Rozejm w Sztumskiej Wsi
Głaz upamiętniający podpisanie rozejmu w Sztumskiej Wsi | |||
Data |
2?/12 września 1635 | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Wynik |
przedłużenie rozejmu w Altmarku i zmiana jego postanowień | ||
Strony traktatu | |||
|
Rozejm w Sztumskiej Wsi (szw. Fördraget i Stuhmsdorf) – rozejm pomiędzy Rzecząpospolitą a Szwecją, przedłużający rozejm w Altmarku i zmieniający jego postanowienia. Rozejm ten został zawarty po tzw. „wojnie o ujście Wisły” i podpisany 12 września 1635 w Sztumskiej Wsi. Zawarty został na 26 lat, termin ten upływał w 1661. Rokowania rozpoczęto w Pasłęku, gdzie trwały od stycznia do połowy lutego, po czym w maju rozpoczęto je ponownie w Sztumskiej Wsi.
Postanowienia
[edytuj | edytuj kod]- Szwedzi zatrzymywali Inflanty na północ od Dźwiny oraz Rygę, gwarantując jednocześnie swobodę kultu zamieszkującym te tereny katolikom.
- Polska otrzymała z powrotem porty Tolkmicko, Elbląg, Braniewo, Piławę i Kłajpedę.
- Szwedzi zrezygnowali z prawa do cła (na 2 lata otrzymał je Władysław IV Waza).
- Polacy zatrzymywali tereny na południe od Dźwiny, tj. Kurlandię, Semigalię, Powiat piltyński oraz Inflanty polskie.
- Szwedzi obiecali zwrócić statki polskiej floty.
- Król Polski Władysław IV zawieszał na okres rozejmu swoje pretensje do szwedzkiej korony (czyli do momentu, w którym miał osiągnąć wiek 66 lat).
- Wielkie Księstwo Litewskie miało mieć pełną swobodę w handlu na Dźwinie.
Delegacji polskiej przewodził kanclerz Jakub Zadzik, a towarzyszyli mu Ernest Denhoff, Remigiusz Zaleski, Jakub Sobieski, Krzysztof Radziwiłł, Rafał Leszczyński. Po stronie szwedzkiej rokowania prowadził Per Brahe. Sfinalizowanie rokowań nastąpiło wbrew woli Władysława IV[1]. Układ został zaaprobowany przez Sejm zebrany 21 listopada tego roku[2].
Rozejm został zerwany w 1655 przez stronę szwedzką[3]. Wznowioną wojnę zakończył pokój oliwski, zawarty na rok przed teoretycznym upływem rozejmu[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Władysław IV „…starał się traktaty rozerwać. Gdy jednak widział, że wszystkie jego zabiegi napróżno i pokój niemal zawarty, zawezwał Ossolińskiego z Królewca do siebie, spodziewając się, że może on jakim fortelem ten pokój rozerwać potrafi. Zawezwany przybył do Gdańska wieczorem 11 września, ale już było zapóźno. Nazajutrz podpisano w Sztumdorfie rozejm między Polską a Szwecją na 26 lat. Szwedzi zwracali Prusy – zatrzymywali Inflanty”. Ludwik Kubala Jerzy Ossoliński Wyd. 2 poprawione i uzupełnione przez autora. Warszawa, Ossolineum 1924, s. 72n. „król Władysław zamierzał wystąpić jako pośrednik między stronami wojującymi w wojnie [trzydziestoletniej] i na kongresie [pokojowym] podnieść sprawę swego dziedzictwa. W tym celu podpisując rozejm Sztumdorfski, zastrzegł sobie, że za dwa lata wolno mu będzie odnowić traktaty w sprawie pretensji swojej do korony szwedzkiej. Komisarze Rzpltej namówieni przez króla, wystąpili z takiem samem zastrzeżeniem co do Inflant, t. j. że za dwa lata wolno będzie Rzpltej odnowić traktaty względem restytucji tej prowincji. Szwedzi nie chcieli się wiązać żadnym terminem; zostały więc zastrzeżenia bez terminu. Rewizja zatem, czyli odnowienie traktatów Sztumdorfskich miała się odbyć na kongresie, w czasie rokowań o pokój powszechny. (…) wciągnąwszy Rzpltą (zastrzeżeniem rewizji traktatów w sprawie restytucji Inflant) w swoje plany, miał prawo działać w jej imieniu, a przy sprzyjających okolicznościach mógł liczyć na jej poparcie. Zdaje się, że wojna o Inflanty miała mu wrócić koronę szwedzką”. (tamże s. 75).
- ↑ Volumina legum t. 3 s. 428.
- ↑ Ludwik Kubala Wojna szwecka w roku 1655 i 1656 Lwów Ossolineum, 1880, seria: „Szkice Historyczne” cz. 4 (reprint Poznań 2005).
- ↑ Ludwik Kubala Wojny duńskie i pokój oliwski 1657-1660 Lwów, Wydawnictwo Altenberga, 1922, seria: „Szkice Historyczne” cz. 6 (reprint Poznań 2005).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Steponas Maculevičius, Doloresa Baltrušiene (red.), Znajomość z Litwą. Księga tysiąclecia. Tom pierwszy. Państwo, Kraštotvarka, Kaunas, 1999, ISBN 9986-892-34-1, s. 42.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Skan Traktatu z IEG w Moguncji. ieg-mainz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)].
- Łaciński tekst traktatu z IEG w Moguncji. ieg-mainz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-19)].
- Sztumska Wieś, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-02-29] .