Rozłożnia kolczasta

Rozłożnia kolczasta
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	grzybieniopodobne
Rząd	grzybieniowce
Rodzina	grzybieniowate
Rodzaj	rozłożnia
Gatunek	rozłożnia kolczasta
	Nazwa systematyczna
	Euryale ferox Salisb.; Ann. Bot. (König & Sims) 2: 74 1805
Synonimy
	Anneslea spinosa Andrews; Euryale indica Planch.;
	Anneslea spinosa Andrews; Euryale indica Planch.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rozłożnia kolczasta^[5], eurjala kolczasta^[6] (Euryale ferox) – gatunek rośliny należący do rodziny grzybieniowatych. Jest jedynym przedstawicielem monotypowego rodzaju rozłożnia (zwanego też eurjalą lub diabelską głową). Rodzaj jest siostrzany dla rodzaju wiktoria (Victoria). Występuje na środkowych i tropikalnych obszarach Azji (wschodnia Rosja, Chiny, Korea Południowa, Japonia, Tajwan, Bangladesz, Indie, Mjanma)^[7]. W Polsce roślina ta jest uprawiana w niektórych ogrodach botanicznych, np. w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie.

Morfologia

Roślina ma ogromne, okrągłe liście o średnicy czasami przekraczającej 1 m. Ciemnozielone z wierzchu i fioletowe od spodu liście mają niepodwinięte brzegi i bardzo dobrze widoczne brązowe użyłkowanie. Na ich górnej powierzchni znajdują się ostre kolce. Blaszka liściowa między wiązkami przewodzącymi jest pęcherzykowato wydęta. Kolczaste są także ogonki liściowe i szypułki kwiatowe. Duże, różowe kwiaty wyrastają z łodygi spod spodniej strony liścia. W odróżnieniu od innych gatunków rodziny grzybieniowatych, roślina ta ma w ziarnach pyłku 3 jądra.

Zastosowanie

Zawierające dużo skrobi nasiona są jadalne. Chińczycy uprawiali tę roślinę od ok. 3 tysięcy lat^[8]. Nasiona zbierano późnym latem lub jesienią i jedzono je na surowo, lub po przegotowaniu.
W Indiach, zwłaszcza w ich zachodniej i północnej części nasiona pieczono; zachowują się one podczas pieczenia tak, jak popcorn.
W tradycyjnej medycynie chińskiej rozłożnia była wykorzystywana jako roślina lecznicza. Jej nasion używano do poprawienia sprawności seksualnej i podniesienia poziomu energii, spowolnienia procesu starzenia się, a także przy przedwczesnym wytrysku i polucjach^[9].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).
↑ Euryale ferox. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-01-26]. (ang.).
↑ Euryale ferox, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.
↑ Nazwa polska według Stanisław Sławiński, Mieczysław Tokarski: Rośliny wodne w ogrodzie botanicznym uniwersytetu wrocławskiego. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1978, s. 94.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
↑ Flora of China. [dostęp 2010-01-10].
↑ Potęga chińskiego smoka. [dostęp 2010-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-08)].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2020-01-24] (ang.).

[pl-3] Euryale ferox. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-01-26]. (ang.).

[iucn-4] Euryale ferox, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900.

[6] Nazwa polska według Stanisław Sławiński, Mieczysław Tokarski: Rośliny wodne w ogrodzie botanicznym uniwersytetu wrocławskiego. Wrocław: Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, 1978, s. 94.

[7] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].

[8] Flora of China. [dostęp 2010-01-10].

[9] Potęga chińskiego smoka. [dostęp 2010-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-08)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]