Ronikierowie herbu Gryf
Ronikierowie herbu Gryf – szlachta polska o przydomku “z Rostoku”, występująca na Żmudzi w 2 poł. XVII w. Rodzina pochodziła z Rostocku w księstwie meklemburskim[a]. Wywód genealogiczny od Stefana Janowicza z Rostoku, ziemianina w powiecie Szawle, rzekomego wojskiego żmudzkiego[b], wzmiankowanego w 1662, i jego żony Marianny Stankiewicz h. Mogiła.
Tytuł hrabiowski[edytuj | edytuj kod]
Bracia Ronikierowie Stanisław August Józef (1785–1852) z synem Michałem Alfredem Telesforem Antonim Kazimierzem (zm. 1884) i Kazimierz Józef Atanazy (1787–1863) z synami Bronisławem Michałem Janem (1811–1853), Adamem Aleksandrem Atanazym (1818–1873), Edwardem Romualdem Teofilem (1824–1878), Cezarym Kazimierzem Gustawem (1830-?) i Romanem Teofilem (1832–1918), synowie Michała Aleksandra (1728–1803), otrzymali od rosyjskiej Rady Państwa 18 marca 1850, uznanie ich dziedzicznych tytułów hrabiowskich na podstawie rzekomego tytułu hrabiowskiego Rzeszy[1].
Wspomniany Michał Aleksander Ronikier, cześnik litewski i gen major koronny miał rzekomo otrzymać 18 marca 1783 od cesarza Józefa II potwierdzenie dziedzicznego tytułu hrabiowskiego Rzeszy z r. 1569.[2] Jednakże w aktach szlacheckich we Lwowie, jak i w wiedeńskim archiwum brak było na ten temat jakiejkolwiek wzmianki już w XIX w.[3] Tenże Michał Aleksander wylegitymował się ze szlachectwa II. stopnia („Ritterstand”) 11 września 1782 przed galicyjskim Wydziałem Stanów[4].
Herb[edytuj | edytuj kod]
Tarcza czwórdzielna w krzyż z tarczką sercową czerwoną z gryfem srebrnym o złotym dziobie, szponach i pazurach. W polu pierwszym błękitnym sześć ukośnych krzyży (3, 2, 1) – Lilie, w drugim złotym ramię zbrojne z szablą w ręku – Pogoń Litewska, w trzecim złotym dwie ryby rzędem w słup (Wadwicz) – Stankiewicze, w czwartym błękitnym róg myśliwski czarny z ustnikiem, wylotem i okuciami złotymi, z takimże paskiem ułożonym w pętlę, z której u góry wyrasta krzyżyk kawalerski złoty (Suchekomnaty) – Miączyńscy. Nad koroną hrabiowską pół orła srebrnego wyrastającego z niej, po bokach której dwa szyszaki srebrne z pióropuszami.
Znani przedstawiciele rodu[edytuj | edytuj kod]
- Adam Ronikier (1881–1952), architekt i polityk.
- Bogdan Jaxa-Ronikier (1873–1956), dramaturg i powieściopisarz
- Michał Aleksander Ronikier (1728–1802), generał wojsk koronnych i cześnik litewski
- Michał Ronikier (ur. 1939) – polski tłumacz, filmoznawca i reżyser.
Koligacje rodzinne[edytuj | edytuj kod]
Ród Ronikierów był skoligacony poprzez małżeństwa z przedstawicielami następujących rodów: hr. Badeni, hr. Bnińscy, Brzozowscy h. Belina, Burdziccy h. Syrokomla, bar. Bystramowie, Charewiczowie, Chrzanowscy h. Poraj, Ehrlichowie, Iwanowiczowie, Jackiewiczowie, Komarowie h. własnego, Kruszewscy h. Abdank, Lewanidow, ks. Lubomirscy, Meduscy h. Ostoja, Miączyńscy h. Suchekomnaty, Mierzejewscy h. Szeliga, Narbutt h. Trąby, Niemojowscy h. Wieruszowa, Niezabytowscy h. Lubicz, Oborscy h. Roch II, O’Brien de Lacy, Oppermanowie, Orłowscy h. Lubicz, Ostrowscy h. Korab, hr. Plater-Zyberk, Podhorodeńscy h. Korczak, Podlewscy h. Poraj, Sedivy, Sierakowscy h. Ogończyk, Sieńkiewiczowie h. Leliwa, hr. Starzeńscy, Szczawińscy h. Prawdzic, Szułdrzyńscy, Szustrowie, Szydłowscy h. Lubicz, Ulaniccy h. własnego, Węcławowiczowie h. Wadwicz, hr. Wołłowiczowie, Zbijewscy h. Rola i hr. Żółtowscy.
Dobra ziemskie Ronikierów[edytuj | edytuj kod]
Pierwotne posiadłości Ronikierów na Żmudzi, uzyskane drogą koligacji, wyszły z rąk rodziny na przełomie XVIII/XIX w. (m.in. Suginty w pow. rosieńskim). Do rewolucji jedna z gałęzi posiadała dobra Honorata w pow. bałckim. Najdłużej przetrwały w rękach gałęzi wołyńskiej dobra w okolicach Włodzimierza, choć podlegały systematycznemu uszczupleniu. Należały do nich: Hołoby, Mokrzec, Nowosiółki i Ochotniki. W Królestwie Polskim rodzina posiadała dobra Czermno (przed 1914) w pow. tomaszowskim, Korytnica (do 1874) w pow. węgrowskim, Wydrzyna Wola w pow. piotrkowskim. Ostatnimi majątkami ziemskimi w Polsce centralnej były Łuszczów (do 1923) w pow. hrubieszowskim i rozparcelowane po 1924 r. Ząbki koło Warszawy.
XX wiek[edytuj | edytuj kod]
Trzech przedstawicieli rodu zginęło tragicznie z rąk bolszewickich lub nacjonalistycznych w XX w. Byli to: hr. Michał Ronikier (1862–1919), rozstrzelany przez bolszewików w Odessie, hr. Cezary Ronikier (1928–1944), zamordowany przez RONA w powstaniu warszawskim, i hr. Gustaw Ronikier (1887–1945) z rąk UPA[5]. Dwaj ostatni pochodzili z mało znanej gałęzi wołyńskiej, która jako jedyna zachowała majątki do 1939 (1945) roku.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wszelkie informacje na temat pochodzenia rodziny z Łużyc i przytaczane w związku z tym legendy i tradycje rodzinne nie były dotąd przedmiotem rzetelnej analizy historycznej, jak i badań genetycznych. Dotyczy to również tradycji rodowej zawartej w pamiętnikach hr. Adama Ronikiera. W spisach rodzin szlacheckich w Niemczech takie nazwisko nie występuje.
- ↑ Pierwsze dokumenty dotyczące rodziny, cytowane przez Żychlińskiego budzą poważne zastrzeżenia, co do ich wiarygodności, bowiem występują w nich oprócz mitycznego tytułu hrabiowskiego z XVI w., nieprzynależne rodzinie tytuły od wojskiego po kasztelana.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Списки титулованным родам и лицам Российской империи, C.-Петербург 1892, s. 175.
- ↑ Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, Genealogie niektórych utytułowanych rodów polskich. Lwów 1875, s. 524; Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz..., t. XV, s. 246; krytyka Zygmunt Lasocki, Miesięcznik Heraldyczny, X:, s. 262.
- ↑ Der Adel von Galizien, Lodomerien und der Bukowina. J. Siebmacher’s großes Wappenbuch, Bd. 32. Nürnberg 1905, s. 92–93.
- ↑ Karl Friedrich von Frank, Standeserhebungen und Gnadenakte für das Deutsche Reich und die Österreichischen Erblande bis 1806..., Bd. 4. Schloss Senftenegg 1973, s. 187; Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1855, s. 211.
- ↑ Krzysztof Jasiewicz, Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1956, Warszawa 1995, s. 876–877.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy Sewer Dunin-Borkowski, Almanach błękitny. Lwów 1909, s. 806–809.
- Edward Borowski, Genealogie niektórych utytułowanych rodów polskich, Seria III i IV – „Materiały do Biografii, Genealogii i Heraldyki Polskiej”, t. 4 i 6. Buenos Aires 1967 i 1974, s. 241–243, 349–350.
- Juliusz Karol Ostrowski, Księga herbowa rodów polskich, Warszawa 1897–1906, s. 321, tabl. 535.
- Szymon Konarski, Armorial de la noblesse titrée polonaise, Paris 1958, s. 299 (obszerna bibliografia).
- Polski Słownik Biograficzny. T. XXXII, Wrocław 1989, s. 18–25.
- Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej. T. XV. Warszawa 1931, s. 246–247.
- Teodor Żychliński, Złota księga szlachty polskiej. R. IV. Poznań 1882, s. 222–227.