Rhode Island
| stan | |||||
| 13. stan od 29 maja 1790 | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Rhode Island's It for Me | |||||
| Dewiza: Hope | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Kod ISO 3166-2 |
US-RI | ||||
| Gubernator | |||||
| Powierzchnia |
4001 km²[1] | ||||
| Populacja (2017) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
387,35 os./km² | ||||
| Strefa czasowa | |||||
| Języki urzędowe |
de iure brak | ||||
Położenie na mapie USA.svg)
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Portal  Stany Zjednoczone
| |||||
.svg)
Rhode Island (iwymowa:/rɵˈdaɪlɨnd/) – stan w północno-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, w regionie Nowej Anglii.
Najmniejszy stan pod względem powierzchni, na północy i wschodzie graniczy ze stanem Massachusetts, a na zachodzie z Connecticut. Do 2020 roku oficjalna nazwa stanu brzmiała State of Rhode Island and Providence Plantations, kiedy to skrócono ją wskutek referendum[3].
Rhode Island jest pierwszym miejscem w Ameryce Północnej, gdzie zniesiono niewolnictwo – 18 maja 1652 r., czyli 138 lat przed przeobrażeniem kolonii Rhode Island w stan Stanów Zjednoczonych[4]. Tutaj powstał pierwszy zbór baptystyczny w Ameryce[5]. Tutaj zorganizowano pierwszą paradę Dnia Niepodległości (4 lipca).
Historia[edytuj | edytuj kod]
- 1636 – Roger Williams założył osadę Providence
- 1644 – powstanie kolonii
- 1652 – wprowadzenie zakazu sprowadzania do kolonii niewolników
- 1657 – przybycie do kolonii kwakrów
- 1658 – z Holandii przybyli osadnicy żydowscy
- 1675 – pokonanie miejscowych Indian
- 4 maja 1776 jako pierwsza kolonia Rhode Island ogłosiła niezależność od Wielkiej Brytanii
- 29 maja 1790 – ratyfikowanie Konstytucji Stanów Zjednoczonych
Rhode Island, jeszcze jako jedna z 13 kolonii, wprowadziła całkowitą tolerancję wyznaniową i jako drugi po Michigan stan zniosła karę śmierci.
Warunki naturalne[edytuj | edytuj kod]
Klimat stanu Rhode Island – umiarkowany ciepły, morski.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
Stan Rhode Island podzielony jest na pięć hrabstw.
- hrabstwo Bristol. Siedziba władz: Bristol
- hrabstwo Kent. Siedziba władz: East Greenwich
- hrabstwo Newport. Siedziba władz: Newport
- hrabstwo Providence. Siedziba władz: Providence
- hrabstwo Washington. Siedziba władz: West Kingston
Miasta[edytuj | edytuj kod]
Na terenie stanu Rhode Island znajduje się 8 miast (city). Lista (2022 r.)[6]:
- Providence (189 563)
- Warwick (83 016)
- Cranston (82 421)
- Pawtucket (75 066)
- East Providence (46 691)
- Woonsocket (42 942)
- Newport (24 684)
- Central Falls (22 490)
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Spis ludności z roku 2010 stwierdza, że stan Rhode Island liczy 1 052 567 mieszkańców, co oznacza wzrost o 4248 (0,4%) w porównaniu z poprzednim spisem z roku 2000. Dzieci poniżej piątego roku życia stanowią 5,2% populacji, 19,6% mieszkańców nie ukończyło jeszcze osiemnastego roku życia, a 16,8% to osoby mające 65 i więcej lat. 51,4% ludności stanu stanowią kobiety[7].
Język[edytuj | edytuj kod]
W 2010 roku najpowszechniej używanymi językami są[8]:
- język angielski – 79,18%,
- język hiszpański – 10,41%,
- język portugalski – 3,41%,
- język francuski – 1,36%.
Rasy i pochodzenie[edytuj | edytuj kod]
84,1% mieszkańców stanowi ludność biała (72,5% nie licząc Latynosów), 8,2% to Afroamerykanie, 3,7% to Azjaci, 2,8% ma rasę mieszaną, 1,0% to rdzenna ludność Ameryki i 0,2% to Hawajczycy i mieszkańcy innych wysp Pacyfiku. Latynosi stanowią 15,5% ludności stanu[7].
Do największych grup należą osoby pochodzenia irlandzkiego (17,7%), włoskiego (17,1%), francuskiego (14,2%), angielskiego (10,3%), portugalskiego (8,5%) i niemieckiego (5,0%). Do innych większych grup należą osoby pochodzenia dominikańskiego, portorykańskiego (38,9 tys.), polskiego (36,7 tys.), „amerykańskiego” (32,8 tys.), afrykańskiego (31,5 tys.), szkockiego (24,5 tys.), gwatemalskiego, szwedzkiego (16,1 tys.) i meksykańskiego (10,6 tys.)[9][10].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 2014 r.[11]:
- katolicy – 42%,
- protestanci – 30% (głównie zielonoświątkowcy, anglikanie, baptyści, kalwini, metodyści, bezdenominacyjni i luteranie),
- bez religii – 20% (w tym: 3% agnostycy i 4% ateiści),
- pozostałe religie – 8% (w tym: żydzi, prawosławni, mormoni, świadkowie Jehowy, buddyści, unitarianie, muzułmanie, bahaiści i hinduiści[12]).
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Ponad dwie trzecie produktu krajowego brutto (PKB) Rhode Island pochodzi z branż usługowych. Największy udział w PKB stanu mają nieruchomości, opieka zdrowotna, finanse i ubezpieczenia oraz władze stanowe i lokalne[13].
Przemysł[edytuj | edytuj kod]
Działalność produkcyjna Rhode Island obejmuje chemikalia, sprzęt transportowy (w tym stoczniowy przemysł obronny), komputery i elektronikę, tworzywa sztuczne oraz wytwarzanie gotowych wyrobów metalowych[13].
Energia[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak reszta Nowej Anglii, Rhode Island nie ma żadnych zasobów energii z paliw kopalnych. Gaz ziemny, który napędza niemal całą produkcję energii elektrycznej w Rhode Island i zapewnia ciepło dla ponad połowy gospodarstw domowych, jest w całości dostarczany przez międzystanowe rurociągi. Ponad 7% energii elektrycznej z Rhode Island w 2017 roku pochodziło ze źródeł odnawialnych, głównie z spalania biomasy[13].
Rolnictwo[edytuj | edytuj kod]
W 2015 roku największy dochód przyniosły[14]:
- jaja kurze (11,5 mln $),
- hodowla indyków (6,86 mln $),
- jabłka (1,83 mln $),
- hodowla bydła (1,78 mln $) i produkty mleczne (2,97 mln $),
- uprawa ziemniaków (1,49 mln $) i kukurydzy cukrowej (1,18 mln $),
- produkcja siana (573 tys. $),
- hodowla trzody chlewnej (327 tys. $),
- i produkcja miodu (202 tys. $).
Uczelnie[edytuj | edytuj kod]
Inne informacje[edytuj | edytuj kod]
- Dewiza: Hope („Nadzieja”)
- Przydomek: Little Rhody, Ocean State („Małe Rhody”, „Stan oceanu”)
- Symbole: kogut z Rhode Island, klon czerwony, fiołek
W kulturze[edytuj | edytuj kod]
W stanie Rhode Island rozgrywa się akcja większości odcinków serialu Family Guy. Główne postaci mieszkają w fikcyjnym mieście Quahog.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ State Area Measurements and Internal Point Coordinates. U.S. Census Bureau. [dostęp 2018-04-09]. (ang.).
- ↑ U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island, census.gov [dostęp 2018-01-04] (ang.).
- ↑ Rhode Island To Change State's Controversial Full Name, NPR.org [dostęp 2021-04-18] (ang.).
- ↑ Rhode Island history and facts of interest. Rhode Island State Library. [dostęp 2007-08-28].
- ↑ William H. Brackney: Baptists in North America: an historical perspective. Blackwell Publishing, 2006, s. 23. ISBN 1-4051-1865-2.
- ↑ a b City and Town Population Totals: 2020-2022. U.S. Census Bureau. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ a b U.S. Census Bureau QuickFacts: Rhode Island; UNITED STATES, census.gov [dostęp 2019-02-03] (ang.).
- ↑ Data Center Results, apps.mla.org [dostęp 2019-02-01].
- ↑ U.S. Census Bureau, ACS DEMOGRAPHIC AND HOUSING ESTIMATES 2013–2017 American Community Survey 5-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).
- ↑ U.S. Census Bureau, SELECTED SOCIAL CHARACTERISTICS IN THE UNITED STATES 2017 American Community Survey 1-Year Estimates, factfinder.census.gov [dostęp 2019-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-21] (ang.).
- ↑ Adults in Rhode Island. Pew Research Center, 2014. [dostęp 2019-02-03].
- ↑ State Membership Report. The ARDA. [dostęp 2019-02-03].
- ↑ a b c Rhode Island - State Energy Profile Analysis - U.S. Energy Information Administration (EIA), eia.gov [dostęp 2019-02-03].
- ↑ Rachel Bertone, Rhode Island's Top 10 Ag Products (Infographic), Farm Flavor, 10 lipca 2017 [dostęp 2019-02-03] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona internetowa stanu Rhode Island. state.ri.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-12-03)].
