszczurka zwinka
• ptaki, w tym: kukułka, dzięcioł duży, dzięcioł zielonosiwy, rudzik
• ssaki, w tym: ryjówka aksamitna, kret, jeż wschodni, wiewiórka, łasica

Rzadkie gatunki zwierząt są reprezentowane przez 33 gatunki objęte ochroną prawną.

Zagrożenia

Zagrożeniem dla rezerwatu, a zwłaszcza jego części położonej na zachód od ul. Bielskiej, jest niekorzystne oddziaływanie ruchu samochodowego, sąsiednich terenów przemysłowych i rekreacyjnych oraz wpływów podziemnej eksploatacji węgla (prognozowane odkształcenia II i III kategorii oraz osiadania do 6 m).

Zobacz też

• Żubry murckowskie

Bibliografia

• Grzegorz Rąkowski, Małgorzata Walczak, Małgorzata Smogorzewska: Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej : monografia. Warszawa: Dział Wydawnictw Instytutu Ochrony Środowiska, 2007. ISBN 978-83-60312-75-9.
• Krzysztof Rostański (red. naukowa): Przyroda województwa katowickiego. Krzeszowice: Kubajak, 1997. ISBN 83-907008-4-0.
• Ekologiczny system Obszarów Chronionych (ESOCh) (pol.). www.katowice.eu. [dostęp 2016-11-13].
• Rezerwat Las Murckowski. Nadleśnictwo Katowice – Lasy Państwowe. [dostęp 2019-07-30].
• Rezerwaty przyrody województwa katowickiego. Pod redakcją: Wojciech Beblo, Stanisław Wika. 1996

Linki zewnętrzne

• Opis rezerwatu (opr. A. Henel)