Roman Ingarden

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Skocz do: nawigacja, szukaj
Roman Witold Ingarden
Ilustracja
Portret R. Ingardena, aut. Witkacego
Data i miejsce urodzenia 5 lutego 1893
Kraków
Data i miejsce śmierci 14 czerwca 1970
Kraków
Zawód filozof
Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Commons Multimedia w Wikimedia Commons

Roman Witold Ingarden (ur. 5 lutego 1893 w Krakowie, zm. 14 czerwca 1970 tamże) – polski filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego (1925-1944), po wojnie profesor toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (1945-1946) i Uniwersytetu Jagiellońskiego (1946-1950 i 1956-1963).

Życiorys[edytuj]

Syn inżyniera hydrologa Romana Kajetana Ingardena. W 1911 zdał z odznaczeniem egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[1][2]. Studiował filozofię i matematykę we Lwowie i Getyndze. Doktoryzował się u Edmunda Husserla w roku 1918. W odrodzonej Polsce był profesorem gimnazjów w Lublinie, Warszawie i Toruniu. Habilitację uzyskał w roku 1924, co pozwoliło mu zostać docentem, a od 1933 profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W czasie drugiej wojny światowej przebywał głównie we Lwowie, uczestniczył w tajnym nauczaniu i pracował nad swoim głównym dziełem, pt.: "Spór o istnienie świata".

Po zakończeniu okupacji niemieckiej wykładał na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, później na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie.

Również po przejściu na emeryturę nadal wiele publikował, brał udział w międzynarodowych kongresach, wygłaszał odczyty w Polsce i za granicą. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk (od 1958)[3] oraz wielu zagranicznych towarzystw naukowych.

Opublikował łącznie 224 prace, pisał głównie po polsku i niemiecku. Wiele jego dzieł doczekało się tłumaczeń na języki obce. Dokonał kilku przekładów na język polski (m.in. Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta). Pozostawił bogatą spuściznę rękopiśmienną.

Korespondował z Edytą Stein, późniejszą świętą.

1 lipca 1919 ożenił się z lekarką Marią Adelą Józefą Pol. Mieli trzech synów: Romana Stanisława (ur. 1920), Jerzego Kazimierza (ur. 1921) oraz Janusza Stefana (ur. 1923).

Poglądy[edytuj]

Głównym przedmiotem badań Ingardena były zagadnienia z epistemologii, ontologii i estetyki. Był on także autorem kilku prac z zakresu aksjologii, antropologii filozoficznej i filozofii języka. Mistrzem i nauczycielem Ingardena był twórca fenomenologii - Edmund Husserl. Badania filozoficzne przeprowadzone przez Ingardena często krytycznie nawiązują do analiz Husserla. Jednak w odróżnieniu od swojego mistrza Ingarden na gruncie epistemologii argumentował za realizmem, a w ontologii, w celu rozstrzygnięcia sporu dotyczącego sposobu istnienia świata danego nam w percepcji, wyróżniał i analizował następujące sposoby istnienia: realny (przedmioty trwające w czasie, procesy, zdarzenia), idealny, intencjonalny i absolutny.

Główne dzieła[edytuj]

  • Intuition und Intellekt bei Henri Bergson, 1921 (Intuicja i intelekt u Henryka Bergsona, 1963)
  • Essentiale Fragen, 1925 (O pytaniach esencjalnych, 1972)
  • Das literarische Kunstwerk, 1931 (O dziele literackim, 1960)
  • O poznawaniu dzieła literackiego, 1937
  • Szkice z filozofii literatury, 1947
  • Studia z estetyki, 1957-1970
    • t. I, 1957
    • t. II, 1958
    • t. III, 1970
  • Über die Verantwortung. Ihre ontischen Fundamente, 1970 (O odpowiedzialności i jej podstawach ontycznych,1972)
  • U podstaw teorii poznania, 1971
  • Książeczka o człowieku, 1972
  • Utwór muzyczny i sprawa jego tożsamości, 1973
  • Spór o istnienie świata, 1947-1974
    • t. I, Ontologia egzystencjalna 1947
    • t. II, Ontologia formalna 1948
      • cz. 1, Forma i istota
      • cz. 2, Świat i świadomość
    • t. III, Über die kausale Struktur der realen Welt, 1974 (O strukturze przyczynowej realnego świata, 1981)

Odznaczenia[edytuj]

Zobacz też[edytuj]

Przypisy

  1. ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, Nr 145 z 28 czerwca 1911. 
  2. ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1911. Lwów: 1911, s. 63.
  3. ↑ Członkowie PAN: Skorowidz
  4. ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 18.

Bibliografia[edytuj]

  • Roman Stanisław Ingarden, Roman Witold Ingarden, Wydawnictwo UMK, Toruń 2000.

Linki zewnętrzne[edytuj]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Roman_Ingarden&oldid=49938812”