Rolandův kámen

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rolandův kámen
Ilustracja
Formacja skalna Rolandův kámen z widocznym krzyżem na szczycie (2014 rok)
Państwo

 Czechy

Kraj

 morawsko-śląski

Położenie

Karlova Studánka

Pasmo

Wysoki Jesionik
(cz. Hrubý Jeseník)
(Sudety)

Wysokość

936 m n.p.m.

Wybitność

22 m

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, po prawej nieco na dole znajduje się czarny trójkącik z opisem „Rolandův kámen”
Ziemia50°04′52,7″N 17°18′24,8″E/50,081306 17,306889
Multimedia w Wikimedia Commons

Rolandův kámen (popularna nazwa cz. Křížek[1], historyczna nazwa niem. Hin und Wieder Stein[2] lub Hinnewiederstein[3], cz. Skalnatý vrch[4]) – formacja skalna o wysokości 936 m n.p.m. (podawana jest też wysokość 937 m n.p.m.[5][1][6], 936,4 m n.p.m.[7] lub 910 m n.p.m.) w paśmie górskim Wysokiego Jesionika (cz. Hrubý Jeseník), w północno-wschodnich Czechach, w Sudetach Wschodnich, na Śląsku, w obrębie miejscowości Karlova Studánka, oddalona o około 5,4 km na wschód od szczytu góry Pradziad (cz. Praděd)[8][9][10].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Rolandův kámen (1926 rok)

W XIX wieku, kiedy w lesie, na stokach góry Lyra pojawili się licznie turyści, zwrócono uwagę na odosobnione, kilkudziesięciometrowe skalisko[11]. W 1833 roku poprowadzono na jego szczyt wykute w skale schody z barierkami, a sam szczyt zmodyfikowano, aby umieścić na nim ławki do podziwiania z punktu widokowego krajobrazów pobliskich szczytów[12]. Wichury z lat 1919, 1920 i 1921 odsłoniły skalisko, które dopiero po wielu latach znów się zadrzewiło. W 1924 roku na polecenie biskupa Brna Norberta Kleina postawiono na szczycie, w wyżłobionym w skale gnieździe około 8 m wysokości, modrzewiowy krzyż, wykonany w pobliskiej miejscowości Ludvíkov przez leśniczego Drechslera, poświęcając go 14 września[5]. Obraz ukrzyżowanego Chrystusa wykonał opawski artysta Konrád Assmann[12]. Odtąd miejsce to nazywano popularnie Křížek. Stało się ono miejscem pielgrzymkowym o nazwie Hin und Wieder Stein. Czeska nazwa Rolandův kámen pochodzi z legendy o prawdopodobnej śmierci w tym miejscu pruskiego żołnierza[12].

Z tablicy informacyjnej ZASTAVENÍ 9 - Rolandův kámen na Skalnatém vrchu postawionej przed skaliskiem można przeczytać o dwóch legendach związanych z formacją Rolandův kámen. W pierwszej skalisko jest pozostawionym przez krążącego po Jesionikach (cz. Jeseníky) diabła okruchem skały po nieudanej próbie zniszczenia przez niego kościoła w miejscowości Karlova Studánka[12]. W drugiej zaś opowiada o nieszczęśliwej miłości do mężczyzny pewnej zakonnicy z tej miejscowości, posługującej chorym, która postanowiła skoczyć ze szczytu po złamaniu w tej sytuacji ślubów zakonnych. Postawiony krzyż z pierwszej legendy wygonił diabła, a w drugiej upamiętnia miejsce śmierci zakonnicy.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Formacja skalna Rolandův kámen położona jest w środkowo-wschodnim rejonie całego pasma Wysokiego Jesionika, leżąca w części Wysokiego Jesionika, w środkowo-zachodnim obszarze (mikroregionu) o nazwie Masyw Orlíka (cz. Medvědská hornatina), usytuowana w odległości około 1 km na północ od centrum miejscowości Karlova Studánka i jest z daleka słabo rozpoznawalna[8]. Znajduje się bowiem na zalesionym stoku góry Lyra[13]. W pobliżu formacji skalnej, w odległości około 300 m na południe znajduje się szczyt Skalnatý vrch, a w odległości około 190 m na północny wschód również podobne, nieco niższe skalisko[8][13].

Szczyt[edytuj | edytuj kod]

Wejście na skalisko Rolandův kámen (2013 rok)
Krzyż na szczycie skaliska Rolandův kámen (2013 rok)

Około 26 m wysokości skalisko jest częściowo zadrzewione, pokryte mchem[11], będące w rzucie poziomym nieregularnym wielokątem o przybliżonych wymiarach długość × szerokość = (67 × 62) m, zajmujące powierzchnię około 2655 m²[14]. Stoki skaliska z uwagi na nachylenie są urwiskami[15]. Na szczyt prowadzi wąskie, okrężne i niebezpieczne przejście zabezpieczone barierkami. Przed wejściem ustawiona jest tablica, ostrzegająca o wejściu na własną odpowiedzialność. Na szczycie, przy krzyżu (obecnie o wysokości około 4,5 m, bez ukrzyżowanego Chrystusa) rozpościerają się malownicze widoki na pobliskie szczyty: Ovčí vrch (1)[a], Hřeben, Hradečná, Temná, stok Vysoká hole i Ostrý vrch[11]. Na tle tego ostatniego widać szczyt wieży na górze Pradziad[11]. Przy krzyżu Klub Czeskich Turystów (cz. Klub Českých Turistů) zamontował żółtą skrzynkę z zeszytem do którego można się wpisać. Formacja skalna znajduje się w zalesionym borze świerkowym[14][13]. Na szczycie nie ma punktu geodezyjnego[14]. Państwowy urząd geodezyjny o nazwie (cz. Český úřad zeměměřický a katastrální (CÚZK)) w Pradze podaje jako najwyższy punkt formacji skalnej – szczyt – o wysokości 936,3 m n.p.m. i współrzędnych geograficznych (50°04′52,7″N 17°18′24,8″E/50,081306 17,306889)[14].

Dojście do formacji skalnej o długości około 280 m prowadzi z bocznej drogi o nazwie Rolandova cesta, biegnącej z szosy nr 450 pomiędzy miejscowością Karlova Studánka i osadą Vidly[8]. Warto dodać, że na szczyt prowadzi 28 tras wspinaczkowych[16][11].

Geologia[edytuj | edytuj kod]

Pod względem geologicznym formacja skalna Rolandův kámen należy do jednostki określanej jako kopuła Desny[17] i zbudowana jest ze skał metamorficznych – gnejsów i łupków łyszczykowych[1][18][15]. Ukształtowana na skraju tzw. terasy krioplanacyjnej, w mroźnym klimacie peryglacjalnym[18]. Na skalisku widoczna jest również niezwykła deformacja warstw skalnych, spowodowana procesami górotwórczymi[18].

Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]

Skalisko znajduje się w obrębie wydzielonego obszaru objętego ochroną o nazwie Obszar Chronionego Krajobrazu Jesioniki (cz. Chráněná krajinná oblast (CHKO) Jeseníky), a utworzonego w celu ochrony utworów skalnych, ziemnych i roślinnych oraz rzadkich gatunków zwierząt[8].

Blisko formacji skalnej przebiega 26,5 km długości ścieżka dydaktyczna o nazwie (cz. Naučná stezka Muzeum Wide Web) na trasie[8]:

Malá Morávka – Karlovice (z 17 stanowiskami obserwacyjnymi na trasie)[19][20]

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Rolandův kámen to bardzo popularne miejsce wśród turystów i pielgrzymów. Do bazy turystycznej w miejscowości Karlova Studánka z hotelami i pensjonatami[21] jest od szczytu około 800 m w kierunku południowym[8]. Do miejscowości Ludvíkov z bazą pensjonatów[22] jest od szczytu około 2,8 km w kierunku północno-wschodnim, a do osady Vidly z hotelem górskim Vidly[23] jest od szczytu około 3,7 km w kierunku północno-zachodnim[8]. Ponadto około 6 km w kierunku północno-wschodnim jest do miejscowości Vrbno pod Pradědem z bazą hoteli i pensjonatów[24][8]. Natomiast do hoteli i schronisk rozsianych wokół góry Pradziad jest od szczytu około 5,5 km w kierunku zachodnim[8].

Szlaki turystyczne, rowerowe i trasy narciarskie[edytuj | edytuj kod]

Klub Czeskich Turystów wytyczył do formacji skalnej jeden tzw. szlak spacerowy na trasie[25][8]:

Karlova Studánka – Skalnáty vrch – Rolandův kámen – Karlova Studánka

Drogą nr 450 Bruntál – Bělá pod Pradědem przebiega jedyny pobliski szlak rowerowy na trasie[8]:

(nr 6029) Valšov – Bruntál – Rudná pod Pradědem – Suchá Rudná – Hvězda – Karlova Studánka – przełęcz Kóta – Vidly – Vrbno pod Pradědem[26]

W okresie ośnieżenia blisko formacji skalnej wyznaczono jedyną trasę narciarstwa biegowego[27]:

Karlova Studánka – Skalnatý vrch – góra Lyra – góra Žárový vrch – góra Plošina – góra Zámecká hora – Vrbno pod Pradědem

Ponadto w odległości około 300 m na południowy wschód od szczytu, na stoku Skalnatý vrch znajduje się trasa narciarstwa zjazdowego[27]:

łatwa, o długości około 540 m z wyciągiem orczykowym[28].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Oznaczenie indeksowane w odróżnieniu od znajdującego się w tym samym paśmie innego szczytu o tej samej nazwie Ovčí vrch (2), położonego przy osadzie Ramzová.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Rolandův kámen (937 m n.m.) - výhled – skály [online], rymarovsko.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-12-08] (cz.).
  2. ↑ Rolandův kámen (Hin und Wieder Stein) 1:12 000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-12-13].
  3. ↑ Zdeněk Hlávka, Kapličky, Kříže a jiné. (Hinnewiederstein) [online], historie-vrbno.estranky.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-09-05] (cz.).
  4. ↑ Topografické mapy v systému S-1952 1:25 000, [w:] Český Úřad Zeměměřický a Katastrální [online], ags.cuzk.cz [dostęp 2023-11-19].
  5. ↑ a b Miroslav Kobza, Rolandův kámen – malý kousek Alp nad Karlovou Studánkou [online], rozhlas.cz [zarchiwizowane z adresu 2017-11-18] (cz.).
  6. ↑ Rolandův kámen [online], navylet.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-10-06] (cz.).
  7. ↑ Hrubý Jeseník (mapa). dudisoft.eu ↓.
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l Rolandův kámen (mapa turystyczna) 1:6000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2014-11-19].
  9. ↑ Rolandův kámen [online], turistika.cz [dostęp 2014-11-19] (cz.).
  10. ↑ Kamień Rolanda – Rolandův kámen, czecot.pl [zarchiwizowane 2014-12-25].
  11. ↑ a b c d e Otakar Brandos, Rolandův kámen, skalní vyhlídka v Jeseníkách [online], treking.cz, 23 października 2019 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-04] (cz.).
  12. ↑ a b c d Karlova Studánka a stezka Bílá Opava. Příroda v okolí, Rolandův kámen [online], m.taggmanager.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-10-21] (cz.).
  13. ↑ a b c Rolandův kámen (mapa lotnicza) 1:6000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-12-13].
  14. ↑ a b c d Geoprohlížeč – ZÚ (Geoportal Czech). ags.cuzk.cz ↓, Produkty → ZABAGED dle ZM10 (Měřítko mapy 1:1880).
  15. ↑ a b Radek Mikuláš, Foto: Rolandův kámen, [w:] České geologické služby [online], fotoarchiv.geology.cz, 13 kwietnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2023-03-04] (cz.).
  16. ↑ Rolandův kámen (Křížek) | Cesty [online], pruvodce.javaanes.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-05-21] (cz.).
  17. ↑ Cymerman 1998 ↓, s. 531 (mapa).
  18. ↑ a b c Taťána Schmidtová, Zajímavá geologická lokalita Rolandův kámen nad Karlovou Studánkou. (PDF), „CAMPANULA – zpravodaj Chráněné krajinné oblasti Jeseníky”, Nr 1/2011, Karlovice: ACTAEA a AOPK ČR – Správa CHKO Jeseníky, 2011, s. 14 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (cz.).
  19. ↑ Muzeum Wide Web, [w:] Lesy České republiky [online], lesycr.cz [zarchiwizowane z adresu 2022-08-13] (cz.).
  20. ↑ Naučná stezka Muzeum Wide Web [online], czecot.cz [zarchiwizowane z adresu 2021-01-10] (cz.).
  21. ↑ Ubytování Karlová Studánka [online], e-chalupy.cz [dostęp 2020-12-13] (cz.).
  22. ↑ Ubytování Ludvíkov [online], e-chalupy.cz [dostęp 2020-12-13] (cz.).
  23. ↑ Horský Hotel Vidly [online], regiojethotels.cz [dostęp 2023-01-17] (cz.).
  24. ↑ Ubytování Vrbno pod Pradědem [online], e-chalupy.cz [dostęp 2020-12-13] (cz.).
  25. ↑ Dangol, Za miedzą: Jesioniki. Karlova Studánka – Rolandův kámen – Karlova Studánka [online], cro.pl [zarchiwizowane z adresu 2018-01-22].
  26. ↑ Trasy rowerowe – Z Vrbna pod Pradědem do Bruntalu [online], czeskiegory.pl [zarchiwizowane z adresu 2023-02-27].
  27. ↑ a b Rolandův kámen (mapa tras narciarskich) 1:6000 [online], pl.mapy.cz [dostęp 2020-12-13].
  28. ↑ Skiareál Sedlář – Karlova Studánka [online], jeseniky.net [zarchiwizowane z adresu 2022-12-10] (cz.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Szczyty Wysokiego Jesionika

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rolandův_kámen&oldid=72435099”