Na mapach: 
49°38′32″N 21°17′28″E/49,642222 21,291111
49°38′32″N 21°17′28″E/49,642222 21,291111Rozdziele (powiat gorlicki)
Przejdź do nawigacji
Przejdź do wyszukiwania
| Artykuł | 49°38′32″N 21°17′28″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°38'43"N, 21°17'46"E, 49°40'N, 21°14'E |
| - błąd | 39 m |
| Odległość | 523 m |
| wieś | |
 Cerkiew greckokatolicka | |
| Państwo |  Polska
|
|---|---|
| Województwo |  małopolskie
|
| Powiat | gorlicki |
| Gmina | Lipinki |
| Liczba ludności (2010) | 272 |
| Strefa numeracyjna | 13 |
| Kod pocztowy | 38-304 |
| Tablice rejestracyjne | KGR |
| SIMC | 0356027 |
Położenie na mapie gminy Lipinki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
| 49°38′32″N 21°17′28″E/49,642222 21,291111
| |
.jpg)
Rozdziele (łemkow. Розділя) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Lipinki.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego. Integralne części miejscowości: Niżny Koniec, Wyżny Koniec [1].
Jedna z wersji pochodzenia nazwy wsi mówi, że Rozdziele powstało z południowej części Lipinek, zasiedlonej przez Wołochów. Ponieważ mieszkańcy różnych wyznań nie żyli ze sobą w zgodzie, rozdzielono wieś na dwie połowy.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[2]:
- cerkiew prawosławna pod wezwaniem Narodzenia Bogurodzicy, drewniana. Przeniesiono ją do Rozdziela w 1985 z Serednicy w powiecie bieszczadzkim, gdzie stała od 1756 roku. Świątynia parafialna[3];
- cmentarz wojenny nr 85 z I wojny światowej;
- cerkiew greckokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, murowana, o nietypowej dla zachodniej Łemkowszczyzny architekturze (obecnie współużytkowana także przez rzymskokatolicką parafię Wniebowzięcia NMP w Lipinkach. Jej powstanie wiąże się z końcową fazą działalności budowlanej tzw. okresu józefińskiego. Fundatorem cerkwi (według zachowanej tablicy erekcyjnej) był Ewaryst hrabia Kuropatnicki. Kamień węgielny położono 10 maja 1787 roku. W 1927 r. cerkiew rozbudowano poprzez przedłużenie nawy w kierunku zachodnim tak, że z pierwotnego założenia zachowało się jedynie półkoliste prezbiterium oraz wschodnia część nawy.[4].
II wojna światowa[edytuj | edytuj kod]
- Po południu 7 września 1939 oddział żołnierzy polskich z 1 Pułku Strzelców Podhalańskich stoczył w Rozdzielu zaciętą potyczkę z nacierającą od strony Krygu kolumną Niemców. W czasie walki zginął niemiecki oficer z patrolu zwiadowczego, zabity przez Łemka Stefana Chanasa, mieszkańca tej wioski będącego w służbie Wojska Polskiego[5]. Następnego dnia Niemcy w odwecie podpalili sześć budynków w centrum wsi, ostrzeliwując biegnących na ratunek. W ten sposób zginęło ośmiu mieszkańców wsi.
- Na pograniczu Lipinek i Rozdziela 17 sierpnia 1944 r. w czasie akcji partyzanckiej na dom członków ukraińskiej policji, partyzant kpr. Jan Sajchta z Krygu został ciężko ranny. Zaalarmowany strzałami oddział niemiecki przybył natychmiast na miejsce akcji i tu na podwórzu domu dobił partyzanta. Ludność z pobliskich domów zmuszona była schronić się w lesie.
- W czasie okupacji w Rozdzielu zginęli: siedmioosobowa rodzina Kullerow, Józef i Michał Siwak oraz pięcioro dzieci z rodzin romów Siwaków, Piotr Dragan, Anastazja Tylawska razem z przechowywanym żydem Joskiem i inni.
Szlaki piesze[edytuj | edytuj kod]
Rozdziele – Mały Ferdel (578 m n.p.m.)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 2021-09-30.
- ↑ Kalendarz Prawosławny 2017, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 194
- ↑ Brykowski Ryszard: Zabytki architektury powiatu gorlickiego, w: „Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 472
- ↑ Адам, Федор Барча, Гоч: Лемкы в борбі о свою i не свою свободу. Ліґніця-Зичдранова: Oficyna Wydawnicza ATUT Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005, s. 30.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Miejsca walki, straceń i męczeństwa ludności w powiecie gorlickiem w okresie II wojny światowej, Ludwik Dusza, Rzeszów, 1971.
- Wojciech Krukar i inni: Przewodnik Beskid Niski dla prawdziwego turysty. Pruszków: Oficyna wydawnicza REWASZ, 2002, s. 367-368. ISBN 83-85557-98-9.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Rozdziele, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 832.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
