Na mapach: 49°40′19″N 21°17′51″E/49,671944 21,297500
Rozdziele (powiat gorlicki)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
|
||
.jpg) Cerkiew Narodzenia Bogurodzicy, przeniesiona w 1985 z Serednicy (Pogórze Przemyskie) |
||
| Państwo |  Polska |
|
| Województwo | małopolskie | |
| Powiat | gorlicki | |
| Gmina | Lipinki | |
| Liczba ludności (2010) | 272 | |
| Strefa numeracyjna | (+48) 13 | |
| Kod pocztowy | 38-304 | |
| Tablice rejestracyjne | KGR | |
| SIMC | 0356027 | |
|
Położenie na mapie województwa małopolskiego
 Rozdziele
|
||
|
Położenie na mapie Polski
Rozdziele
|
||
 49°40′19″N 21°17′51″E/49,671944 21,297500 |
||
Rozdziele – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Lipinki.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa krośnieńskiego. Integralne części miejscowości: Niżny Koniec, Wyżny Koniec [1].
Jedna z wersji pochodzenia nazwy wsi mówi, że Rozdziele powstało z południowej części Lipinek, zasiedlonej przez Wołochów. Ponieważ mieszkańcy różnych wyznań nie żyli ze sobą w zgodzie, rozdzielono wieś na dwie połowy.
Spis treści
Zabytki[edytuj]
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[2]
- cerkiew prawosławna pod wezwaniem Narodzenia Bogurodzicy, drewniana. Przeniesiono ją do Rozdziela w 1985 z Serednicy na Pogórzu Przemyskim, gdzie stała od 1756 roku. Świątynia podlega parafii w Pielgrzymce;
- cmentarz wojenny nr 85 z I wojny światowej;
- cerkiew greko-kat. pw. Narodzenia Marii – dawna cerkiew greckokatolicka Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Rozdzielu, murowana, o nietypowej dla zachodniej Łemkowszczyzny architekturze (obecnie kościół rzymskokatolicki, będący filią parafii Wniebowzięcia NMP w Lipinkach, należącej do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej). Jej powstanie wiąże się z końcową fazą działalności budowlanej tzw. okresu józefińskiego. Fundatorem cerkwi (według zachowanej tablicy erekcyjnej) był Ewaryst hrabia Kuropatnicki. Kamień węgielny położono 10 maja 1787 roku. W 1927 r. cerkiew rozbudowano poprzez przedłużenie nawy w kierunku zachodnim tak, że z pierwotnego założenia zachowało się jedynie półkoliste prezbiterium oraz wschodnia część nawy.[3].
II wojna światowa[edytuj]
- Po południu 7 września 1939 oddział żołnierzy polskich z 1 Pułku Strzelców Podhalańskich stoczył w Rozdzielu zaciętą potyczkę z nacierającą od strony Krygu kolumną Niemców. W czasie walki zginął niemiecki oficer z patrolu zwiadowczego, zabity przez Łemka Stefana Chanasa, mieszkańca tej wioski będącego w służbie Wojska Polskiego[4]. Następnego dnia Niemcy w odwecie podpalili sześć budynków w centrum wsi, ostrzeliwując biegnących na ratunek. W ten sposób zginęło ośmiu mieszkańców wsi.
- Na pograniczu Lipinek i Rozdziela 17 sierpnia 1944 r. w czasie akcji partyzanckiej na dom członków ukraińskiej policji, partyzant kpr. Jan Sajchta z Krygu został ciężko ranny. Zaalarmowany strzałami oddział niemiecki przybył natychmiast na miejsce akcji i tu na podwórzu domu dobił partyzanta. Ludność z pobliskich domów zmuszona była schronić się w lesie.
- W czasie okupacji w Rozdzielu zginęli: siedmioosobowa rodzina Kullerow, Józef i Michał Siwak oraz pięcioro dzieci z rodzin romów Siwaków, Piotr Dragan, Anastazja Tylawska razem z przechowywanym żydem Joskiem i inni.
Szlaki piesze[edytuj]
Rozdziele – Mały Ferdel (578 m n.p.m.)
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie. 31 marca 2016; 6 miesięcy temu.
- ↑ Brykowski Ryszard: Zabytki architektury powiatu gorlickiego, w: „Nad rzeką Ropą. Szkice historyczne”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1968, s. 472
- ↑ Адам, Федор Барча, Гоч: Лемкы в борбі о свою i не свою свободу. Ліґніця-Зичдранова: Oficyna Wydawnicza ATUT Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, 2005, s. 30. ISBN brak.
Bibliografia[edytuj]
- Miejsca walki, straceń i męczeństwa ludności w powiecie gorlickiem w okresie II wojny światowej, Ludwik Dusza, Rzeszów, 1971.
- Wojciech Krukar i inni: Przewodnik Beskid Niski dla prawdziwego turysty. Pruszków: Oficyna wydawnicza REWASZ, 2002, s. 367-368.
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Rozdziele w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego, Tom IX (Pożajście – Ruksze) z 1888 r.
|
|||||||||||
