Roslagsbanan
| kolej aglomeracyjna | |
| |
 Roslagsbanan pod Sztokholmem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
3 |
| Lata funkcjonowania |
od 1885 |
| Dzienna liczba pasażerów |
42 000 |
| Infrastruktura | |
| Długość sieci |
65 km[1] |
| Rozstaw szyn |
891 mm |
| Napięcie zasilania |
1500 V DC |
| Liczba stacji |
39 |
Roslagsbanan – wąskotorowa kolej aglomeracyjna w Sztokholmie. Składa się z trzech linii o łącznej długości 65 kilometrów. Jest jedną z pierwszych zelektryfikowanych kolei publicznych w Europie. Dziennie przewozi ok. 42 tys. pasażerów. Jest częścią dawnej sieci kolei wąskotorowych Stockholm-Roslagens Järnvägar (SRJ) w regionie Roslagen.
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Początkową stacją jest Sztokholm Wschodni (Stockholms östra station). Linia biegnie na północ i dzieli się na trzy linie, które docierają do Näsbypark, Österskär i Kårsta:
| Linia | Odcinek | Długość | Stacje |
|---|---|---|---|
| 27 | Stockholms östra station – Kårsta | 41,5 km | 23 |
| 28 | Stockholms östra station – Österskär | 29,5 km | 20 |
| 29 | Stockholms östra station – Näsbypark | 11,5 km | 12 |
| Razem | 65 km | 39 | |
Kolej
[edytuj | edytuj kod]Linię obsługuje od roku 2002 przedsiębiorstwo Roslagståg AB. Kolej zatrudnia ok. 280 osób: dyżurnych ruchu, motorniczych i konduktorów. Kolej pokonuje 2,5 mln pociągokilometrów rocznie. Liczba pasażerów wynosi ok. 10 mln rocznie, czyli ok. 42 tys. dziennie[2]. Najbardziej uczęszczaną stacją jest dworzec Sztokholm Wschodni, z którego korzysta ok. 10 000 osób dziennie[3].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Roslagsbanan jest jedną z najstarszych publicznych kolei elektrycznych w Europie. Pierwszy odcinek kolei został oddany do użytku w roku 1876 jako kolej Uppsala – Lenna (ULJ)[4]. Wybrano dla niej jako tańszy wąski tor o prześwicie 891 mm (trzech stóp szwedzkich)[4]. W 1884 roku przedłużono linię na południe, jako kolej Lenna – Norrtelje (LNJ)[4]. W roku 1885 uruchomiono główną linię ze Sztokholmu do Rimbo (Stockholm-Rimbo Jernväg, SRJ), gdzie łączyła się z koleją LNJ[4]. W 1892 zelektryfikowano odcinek Sztokholm – Djursholm. W latach 1905–1908 kolej SRJ wykupiła pozostałe dwie linie, zmieniając nazwę na Stockholm-Roslagens Järnvägar, przy zachowaniu swojego skrótu[4]. W latach 20. XX wieku kolej pokrywała dużą część regionu geograficznego Roslagen, od którego pochodzi jej nazwa. Sieć liczyła wówczas 326 km linii kolejowych, a także 930 km połączeń autobusowych[4]. Stosowano na niej nowe rozwiązania techniczne, lecz prędkość pociągów z uwagi na specyfikę linii wąskotorowej była niska[4]. W 1951 roku kolej została znacjonalizowana, a w 1959 roku została włączona do szwedzkich kolei państwowych (Statens Järnvägar, SJ)[4].
W latach 60. kolej wąskotorowa zaczęła przynosić straty z uwagi na konkurencję ze strony transportu samochodowego i między innymi, z końcem 1966 roku zlikwidowano połączenie pasażerskie między Rimbo a Uppsalą[4]. W 1969 kolej została przejęta od dotychczasowego przewoźnika Statens Järnvägar przez transport miejski Sztokholmu (Storstockholms Lokaltrafik). Część linii zlikwidowano, część przerobiono na kolej normalnotorową. Środkowy odcinek w rejonie Upssali przekształcono na kolej muzealną Lennakatten[4].
W latach 70. XX w. kolej w pobliżu Sztokholmu, która była niedoinwestowana i w złym stanie technicznym, stała się obiektem przetargów i gier politycznych i groziła jej likwidacja[5]. W 1980 odbyło się referendum, w którym dużą przewagę zdobyli zwolennicy utrzymania linii. Kolej następnie zmodernizowano i kupiono nowoczesny tabor. Na dużej części sieci zbudowano drugi tor i podniesiono prędkość pociągów do 120 km/h[4]. Funkcję operatora pełni Transdev, francuska spółka z dominacją kapitału niemieckiego[6].
Tabor
[edytuj | edytuj kod]W latach 1988–1995 ABB Railcar dostarczyła elektryczne zespoły trakcyjne X10p. W roku 2023 rozpoczęto eksploatację liniową pojazdów typu X15p produkcji firmy Stadler – pojedynczy pociąg zabiera 312 pasażerów, w tym 162 na miejscach siedzących; istnieje możliwość łączenia w trójskłady, jednak będzie to możliwe po dostosowaniu peronów. Do obsługi nowych pociągów wybudowano nową stację techniczno-postojową w pobliżu miejscowości Vallentuna[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Detta är Roslagståg AB. [dostęp 2011-12-07]. (szw.).
- ↑ Detta är Roslagståg AB. [dostęp 2011-12-07]. (szw.).
- ↑ Detta är Roslagståg AB. [dostęp 2011-12-07]. (szw.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Historien om Lennakatten [online], Lennakatten [dostęp 2024-05-20] (szw.).
- ↑ Detta är Roslagståg AB. [dostęp 2011-12-07]. (szw.).
- ↑ a b Mikołaj Kobryński: Więcej wąskotorowych pojazdów Stadlera w Sztokholmie. rynek-kolejowy.pl, 2025-08-26. [dostęp 2025-08-27]. (pol.).